Α. Πόσο συναρπαστικό είναι να καταρρίπτονται μύθοι, περί τους οποίους έχει πλασθεί ένας ακόμα μεγαλύτερος αστικός μύθος ή ακόμα και ολόκληρη επικυρίαρχη ιδεολογία, και αυτός, που τούς καταρρίπτει να είναι ο … εμπνευστής τους!
Ο υπογράφων, σεμνυνόμενος ότι βαίνει αισίως επί του ασημένιου Ιωβηλαίου της βιοτής του, ως νεαρός και άπειρος ακόμη δευτεροετής φοιτητής στο Αθήνησι ήδη κατά τα τέλη του μακρινού έτους 1989 με έκδηλο ενδιαφέρον είχε αναγνώσει ένα άρθρο του 35χρονου τότε Αναπληρωτή Διευθυντή Προγραμματισμού Πολιτικής στο Σταίητ Ντηπάρτμεντ, το Αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών, επί υπουργίας του Τζέημς Μπέηκερ και προεδρίας του πατέρα Μπους με τον τίτλο «Το τέλος της Ιστορίας». Συγγραφέας ο Καθηγητής Φράνσις Φουκουγιάμα. Ο Αμερικαϊαπωνέζος διανοούμενος από την πολιτική θέση του είχε ισχυρισθεί ότι η αναίμακτη νίκη των ΗΠΑ στον Ψυχρό Πόλεμο αποτελούσε τον οριστικό θρίαμβο του φιλελεύθερου ύστερου καπιταλισμού απέναντι στον κομμουνισμό και τον υπαρκτό σοσιαλισμό και άρα σηματοδοτούσε απλά «Το τέλος της Ιστορίας».
Στο άρθρο βασική άποψη ήταν πως «(…) χωρίς αμφιβολία το ταξικό ζήτημα έχει λυθεί στην Δύση. (…) Η ισότητα, που επικρατεί στην σύγχρονη Αμερική εκπροσωπεί ουσιαστικά την επίτευξη της αταξικής κοινωνίας, που οραματίσθηκε ο Μαρξ. (…)» (!). Υπό την πολιτική ευφορία της εποχής ο ίδιος συγγραφέας στο τέλος της προεδρίας Μπους πατέρα (1992) και υπό την επιρροή του θριάμβου της πολιτικής Μπους-Θάτσερ (αμφότεροι ήδη πολιτικά παροπλισμένοι κατά τον χρόνο έκδοσης) εξέδωσε και στο διάσημο πλέον βιβλίο του με τον ίδιο τίτλο την θεωρία του (τίτλος : Το τέλος της Ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος). Στο βιβλίο αυτό, εμβληματικό πια ως το χαρακτηρίζον τις πολιτικές δοξασίες από την κατάρρευση των λεγομένων ανατολικών καθεστώτων, ο Φουκουγιάμα επηρεασμένος από την θεωρία του Γερμανού φιλοσόφου Χέγκελ, κατανοούσε την ιστορία ως σύγκρουση μόνο αντιπάλων ιδεολογιών, ενώ πρέσβευε ότι οι εξελίξεις αυτές τότε αποτελούσαν το ανώτατο στάδιο εξέλιξης τόσο του καπιταλιστικού συστήματος, όσο κυρίως της ίδιας της ανθρωπότητας!.
Συγκεκριμένα ο Καθηγητής Φρ. Φουκουγιάμα δόμησε την άποψή του στο ότι ο μαρξισμός και ο κομμουνισμός αποτελούσε το τελευταίο προοδευτικό πλέγμα ιδεών, που μπορούσε να αμφισβητήσει και να αντιπαλαίσει τον ίδιο τον καπιταλισμό, άρα η παταγώδης αποτυχία του στο «Ανατολικό Μπλοκ» σήμαινε και το «τέλος της Ιστορίας». Ο ίδιος ο συγγραφέας ωστόσο στο ίδιο έργο είχε διατηρήσει και μία απαισιόδοξη και μελαγχολική επιφύλαξη : «Το τέλος της ιστορίας θα είναι μία θλιβερή εποχή, (…) όπου θα επικρατούν οικονομικοί υπολογισμοί, ατελείωτες αναζητήσεις λύσεων σε τεχνικά προβλήματα, οικολογικές ανησυχίες και η ικανοποίηση προωθημένων καταναλωτικών απαιτήσεων. (…)». Μόνο στην εκτίμηση αυτή δεν έπεσε έξω.
Β. Τα χρόνια πέρασαν και περνούν : αυτή είναι η δουλειά τους! Στο διάστημα από το 1992 έως και σήμερα η Ιστορία αποδείχθηκε όχι μόνο ζωντανή, αλλά και επίμονα καρπερή. Ο Φράνσις Φουκουγιάμα μία ηλικιακή γενιά σχεδόν μετά εξέδωσε πρόσφατα (2018) ένα νέο βιβλίο του με τίτλο «Ταυτότητα» και εξετάζει την νεολανσαριζόμενη στην αμερικανική φιλελεύθερη ελίτ θεωρία της «πολιτικής των ταυτοτήτων». Πιστός και συνεπής στην θεωρία του αγαπημένου φιλοσόφου του, Χέγκελ, επιμένει να θεωρεί μόνο τις ιδέες καθοριστικές στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, ενώ κατανοεί την πολιτική εντελώς επιφανειακά ως απλές ιδεολογικές όχι οριστικές μετατοπίσεις και διαμάχες εναλλαγής νομής στην εξουσία και τελικά επικεντρώνει στην «πολιτική των ταυτοτήτων» χωρίς να εντάσσει την πολιτική θεωρία του στην ακραία οικονομική κατάσταση καταστροφής και πλήρους εξαφάνισης της μεσαίας τάξης, που προκαλεί ο νεοφιλελευθερισμός, και τελικά δείχνει να καταλήγει να αποδέχεται την άποψη άλλων απολογητών του νεοφιλελευθερισμού και να επιρρίπτει ευθύνες για την κατάσταση παγκοσμίως στους … μετανάστες.
Ήδη από το 2016 προσπαθώντας να ερμηνεύσει την νίκη του Ντ.Τραμπ στις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ είχε γράψει σε άρθρο του στους «Φαϊνάλσιαλ Τάιμς» [Financial Times] της Νέας Υόρκης : «(…) Οι κοινωνικές τάξεις φαίνεται ότι έχουν γίνει το πιο σημαντικό κοινωνικό ρήγμα σε αμέτρητες βιομηχανικές και αναδυόμενες χώρες. Αυτό με την σειρά του προκαλείται από την παγκοσμιοποίηση και την πορεία της τεχνολογίας, που διευκολύνονται από την φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη πραγμάτων, που καθιέρωσαν κατά βάση οι ΗΠΑ μετά το 1945. (…)». Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο βαρύνον περιοδικό «Νιού Στέητσμαν» [New Statesman] προσέθεσε στην άποψή του και τα εξής; «(…) Σε αυτή την φάση μού φαίνεται ότι ορισμένα από τα πράγματα ,που είπε ο Μαρξ, επιβεβαιώνονται. Μίλησε για κρίση υπερπαραγωγής (…) ότι οι εργάτες θα βυθίζονται στην φτώχεια και ότι θα υπάρχει ανεπαρκής ζήτηση. (…) ο σοσιαλισμός πρέπει να επιστρέψει. (…)» (!). Οι εκτιμήσεις του συγγραφέα εξαρκούν στο ότι δεν πιστεύει ότι θα κοινωνικοποιηθούν τα μέσα παραγωγής στο «εγγύς μέλλον», ωστόσο μία μικρή «δόση σοσιαλισμού» (!!) στην πολιτική των Κυβερνήσεων και στην παραγωγή μπορεί να βοηθήσει στην άβλυνση των μεγάλων ανισοτήτων στην κατανομή του πλούτου. Κατά τον ιδεολογικό καθοδηγητή του άκρατου και ακραίου νεοφιλελευθερισμού η συνεχιζόμενη σπουδαιότητα της μαρξιστικής κριτικής στον καπιταλισμό ως ένα σύστημα καθοριζόμενο αποκλειστικά από την ταξική εκμετάλλευση και τις κυκλικές και επαναλαμβανόμενες κρίσεις μας βοηθεί να αντιμετωπίσουμε το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα και την νεοφιλελεύθερη κοινωνική διαμόρφωση από την δομή των οικονομικών σχέσεων και των παραγωγικών τεχνολογιών, με τις οποίες αλληλοσυνδέονται, αφού κατά την μαρξική αντίληψη οι ιδεολογικές μάχες είναι ο τρόπος, με τον οποίο οι άνθρωποι αποκτούν συνείδηση των συγκρούσεων και τις διεξάγουν.
Γ. Απόψεις με θεωρητικές αντιφάσεις και κομβικές παλινωδίες, όπως του Φράνσις Φουκουγιάμα για το «τέλος της ιστορίας» (1992) και του Τζέρεμυ Ρίφκιν για το «τέλος της εργασίας» (1995) (!), καθόρισαν, ομογενοποίησαν και καθοδήγησαν την φιλελεύθερη αστική δημοκρατία του παγκοσμιοποιημένου μεταψυχροπολεμικού κόσμου. Και ποιός είναι ο κόσμος του Φράνσις Φουκουγιάμα σήμερα; Είναι ο κόσμος, που αναβίωσε τον ναζιστικό εφιάλτη στην Ευρώπη και τα ξενοφοβικά ένστικτα στην Χώρα μας, Χώρα με εθνική διασπορά σε όλη την Οικουμένη, που οδήγησε στην δύση του το ούτως ή άλλως μουντό ευρωπαϊκό ιδεώδες, που εξανδραπόδισε και εξοβέλισε εκατομμύρια ανθρώπους από τις εστίες τους μετατρέποντάς τους σε απρόσωπα στατιστικά στοιχεία (λαθρο-)μετανάστευσης, που κατέστρεψε ανεπίστρεπτα το περιβάλλον καθιστώντας την ναυπήγηση μίας Κιβωτού τύπου Νώε για όλους μας απαραίτητο «γκάτζετ»! Τι τέλος για μία τέτοια αιτιολογία…
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής
Δικηγόρος ΔΣΑ – Νομική Υπηρεσία ΟΑΕΔ
ioanniskymionis@yahoo.gr
