Υλοποιείται ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την αρχαία αλιεία και ιχθυοφαγία από τα ευρήματα ανασκαφών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης
Απαραίτητη η συνδρομή της τοπικής κοινωνίας για παροχή πληροφοριών παραδοσιακών τρόπων αλιείας
Τα αρχαία μυστικά της αλιείας καθώς και το είδος των ψαριών που έβαζαν στο τραπέζι τους οι αρχαίοι Αβδηρίτες της επιχειρεί να φέρει στο φως το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ) του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης μέσα από το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα με τον τίτλο «PERICLES» (Preserving and sustainably governing coastal heritage and landscapes in European coastal and maritime regions), το οποίο έχει ξεκινήσει μέσα στον Αύγουστο. Πρώτος στόχος η συλλογή στοιχείων για την αρχαία αλιεία μέσω τη διαλογής και του καθαρισμού οστών ψαριών και οστρέων από την αρχαία πόλη των Αβδήρων, προετοιμάζοντας την μελέτη που θ΄ ακολουθήσει!
«Αλιεύουν» πληροφορίες από τα ευρήματα ανασκαφών της ΕΦ. Α. Ξάνθης στα Αρχαία Άβδηρα
Ειδικότερα η συνεργάτης του προγράμματος, αρχαιολόγος, Δήμητρα Μυλωνά και οι δύο φοιτήτριες αρχαιολογίας, Μαρία Μιχελάκη και Παναγιώτα Μπανταβάνου, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης ξεκίνησαν τις προκαταρκτικές εργασίες που περιλαμβάνουν την προετοιμασία και καταγραφή των οστών ψαριών και των θαλάσσιων οστρέων που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές στα αρχαία Άβδηρα και τα οποία θα ενταχτούν στο πρόγραμμα για περαιτέρω μελέτη. Ευρήματα αυτού του είδους φωτίζουν όχι μόνο όψεις της αρχαίας αλιείας και ιχθυοφαγίας αλλά και την εξέλιξη των οικοσυστημάτων και των αρχαίων αλιευτικών πεδίων γύρω από την αρχαία πόλη: «Το πρόγραμμα ερευνά την αλιευτική παράδοση του ευρύτερου Βορειοανατολικού Αιγαίου. Τα Αρχαία Άβδηρα ήταν μια ακμάζουσα πόλη και έχει πλούσια αλιευτική παράδοση. Στόχος μας είναι η καταγραφή του αλιευτικού παρελθόντος των αρχαίων Αβδήρων. Στη συνέχεια το πρόγραμμα περιλαμβάνει και καταγραφή από ανθρωπολόγους της σύγχρονης κοινότητας των ψαράδων και των τρόπων και των μεθόδων που χρησιμοποιούν», αναφέρει η αρχαιολόγος κα Μυλωνά.
Μιλώντας στο «Ε» για το θέμα η Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης, Κ. Καλλιντζή σημείωσε: «Από τις ανασκαφές του διενήργησε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης και συγκεκριμένα η αρχαιολόγος Κωνσταντίνα Καλλιντζή το 1991 και το 2005 στην περιοχή του αρχαιολογικού χώρου των Αβδήρων προήλθαν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα αρχαιολογικά ευρήματα. Γύρω από την περιοχή της Δυτικής Πύλης της πόλης εκτός από τα αγγεία, τα νομίσματα και το γνωστού τύπου αρχαιολογικό υλικό , βρέθηκε μεγάλος αριθμός από θαλάσσια όστρεα (όστρακα). Το υλικό αυτό ενδιαφέρεται να το μελετήσει η αρχαιολόγος κα Δήμητρα Μυλωνά ειδική στην αρχαία αλιεία στο πλαίσιο του προγράμματος του ΙΝ.ΑΛ.Ε. HORIZON 2020 «PERICLES». Προκειμένου λοιπόν να δρομολογηθεί συνεργασία με την ΕΦ.Α. Ξάνθης ξεκίνησαν οι προκαταρκτικές εργασίες εντοπισμού, διαλογής και καθαρισμού του υλικού αυτού. Έτσι θα εντοπιστούν εκείνα τα ευρήματα που είναι κατάλληλα για να ενταχθούν στο πρόγραμμα».
Θα εξεταστεί και το DNA των οστών των ψαριών
Το πρόγραμμα «PERICLES» είχε υποβληθεί τον Σεπτέμβριο του 2017 για χρηματοδότηση από το HORIZON 2020 και συμμετέχουν σε αυτό δέκα (10) πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα και φορείς από οκτώ (8) Ευρωπαϊκές χώρες: Δανία, Ολλανδία, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, Πορτογαλία, Εσθονία και Ελλάδα. Έχει στόχο τη διαφύλαξη των πολύτιμων πανάρχαιων αλιευτικών γνώσεων και πρακτικών, αλλά και την κοινοποίησή τους στην παγκόσμια ερευνητική κοινότητα.
Ευρήματα αυτού του είδους φωτίζουν όχι μόνο όψεις της αρχαίας αλιείας και ιχθυοφαγίας αλλά και τη εξέλιξη των οικοσυστημάτων και των αρχαίων αλιευτικών πεδίων γύρω από την αρχαία πόλη. Όπως σημειώνει ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου ΑΜ- Θ και ερευνητής του ΙΝΑΛΕ κ. Μάνος Κουτράκης το πρόγραμμα περιλαμβάνει πολλές δράσεις που έχουν στόχο να αποκαλύψουν τους τρόπους και τις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Αβδηρίτες για να αλιεύσουν ψάρια αλλά και τι είδη έτρωγαν και ποια ήταν σε αφθονία. Σε κάποια από τα ευρήματα θα γίνει εξέταση DNA σε Ινστιτούτο της Δανίας ενώ σε 2η φάση το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί και στην λίμνη Βιστονίδα στην οποία υπάρχει ισχυρή παράδοση αλιείας από την εποχή του Βυζαντίου.
Απαραίτητη η συνδρομή της τοπικής κοινωνίας
Όπως ανέφερε ο κ. Κουτράκης το πρόγραμμα βασίζεται στην πλατιά και ενεργή συμμετοχή των παράκτιων κοινοτήτων μέσα από συζητήσεις, συνεντεύξεις και συμμετοχή στις πλούσιες δράσεις που θα οργανωθούν. Αυτή η συμβολή στην έρευνα γύρω από τις αλιευτικές παραδόσεις του κάθε τόπου, απαραίτητη είναι η εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών, οι οποίες θα κληθούν να βοηθήσουν στη διατήρηση, συνέχιση, αλλά και στην ομαλή ένταξη των σχετικών παραδόσεων στις νέες περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, που τις τελευταίες δεκαετίες έχουν επιφέρει μεγάλες αλλαγές στη φυσιογνωμία των παράκτιων αλιευτικών κοινοτήτων, συχνά απειλώντας τις μακροχρόνιες παραδόσεις τους.
Σημείωσε δε πως η συνέργεια των τοπικών φορέων και ομάδων είναι απαραίτητη, ώστε να πραγματοποιηθούν μια σειρά δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν τη συλλογή πληροφοριών, τη δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε μουσεία και σχολεία, τη διοργάνωση εκθέσεων φωτογραφιών, έργων τέχνης και τεχνουργημάτων, τη δημιουργία υλικού τουριστικής και γαστριμαργικής φύσεως, κ.α.
Οι δράσεις αυτές θα οδηγήσουν στην παραγωγή αντίστοιχου για κάθε περιοχή ενημερωτικού υλικού π.χ. βιβλίων, φυλλαδίων, ιστοσελίδων κ.λπ. που θα μπορούν να αξιοποιούνται από τους ίδιους φορείς και τις ομάδες στις διάφορες δραστηριότητές τους, έτσι ώστε να ενισχυθεί η γνώση για τις τοπικές αλιευτικές παραδόσεις, και να στηριχτεί η επιχειρηματικότητα σχετικά με την αλιευτική παράδοση στη λογική μιας αειφόρου ανάπτυξης αυτής της πανάρχαιας παραγωγικής δραστηριότητας.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
