Α. Προ ημερών (30.10.2018) διά του πλέον επίσημου τρόπου, της πρωθυπουργικής εξαγγελίας, εκκίνησε κατά τα προβλεπόμενα στο Σύνταγμα και στον Κανονισμό της Βουλής η κοινοβουλευτική φάση της διαδικασίας περί της συνταγματικής αναθεωρήσεως του Καταστατικού Χάρτη της Χώρας μας. Είχε προηγηθεί προ διετίας (Καλοκαίρι 2016) η επίσημη τελετή στα Προπύλαια της Βουλής των Ελλήνων για την έναρξη της προκοινοβουλευτικής (ή και παρα-κοινοβουλευτικής για μερικούς…) διαδικασίας «κοινωνικού διαλόγου» (; ) επί των κυβερνητικών προτάσεων (; ), που ωστόσο η Ελληνική κοινωνία σε κανένα χρονικό ή διαδικαστικό σημείο έως σήμερα δεν πληροφορήθηκε, αλλά ούτε και οργανωμένα έλαβε μέρος. Οι επιμέρους προτάσεις του Κόμματος ΣΥΡΙΖΑ (παραδόξως όχι της Κυβέρνησης Συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ) ήδη απασχόλησαν την δημοσιότητα με τις δηλώσεις και τις απαντήσεις ένθεν κακείθεν των Κομμάτων της Συμπολίτευσης και της Αντιπολίτευσης. Για τις προτάσεις αυτές θα επανέλθουμε με την κριτική μας και την δημοσίευση συγκροτημένης δέσμης συνταγματικών αλλαγών του Θεμελιώδους Νόμου της Πολιτείας μας. Σήμερα ας περιορισθούμε στην υπογράμμιση της ανάγκης θέσεως πλαισίου αρχών για την επικείμενη αναθεώρηση.
Β. Το Σύνταγμα της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας της 11.06.1975, προϊόν των τραυματικών εμπειριών του συνεχιζόμενου έως σήμερα ακρωτηριασμού του Εθνικού Κορμού διά της Εισβολής και Κατοχής της Τουρκίας στην Κύπρο, της μεταπολεμικής υστερικής τριακονταετίας (1944-1974) και της λαίλαπας της υπερεπτάχρονης δικτατορίας (21.04.1967-24.07.1974), αναθεωρήθηκε το 1986, το 2001 και το 2008. Η προχειρότητα και οι κοντόφθαλμες πολιτικές στοχεύσεις δεν είναι τυχαίο ότι οδήγησαν, ώστε οι προτεινόμενες σήμερα προς αναθεώρηση συνταγματικές διατάξεις να είναι οι διατάξεις, που ακριβώς έχουν τρεις φορές αναθεωρηθεί! Η σιωπηρή, πλην πανηγυρική, ομολογία αυτή του επαναληφθέντος σφάλματος της πολιτικής ελίτ της Χώρας μας πρέπει να οδηγήσει τουλάχιστον αυτήν την φορά σε περίσκεψη και βασανιστικό προέλεγχο και προσεκτική στάθμιση των προτάσεων των αναθεωρητέων διατάξεων, για να μην διατηρούμε και ανακυκλώνουμε διαρκώς το πρόβλημα.
Γ. Μία σοβαρή σύνθετη συνταγματική διαδικασία, όπως η αναθεώρηση, επιβάλλει προ παντός άλλου να καθορισθούν, να ιεραρχηθούν και να συμφωνηθούν οι βασικοί άξονες της αναθεώρησης μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων της Χώρας. Αυτό, μολονότι φαντάζει, δεν είναι όμως δύσκολο να επιτευχθεί στην σημερινή εσωτερική και διεθνή ιστορική συγκυρία. Κατά την ταπεινή γνώμη μας οι βασικοί άξονες πρέπει να είναι τρεις (3): (α) η απόλυτη εναρμόνιση του Καταστατικού Χάρτη με το Πρωτογενές Δίκαιο της ΕΕ και το Δίκαιο της ΕΣΔΑ, (β) η αναγωγή του Ελληνισμού ως του ύψιστου συνταγματικού αγαθού, (γ) η θέσπιση συνταγματικής διάταξης περί εξουσιοδότησης της Βουλής των Ελλήνων για την ψήφιση κατά την κοινοβουλευτική διαδικασία εφ’άπαξ εκδιδόμενων οργανικών Νόμων για την ρύθμιση ενός εκάστου των Μεγάλων Ζητημάτων της Πολιτικής Ζωής της Χώρας εντός της πρώτης μετά την αναθεώρηση κοινοβουλευτικής συνόδου.
Δ. 1. Το πρωτογενές δίκαιο αποτελεί το γραπτό συνταγματικό δίκαιο της ΕΕ και αφορά τις Ιδρυτικές Συνθήκες της ΕΚΑΧ (1951), ΕΚΑΕ (1957) , ΕΟΚ (1957) και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1992) και κυρίως κατά την Συνθήκη της Λισσαβόνας (2007) την Συνθήκη για την ΕΕ (ΣΕΕ), την Συνθήκη για την Λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2010/C 83/02). Σε αυτές τις διατάξεις προστίθενται οι τροποποιητικές πράξεις (Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη – 1986, Συνθήκη του Μάαστριχτ – 1992, οι Συνθήκες του Άμστερνταμ (1997), Νίκαιας (2001) και Λισσαβόνας (2007)) και οι Συνθήκες Προσχώρησης των Κρατών Μελών της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) αποτελεί την Συμφωνία της Ρώμης (1950), όπως έχει τροποποιηθεί με τα διάφορα Πρωτόκολλα έως σήμερα. Τα Κείμενα αυτά πρέπει να αποτελέσουν Παράρτημα στο Συνταγματικό Κείμενο κατά τρόπο, ώστε να δίνεται η πλήρης εικόνα της ισοτιμίας της ισχύος και της ισοκυρίας των διατάξεων, αλλά και του σταθερού, δογματικού και απαρασάλευτου προσανατολισμού της Ελληνικής Πολιτείας στην Ευρωπαϊκή Προοπτική.
- Ο Ελληνισμός ως ιστορική και πολιτισμική/πολιτιστική έννοια πρέπει να αποτελέσει το κύριο προστατευόμενο διηνεκώς υπέρτερο συνταγματικό αγαθό υπό διττή έννοια. Ο Ελληνισμός από πλευράς ανθρώπινου κεφαλαίου πρέπει να νοείται ως ο κατοικών στην Χώρα, ο υπερόριος, ομογενειακός και παροικιακός πληθυσμός όχι σε ρατσιστική βάση, αλλά με οικουμενικό και κοσμοπολιτικό περιεχόμενο και με δεδομένη την ατομική βούληση ενός εκάστου για ομότροπη ένταξη και παραμονή στο Ελληνικό Έθνος και στην ιστορική παράδοση και διαδρομή του. Συνακόλουθα ο Ελληνισμός από πλευράς ιστορικού/πολιτιστικού/πολιτιστικού φαινομένου πρέπει να υπερβαίνει την έννοια του Ελληνικού Εθνους, να αποδίδει και να συγκεράνει την αδιάσπαστη πνευματική πορεία και ενότητα του αρχαίου κλασσικού και του σύγχρονου προηγμένου κόσμου.
- Το Σύνταγμα αντί του έως σήμερα σχοινοτενούς κειμένου του, αφού εκκαθαρισθεί από περιττές σήμερα διατάξεις και διατυπώσεις, πρέπει να περιλαμβάνει κατά το πλείστον διατάξεις με κατευθυντήριες αρχές, θεσμικές εγγυήσεις και εγγυήσεις θεσμών προσαρμοζόμενων αενάως στην μεταβαλλόμενη καθημερινή πραγματικότητα. Προς την κατεύθυνση αυτή οι βασικές πολιτικές και δημοκρατικές επιλογές των εκάστοτε κοινοβουλευτικών κομματικών πλειοψηφιών αρκεί στο Σύνταγμα να προβλέπεται ότι με εφ’ άπαξ εκδιδόμενο κοινοβουλευτικό οργανικό / οργανωτικό Νόμο της Ολομέλειας της Βουλής θα μπορούν να ρυθμίζονται και να θεσμίζονται κατά τις περίπτωση πολιτικές ιεραρχήσεις και επιλογές της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Την συνταγματική νομιμότητα και νομιμοποίηση των επιλογών αυτών θα έχει παράσχει κατόπιν Εκλογών το κυριάρχο συνταγματικό όργανο, το Εκλογικό Σώμα και ο Ελληνικός Λαός.
Αν συμφωνήσουμε στο πλαίσιο αρχών, θα καταλήξουμε κάπου. Αλλιώς μετά από λίγα έτη θα ξαναμιλούμε για μία ακόμη αποτυχημένη συνταγματική αναθεώρηση, για μία ακόμα «ιστορία χαμένων ευκαιριών».
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής
Δικηγόρος ΔΣΑ – Νομική Υπηρεσία ΟΑΕΔ
ioanniskymionis@yahoo.gr
