Ένα επίκαιρο άρθρο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη για τον Τύμβο του Ηφαιστίωνα
Έχουμε τα Άβδηρα και τους Φιλοσόφους για να γίνει μια οργανωμένη αρχή στηριζόμενη σε μελέτη που θα τηρηθεί σε βάθος χρόνου
Δημοσιεύουμε το κείμενο του γνωστού Θεσσαλονικιού συγγραφέα Γιώργου Σκαμπαρδώνη με τίτλο «Ο Τύμβος του Ηφαιστίωνα», που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 7 Σεπτεμβρίου.
Πριν τη δημοσίευση, οφείλουμε να το δηλώσουμε, μας απασχόλησε το θέμα του και το περιεχόμενό του πάρα πολύ. Δηλαδή, η ανάδειξη στοιχείων, μνημείων, ονομάτων του παρελθόντος γνωστών ήδη παγκοσμίως σε πολύ λίγους, λόγω αποσιώπησης της πραγματικότητας, της αξίας των τόπων και των ανθρώπων που διακρίθηκαν για τις ιδέες τους που αναγνωρίστηκαν ήδη παγκοσμίως.
Ο Σκαμπαρδώνης αναφέρει το μνημείο Τύμβο του Ηφαιστίωνα στην Αμφίπολη, που έγινε προσπάθεια να μειωθεί η αξία του και η προσφορά του. Και όμως, ο τύμβος Καστά αναδεικνυόμενος μπορεί να προσφέρει πολλά. Ελλαδικά και τοπικά.
Όπως μπορεί και πρέπει να γίνει σε μας εδώ με τα Αρχαία Άβδηρα, για τον Δημόκριτο, τον Πρωταγόρα, τον Βίων, τον Λεύκιππο και τόσους άλλους. Το έχουμε γράψει πολλές φορές και το υποστηρίζουμε χρόνια τώρα. Ο Τουρισμός θα βοηθήσει το νομό μας και ένας τομέας είναι αυτός, δηλαδή όσα σημαντικά συμβολίζουν τα Άβδηρα και οι φιλόσοφοί του. Πρέπει, οφείλουμε να γίνουν γνωστά τα Άβδηρα παγκοσμίως και μέσω της γνωριμίας να γίνουν επισκέψιμα.
Ο Τύμβος του Ηφαιστίωνα
του Γιώργου Σκαμπαρδώνη
Κανείς στο εξωτερικό, στη Γαλλία δεν σκέφτηκε ότι μπορεί να εξαφανίσει τη μνήμη του Μεγάλου Ναπολέοντα σε ένα μπαούλο, πιστεύοντας πως έτσι τον εξαφανίζει από την Ιστορία. Ωστόσο εδώ κάποιοι νομίζουν, εδώ και κάποια χρόνια, ότι μπορούν να κρύψουν τον Μέγα Αλέξανδρο πίσω από το δάχτυλό τους ή να εξαφανίσουν τον Τύμβο του Ηφαιστίωνα στην Αμφίπολη (μεγέθους Παλέ ντε Σπορ) πίσω από κάποιον θάμνο.
Αστεία πράματα. Κι όμως. Πολέμησαν εξαρχής τον τύμβο του Καστά, πιστεύοντας ότι διεξάγουν ιδεολογικό αγώνα, ότι αντιπαρατίθενται αναδρομικά στην εκστρατεία του Μεγαλέξανδρου (στο πλευρό του Δαρείου;) την ίδια στιγμή που προσκυνούσαν εδαφιαίως τον Τραμπ. Και επί τέσσερα χρόνια εγκατέλειψαν το έξοχο και μεγαλειώδες μνημείο, μη μιλώντας καν γι’ αυτό, πιστεύοντας πως η οικουμένη θα το ξεχάσει, ότι έτσι διεξάγουν μάχη κατά του… εθνικισμού ενώ ήταν ενθουσιωδώς υπάκουοι στους ισχυρούς ξένους και στον εθνικισμό των γειτόνων.
Απ’ την άλλη, για να μη γίνει η επένδυση στο Ελληνικό, ξαφνικά έδειξαν επιλεκτική (όπως πάντα) ευαισθησία στα πιθανά αρχαία ευρήματα του χώρου – τώρα δε τελευταία, ενώ συστηματικά παράτησαν τον τύμβο του Καστά, αίφνης ανακάλυψαν τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Οποιαδήποτε χώρα του κόσμου έφερνε στο φως ένα μνημείο τόσο μεγαλειώδες και τέτοιας ιστορικής βαρύτητας και εμβέλειας σαν τον Τύμβο του Ηφαιστίωνα, θα το είχε τιμήσει, αναδείξει αλλά και εκμεταλλευθεί (με την καλή έννοια) για την παγκόσμια προβολή της – είναι σαν οι Γάλλοι να είχαν φέρει στο φως, λίγες εκατοντάδες χιλιόμετρα από το Παρίσι, έναν τέτοιο μνημείο, ιδίου τεράστιου μεγέθους, κατασκευασμένο κατ’ εντολήν του Μεγάλου Ναπολέοντα και αφιερωμένο στον καλύτερο παιδικό φίλο (εάν είχε), συμπολεμιστή και πιστό εταίρο του στις εκστρατείες.
Οι Γάλλοι τιμούν πολλαπλώς και επίσημα τον Μέγα Ναπολέοντα (στις Invalides) αλλά εμείς παραχωρήσαμε την υποχρέωση και το προνόμιο τιμής της μνήμης προς τον Μέγα Αλέξανδρο αποκλειστικά στη ΧΑ και στον κύριο Ψωμιάδη.
Αρκεί να σκεφτούμε πως όταν ήρθε ο Ντε Γκολ στη Θεσσαλονίκη στις 18 και 19 Μαΐου 1963, το πρώτο που έκανε ήταν να επισκεφθεί επισήμως στο Συμμαχικό Νεκροταφείο της πόλης, στο Ζεϊτενλίκ, στο τμήμα που κείτονται οι γάλλοι πεσόντες κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στο Μακεδονικό Μέτωπο. Ο γάλλος πρόεδρος πήγε και συγκινημένος απέτισε φόρο τιμής στον συγκεκριμένο, υπ. αρ. 3.980 τάφο, όπου κείται ο γάλλος αξιωματικός Πουαρό – Ντισέρ Ντιμπουά, συμμαθητής του Ντε Γκολ στη σχολή Ευελπίδων. Τον γάλλο στρατηγό και πρόεδρο συνόδευσαν στην τελετή ο έλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Κουβ ντε Μιρβίλ και πολλοί επίσημοι, ενώ ανέκρουαν τους πρέποντες ύμνους η μπάντα του Τρίτου Σώματος Στρατού και η μπάντα του γαλλικού πολεμικού πλοίου «Ντε Γκρας» που ναυλοχούσε στον κόλπο της Θεσσαλονίκης.
Ο πεσών ήταν ένας απλός συμμαθητής του Ντε Γκολ στη Σχολή Αξιωματικών – και βέβαια ούτε ο γάλλος πρόεδρος υπήρξε Μέγας Αλέξανδρος (να τηρούμε και τις αναλογίες) ούτε ο Ντιμπουά ήταν Ηφαιστίων. Και όποιος ψάξει για την εκ παιδικής ηλικίας σχέση του Μεγάλου Αλεξάνδρου με τον μακεδόνα ευγενή και στρατηγό Ηφαιστίωνα, αρχηγό του ιππικού των Εταίρων, στον οποίο απένειμε και τον τίτλο του χιλίαρχου (δεύτερο σε ισχύ αξίωμα σε όλη την αχανή αυτοκρατορία) και με πόση αδιανόητη μεγαλοπρέπεια έθαψε τον επιστήθιο φίλο του στη Βαβυλώνα (έκοψε όχι μόνο τα μαλλιά του αλλά διέταξε να κόψουν και τις χαίτες των αλόγων) τότε θα καταλάβει και την ιστορική αξία αλλά και τη μυθολογία που περιβάλλει τον τύμβο του Καστά. Τις δυνατότητες προβολής του και πόσο μπορεί να βοηθήσει στα εθνικά μας θέματα.
Καθόσον οποιοδήποτε μνημείο τέτοιων διαστάσεων και ιστορικής αξίας δεν αποτελεί ιδεολογικό, αλλά κατεξοχήν εθνικό ζήτημα, πολύτιμο εργαλείο μνήμης αλλά και άσκησης σύγχρονης πολιτικής επιρροής της χώρας. Ωστόσο, πάσκισαν να αποσιωπήσουν, να εξουδετερώσουν, να επιχωματώσουν ιδεολογικά τον Τύμβο, όπως θα προσπαθούσε κανείς να κρύψει έναν ελέφαντα πίσω από ένα κουτί σπίρτα. Ευτυχώς ο Δρομέας του Βαρώτσου, μετά τον γνωστό σάλο, δεν κατέληξε πρόσφυγας στα Σκόπια.
Και με αφορμή τον Τύμβο και τον Ηφαιστίωνα και τον Μέγα Αλέξανδρο, μην τυχόν και μιλήσουνε για «στρατόκαυλους». Διότι είναι κάποια άλλα, δικά τους πρότυπα (συν τον Καμμένο) που αρέσκονταν στο να τους λένε «κομαντάντε» και σε όλες τις φωτό εμφανίζονται σχεδόν πάντοτε φορώντας με καμάρι στρατιωτικές στολές, απ΄ τον Μάο ως τον «Ερνέστο», απ’ τον Φιντέλ ως τον Ραούλ Κάστρο, και από τον Στάλιν μέχρι τον Τρότσκι – ενώ ο Κιμ δεν κάνει άλλο όλη μέρα παρά να εκτοξεύει πυραύλους. Ποιοι είναι λοιπόν οι στρατόκαυλοι; Κατά τα άλλα, μάλλον θα αρνούνται ακόμα και να αγγίξουν τον Αρριανό, έστω, μην πάθουν κανένα ιδεολογικό εξάνθημα.
Πάντως η απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη και της κυρίας Μενδώνη να αναδείξουνε οικουμενικά την υπόθεση της αρχαίας Μακεδονίας (Πέλλα, Δίον, Βεργίνα, Μίεζα και τα σχετικά μουσεία με παγκόσμιες συναντήσεις επιστημόνων και ιστορικών), αλλά και τον Τύμβο του Ηφαιστίωνα, είναι μια ευφυής και εξόχως σημαντική πολιτική πρωτοβουλία κατά της μιζέριας, της μικρολογίας και της εθνικής αυτομεμψίας. Κατά όλης εκείνης της ρητορικής αυτομαστίγωσης και προπαγάνδας που σκοπό είχε και έχει να μας κρατάει σκυμμένους, υποκλινείς και υποτακτικούς στις κοινοτοπίες του κάθε φανατικού που μισεί τα σπλάχνα του.
Και αν κάποιοι αμφιβάλλουν ας μας απαντήσουνε στο ερώτημα: γιατί κάθε χρόνο επισκέπτονται την Αθήνα εκατομμύρια άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο, γιατί ανθεί ο τουρισμός σε εκρηκτικά μεγέθη και τρώει ψωμί όλη η πρωτεύουσα; Ερχονται οι ξένοι στην Αθήνα για να δούνε τους δεξιούς ή αριστερούς πολιτευτές, έρχονται για τους συνδικαλιστές, τους καθηγητές ή τους δημάρχους;
Οχι, κύριε. Έρχονται μόνο για έναν λόγο: για τον Παρθενώνα και την Ακρόπολη και ό,τι αυτά μεγαλειωδώς συμβολίζουν.
