Σε συνέντευξή του στο «Ε» ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ καταθέτει τις απόψεις του για τον τρόπο που πρέπει να σχεδιαστεί η μεταρρύθμιση στους δήμους
Υποστηρίζει ότι η φορολογική αποκέντρωση δεν πρέπει να αποτελεί ταμπού και υπενθυμίζει ότι οποιοδήποτε σχέδιο είναι καταδικασμένο να αποτύχει αν δεν διασφαλιστούν οι πόροι για την υποστήριξή του
Τις απόψεις του για την απαιτούμενη μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και τον ρόλο που οι δήμοι μπορούν να επιτελέσουν έχοντας την πιο άμεση σχέση με τις τοπικές κοινωνίες, καταθέτει στο «Ε» ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γιώργος Πατούλης σε μια αναλυτική συνέντευξη, όπου περιγράφει όλες τις ρηξικέλευθες για το σημερινό γίγνεσθαι προτάσεις της ΚΕΔΕ, ενώ τοποθετείται με ξεκάθαρο λόγο για το ζήτημα της απλής αναλογικής και την πρόβλεψης μέγιστου ορίου θητειών για τους δημάρχους, που έχουν ξεσηκώσει μεγάλες αντιδράσεις και ρήξη με την κυβέρνηση.
«Ε»: Εκφράσατε και δημοσίως την ικανοποίησή σας για την έκβαση του συνεδρίου της ΚΕΔΕ που πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα στις 30 Νοεμβρίου-2 Δεκεμβρίου. Πού έγκειται η επιτυχία;
Γ.Π.: Μέσα από το Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος αναδείχθηκε η αποφασιστικότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Πρώτου Βαθμού να αναλάβει δράσεις και πρωτοβουλίες, που στόχο θα έχουν τη Μεταρρύθμιση του Κράτους, της Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Μέσα από ένα ουσιαστικό διάλογο, ανεξαρτήτως πολιτικών θέσεων και αντιθέσεων, έχουμε καταφέρει να αναπτύξουμε ένα «αυτοδιοικητικό κίνημα» το οποίο έχει ως κεντρικό χαρακτήρα του την ενότητα για ένα κοινό σκοπό και στόχο. Την ουσιαστική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, πόρων και ευθυνών, από την Κεντρική Διοίκηση προς τους Δήμους, σύμφωνα με τις αρχές της εγγύτητας, της επικουρικότητας και της αποτελεσματικότητας. Η Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού διεκδικεί να γίνει πράξη το αυτονόητο. Να λαμβάνονται οι αποφάσεις στον εγγύτερο βαθμό προς τους πολίτες. Να επικρατήσει επιτέλους η απλή λογική, ώστε να αποφασίζουν οι τοπικές κοινωνίες για το μέλλον τους. Η ικανοποίηση που εκφράστηκε για την έκβαση του συνεδρίου βασίζεται και στη δημόσια διαπαραταξιακή παραδοχή από τους επικεφαλής των υπολοίπων παρατάξεων της Αυτοδιοίκησης ότι οι θέσεις που καταθέσαμε είναι αποδεκτές σε ποσοστό πάνω από 80%.
«Ε»: Μιλήσατε για το σχεδιασμό ενός νέου μοντέλου διακυβέρνησης με ισχυρούς Δήμους. Πάνω σε ποιους κεντρικούς πυλώνες μπορεί να οικοδομηθεί αυτός ο σχεδιασμός;
Γ.Π.: Ως Αυτοδιοίκηση Πρώτου Βαθμού έχουμε πλέον ένα ξεκάθαρο πλαίσιο θέσεων που είναι αδιαπραγμάτευτες. Ενόψει της Αλλαγής του Καλλικράτη είναι ανάγκη να υπάρξει ένας σοβαρός διάλογος, με όλα τα συναρμόδια υπουργεία. Μέσα από τη συζήτηση αυτή χρειάζεται να ενισχυθεί ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην λειτουργία του κεντρικού κράτους, να εξασφαλιστεί η οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια των Δήμων και να υπάρξει σαφέστατος διαχωρισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ της Κεντρικής Κυβέρνησης και της Αυτοδιοίκησης Α’ και Β΄ Βαθμού.
«Ε»: Πώς μπορεί να λειτουργήσει η Οικονομική και Φορολογική Αποκέντρωση, που έχετε διεκδικήσει επισταμένως για τους δήμους;
Γ.Π.: Όπως επισημάνθηκε και στο συνέδριο είναι καθοριστικής σημασίας η υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών για την ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας και αυτοτέλειας των Δήμων. Η Φορολογική Αποκέντρωση καθώς και η δημιουργία ενός Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος για την Αυτοδιοίκηση θα μπορούσαν να δώσουν πνοή στην υλοποίηση μια διοικητικής μεταρρύθμισης. Αυτό που προτείνουμε, σύμφωνα και με σχετική μελέτη του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είναι η δημοσιονομική αποκέντρωση με μεταφορά φορολογικών εσόδων, φορολογική ελευθερία, μεταφορά αρμοδιοτήτων και παράλληλα δημιουργία ενός εξισορροπητικού–αναδιανεμητικού μηχανισμού που θα αμβλύνει τις δημοσιονομικές ανισότητες των Δήμων της χώρας.
Με βάση και τη διεθνή εμπειρία, για παράδειγμα η μεταφορά της Φορολογίας της Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) στους Δήμους αποτελεί ένα ουσιαστικό πρώτο βήμα προς την σύγκλιση με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο. Με τον τρόπο αυτό η συγκεκριμένη φορολογία θα αποκτήσει αναπτυξιακή ανταποδοτικότητα. Ξέρετε η μεταφορά του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας στην Τ.Α. θα μπορέσει να μειώσει τους φορολογικούς συντελεστές, να επιτύχει καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα και κυρίως δικαιότερη κατανομή του φορολογικού βάρους, σε σχέση με το βάρος που δημιουργεί ο ΕΝΦΙΑ. Για πολλούς μπορεί να αποτελεί ταμπού η φορολογική και οικονομική αποκέντρωση, ωστόσο ξεχνούν ότι λόγω της εγγύτητας, οι δημοτικές αρχές και τα αρμόδια όργανα θα υπόκειται στο διαρκή έλεγχο της κοινωνίας των πολιτών.
Η Αναπτυξιακή προοπτική των δήμων μπορεί να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο μέσα και από τη μετεξέλιξη του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ) σε Δημοτική Τράπεζα. Ένα άλλο μείζον ζήτημα αφορά στο πράσινο ταμείο. Αυτό που ζητάμε είναι το ποσό που προέρχεται από τοπικούς πόρους να περάσει στην αποκλειστική διαχείριση της Τ.Α.. Με τον τρόπο αυτό τα συγκεκριμένα ποσά θα κατευθυνθούν σε πρωτοβουλίες βιώσιμης περιβαλλοντικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής αναβάθμισης αστικών περιοχών.
«Ε»: Στο συνέδριο οι δήμαρχοι της χώρας αντιδράσατε έντονα στη θεσμοθέτηση της απλής αναλογικής στις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που εξήγγειλε ο υπουργός Εσωτερικών. Ποια είναι τα βασικά σημεία της διαμαρτυρίας σας;
Γ.Π.: Δε θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει ανάγκη από απλή λογική και όχι από απλή αναλογική. Η ΚΕΔΕ διαφωνεί με την προτεινόμενη από την Κυβέρνηση αλλαγή του σημερινού εκλογικού συστήματος, σε σύστημα απλής αναλογικής, διότι αυτή οδηγεί στην πράξη σε ακυβερνησία και διάλυση των Δήμων. Σε κάθε περίπτωση δεν συζητάμε για το εκλογικό σύστημα ανάδειξης των δημοτικών αρχών πριν ολοκληρωθεί προηγουμένως ο διάλογος για τη μεταρρύθμιση του κράτους. Δεν είναι δυνατόν να αναδεικνύεται ως σημείο αιχμής μιας μεταρρύθμισης ένα θέμα όπως αυτό, όταν η κυβέρνηση δεν έχει προσδιορίσει τους κεντρικούς άξονες της μεταρρύθμισης που επιθυμεί για την αυτοδιοίκηση.
«Ε»: Διαφωνείτε και στη θέσπιση ορίου θητειών για τους δημάρχους; Για ποιους λόγους;
Γ.Π.: Εμείς δε διαφωνούμε στο ζήτημα της θέσπισης ορίου θητειών. Αυτό που λέμε όμως ξεκάθαρα είναι «η θεσμοθέτηση ενός τέτοιου ορίου να αφορά και στις θητείες των βουλευτών». Δεν καταλαβαίνω γιατί υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Αυτό που προτείνουμε είναι η καθιέρωση ενός κοινού πλαισίου όχι μόνο στα όρια των θητειών, αλλά και της αντιμισθίας. Συγκεκριμένα λέμε, η βουλευτική αποζημίωση να κατέβει στο ύψος της αντιμισθίας των δημάρχων.
«Ε»: Έχει υποστηριχτεί πολλές φορές ότι οι δήμοι «κράτησαν» τις τοπικές κοινωνίες στην εποχή των Μνημονίων. Με ποιο τρόπο, παρά την τρομακτική μείωση των πόρων οι δήμοι το κατάφεραν αυτό;
Γ.Π.: Η αυτοδιοίκηση ως γνήσιος θεσμικός εκφραστής ενός νέου Κράτους κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής έχει αποδείξει έμπρακτα ότι στηρίζει και υλοποιεί σειρά κοινωνικών προγραμμάτων και δράσεων με κύριους αποδέκτες των πολύτιμων αυτών υπηρεσιών, σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού της χώρας. Είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που ως δήμαρχος και γιατρός, μέσα από την διπλή ιδιότητα του Προέδρου των Δημάρχων της χώρας και του Προέδρου των Γιατρών της Αθήνας εργάστηκα αυτά τα δύσκολα χρόνια για να δημιουργηθούν δομές, όπως τα κοινωνικά Ιατρεία, τα Κοινωνικά Φαρμακεία, τα παντοπωλεία κ.α. Να σημειώσω ότι σε αυτή τη προσπάθεια είχαμε την αμέριστη στήριξη των συμπολιτών μας και της Εκκλησίας. Όμως για να μπορέσουν οι Δήμοι να αναλάβουν στην κυριολεξία τη διοίκηση του Τοπικού Κοινωνικού Κράτους, εκτός από τη μεταφορά των συγκροτημένων δομών και των αρμοδιοτήτων θα πρέπει να διασφαλισθεί και η διατηρησιμότητα όλων των Κοινωνικών Δομών και Υπηρεσιών από Ευρωπαϊκούς και Εθνικούς πόρους. Είναι ανάγκη να κατασκευαστούν νέες τοπικές κοινωνικές υποδομές (Παιδικών σταθμών, ΚΔΑΠ, ΚΔΑΠ–ΜΕΑ, ΚΗΦΗ κλπ). Επιπλέον χρειάζεται η διασφάλιση της συγχρηματοδότησης των δημοτικών κοινωνικών δομών και προγραμμάτων και της απασχόλησης του προσωπικού τους και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημοτικών κοινωνικών δομών.
«Ε»: Σε ποια σημεία εστιάζετε την αναγκαιότητα της μεταρρύθμισης του νόμου του Καλλικράτη; Θα πρέπει να υπάρξει και περιθώριο για χωροταξικές αλλαγές;
Γ.Π.: Το Πρόγραμμα Καλλικράτης θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί σε συγκεκριμένα σημεία. Όπως όμως σας προανέφερα και στην περίπτωση της απλής αναλογικής, έτσι και συνολικά στο θέμα της μεταρρύθμισης είναι αναγκαία η επικράτηση της «απλής λογικής». Το καλύτερο σε σύλληψη σχέδιο μεταρρύθμισης είναι καταδικασμένο να αποτύχει αν δεν έχουν διασφαλιστεί οι πόροι για την υποστήριξή του. Αυτό αποδείχθηκε και στη πράξη με τα προγράμματα «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης», που πέραν των όποιων προβλημάτων που είχαν σε επιμέρους τομείς θα μπορούσαν να έχουν επιτύχει σημαντικά βήματα αν ο νομοθέτης είχε διασφαλίσει και πόρους.
Οι χωροταξικές αλλαγές δε θεωρούμε ότι είναι μείζον ζήτημα. Προφανώς και χρειάζεται να υπάρξουν κάποιες διορθωτικές κινήσεις, αλλά αυτές θα πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένες και περιορισμένες σε ελάχιστες περιπτώσεις. Θα περίμενα επίσης με ενδιαφέρον να ακούσω τις θέσεις της κυβέρνησης και σε ζητήματα μητροπολιτικού σχεδιασμού, όπως στην περίπτωση της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Σχετικά με τους κεντρικούς άξονες ενός νέου προγράμματος τύπου Καλλικράτη αυτό που χρειάζεται να μεταρρυθμιστεί είναι το Σύστημα Διακυβέρνησης, το ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων, η οικονομική διαχείριση και ο εκσυγχρονισμός λειτουργίας των υπηρεσιών καθώς της εποπτείας των ΟΤΑ.
Ελένη Διαφωνίδου
ediafonidou@empros.gr
