Κείμενο του Θανάση Μουσόπουλου με αφορμή το αφιέρωμα της Δευτέρας στο Μουσείο
Ο Στέφανος Ιωαννίδης γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1923 και έφυγε από τούτη τη ζωή την Πρωτομαγιά του 2001. Ήταν για την Ξάνθη και για τη Θράκη ευρύτερα πρωτοπόρος και καινοτόμος εργάτης του πνεύματος και του πολιτισμού.
Στο Στέφανο Ιωαννίδη, στη ζωή και στο έργο του, η βαθιά και ουσιαστική σχέση θεωρίας και πράξης, κατά πολύπλευρο τρόπο, είναι διαρκής και αδιάλειπτη.
Από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια άρχισε να δημοσιεύει πεζά και ποιητικά του έργα, που βραβεύονται και διακρίνονται για τον ανθρωπισμό και την κοινωνική του αντίληψη.
Μέγιστη είναι η συμβολή του Στέφανου Ιωαννίδη στην αυτο-γνωσία μας ως Θρακιωτών με την έκδοση το 1960 του περιοδικού «Θρακικά Χρονικά», που αποτελεί το βασικό πυρήνα της Θρακογνωσίας στον τόπο μας. Σταμάτησε το 1992, έχοντας εκδώσει 46 τεύχη τριμηνιαία (1-28) και τευχότομους ετήσιους (29-46).
Το ενδιαφέρον του Στέφανου Ιωαννίδη για την ιστορία της Ξάνθης και της Θράκης τοποθετείται από πολύ παλιά. Ήδη από το 1958 αρχίζει να δημοσιεύει τους καρπούς των ιστορικών, λαογραφικών και φιλολογικών του αναδιφήσεων.
Το 1952 μαζί με άλλους και άλλες κατοίκους της Ξάνθης συμμετέχει στην ίδρυση της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης ΦΕΞ, ενός πολιτιστικού φορέα που δημιούργησε Βιβλιοθήκη, Λαογραφικό Μουσείο, Εργαστήρια χορού, θεάτρου, κινηματογράφου. Ο Στέφανος Ιωαννίδης για πολλές δεκαετίες ήταν η ψυχή της ΦΕΞ και γενικότερα του πολιτιστικού κινήματος στην περιοχή. Για τριάντα χρόνια 1954 – 1984 ήταν όχι μόνο ο διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης αλλά και ο «δάσκαλος» της νέας γενιάς. Κυρίαρχος στη μεταπολεμική πορεία της περιοχής. Αγωνίστηκε επίσης για την Παλιά Πόλη της Ξάνθης και για τους παραδοσιακούς οικισμούς, για το χώρο των Αρχαίων Αβδήρων, για την ανάδειξη των Στενών του Νέστου και για τη γενικότερη πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη του Νομού Ξάνθης με προτάσεις μέσα από τα «Θρακικά Χρονικά» και τη ΦΕΞ.
Όσον αφορά το ποιητικό του έργο, εκτός από τα μυθιστορήματα και διηγήματα, εξέδωσε δύο ποιητικές συλλογές από τις οποίες παραθέτουμε κάποια αποσπάσματα.
– Φεύγοντας πήρες μαζί σου τη φλόγα / πυρκαγιά για να βάλεις στον κόσμο
– Η μούχλα και ο σκόρος παραμονεύουν
– Όταν οι λάκκοι σκεπάστηκαν μ’ ασβέστη / γίναν οι φίλοι φωτογραφίες
– Οι νεκροί για να ‘ρχονται στα όνειρά μας είναι
– Σκέφτομαι, πως μπορεί να σου είμαι / και οφειλέτης
– Εγώ, εσύ … τι σημασία έχει / ποιος έριξε της φωτιάς την ιδέα!
– Τρομαγμένοι / ρωτήσαμε τη μάνα μας μήπως / έρχεται να σαρώσει ο εχθρός / τη σοδιά μας και πάλι / Φοβόσουν πως κι αυτή την άνοιξη / στη σταύρωση θα σταματήσει / η Μεγάλη Βδομάδα
– «Γίναν οι φίλοι φωτογραφίες»
Ο ένας ήταν Εβραίος / σου φτάνει να μιλήσουμε μόνο γι’ αυτόν; / Το όνομά του… / Γιατί να το γράψω στο ποίημα; / Μήπως ήταν ένας ο Μωυσής; / η Νίνα, ο Ισαάκ, η Ρεβέκκα; / Έξη εκατομμύρια ονόματα / μπορείς σ’ ένα ποίημα να τα γράψεις;
Κλείνω με την παράθεση ενός αποσπάσματος από το αδημοσίευτο ποιητικό θεατρικό έργο του Στέφανου Ιωαννίδη «Απαρτχάιντ – Ανάσταση στο Σοβέτο»:
ΧΟΡΟΣ:
Ελευθερία να κατοικήσεις με την οικογένειά σου!
Ελευθερία στην έκφραση!
Ελευθερία στη μόρφωση!
Ελευθερία στην αγάπη, στο γάμο!
Σεβασμό στο χρώμα!
Ελευθερία στα δικαιώματα του ανθρώπου!
Έχουν μπει στο χορό και δυο τρεις λευκοί που τραγουδούν και χορεύουν μαζί τους. Στο βάθος εμφανίζεται ένας πελώριος ήλιος. Επάνω στον ήλιο η εικόνα ενός μαύρου Χριστού που ανασταίνεται.
ΧΟΡΟΣ:
Ελευθερία! Ελευθερία! Ελευθερία!
