Ο μισοτελειωμένος ναός του Αγίου Παντελεήμονος που μετατράπηκε από τους κατοίκους της παλιάς πόλης σε χώρο στάθμευσης
Ένας ναός που ξεκίνησε να κτίζεται γύρω στο 1930 κοντά στη θέση της παλιάς ενορίας του σήμερα εορταζόμενου αγίου, η οποία δεν υπάρχει πλέον
Το να είναι κάποιος συλλέκτης φωτογραφικού υλικού και δη παλιών φωτογραφιών, δεν απαιτεί μόνο αγάπη για την φωτογραφία, αλλά κυρίως για την ιστορία. Ο Κώστας Μαυρομάτης είναι ένας Ξανθιώτης με πολύ πλούσια συλλογή παλιών φωτογραφιών της πόλης μας, μέρος της οποίας κατά διαστήματα κοσμεί τις σελίδες του «Ε». Δεν μένει όμως μόνο στην απόκτηση αλλά και στην διασταύρωση των όσων έχει στην κατοχή του. Φωτογραφίες χωρίς χρονολογίες και ενδείξεις για τον ακριβή τόπο που απεικονίζεται απαιτούν να προσφύγει κανείς σε ιστορικά κείμενα και φιλολογικές πηγές, αλλά ακόμη και σε επιτόπια έρευνα για την εξακρίβωση και ταυτοποίηση του τι υπήρχε και τι υπάρχει σήμερα στην θέση του. Με αφορμή την σημερινή εορτή του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος, ενός των Αγίων Αναργύρων, ο κ. Μαυρομάτης μας έθεσε ως προβληματισμό και αντικείμενο έρευνας έναν μισοτελειωμένο ναό στην παλιά πόλη.
Μισός ναός και μισό… πάρκινγκ
Λίγο πριν την έξοδο από την παλιά πόλη στην επαρχιακή οδό Ξάνθης-Δράμας ή αλλιώς κατηφορίζοντας απέναντι από το εστιατόριο Ξανθίππη από τις οδούς Χίου και Άνδρου, συναντά κανείς ένα περίεργο οικοδόμημα. Ένα πετρόκτιστο στενόμακρο κτήριο που φτάνει στο ύψος μέχρι την μέση και σταματά εκεί, του οποίου η μία πλευρά μαρτυρεί ότι πρόκειται για κάποιον ναό. Το χαρακτηριστικό που συντείνει στην άποψη αυτή είναι το ανατολικό μέρος του κτίσματος είναι διαμορφωμένο σε κόγχη, το ημικύκλιο που προορίζεται για το ιερό ενός ναού. Η εικόνα όμως από την άλλη πλευρά είναι εντελώς διαφορετική. Λόγω της έντονης κλίσης που έχει η μορφολογία του εδάφους στο σημείο, η δυτική πλευρά έρχεται σε ευθεία σχεδόν με τον κατηφορικό δρόμο. Οι κάτοικοι των γύρω σπιτιών έκριναν χρήσιμο να ρίξουν ‘’πλάκα’’ στο πάνω μέρος και να χρησιμοποιήσουν τον χώρο ως… πάρκινγκ. Ο κ. Μαυρομάτης βρήκε αναφορές για έναν ναό του Αγίου Παντελεήμονος στο σημείο, κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό, αφού μέσα στην Ξάνθη δεν υπάρχει κάποιος ναός να τιμάται επ’ ονόματι του λαοφιλούς Αγίου. Η παράδοση αυτή έμεινε ζωντανή και λειτουργικά, αφού μέχρι και σήμερα στην εκκλησία του Ακαθίστου Ύμνου ψάλλεται και το απολυτίκιο του Αγίου Παντελεήμονος.
Η παλιά ενορία του Αγίου Παντελεήμονος που προσπάθησε να αναβιώσει ιδιώτης
Θέλοντας να εξακριβώσουμε τι συνέβη με τον εν λόγω ναό, απευθυνθήκαμε στον θεολόγο και ιστοριοδίφη Πέτρο Γεωργαντζή, που έχει ενδιατρίψει στο θέμα, το οποίο πραγματεύεται στο πολυσέλιδο πόνημά του «Συμβολή στην εκκλησιαστική ιστορία της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου». Εκεί, εκτός από τις ιστορικές αναφορές της Μητρόπολης ανά τους αιώνες, καταπιάνεται και με τους ιερούς ναούς της Ξάνθης. Όπως ανέφερε στο «Ε», από το 1550-1600 υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες για τις επτά ενορίες της Ξάνθης. Αυτές ήταν: του Ακαθίστου Ύμνου (τότε Παναγίας Γοργοεπηκόου), του Τιμίου Προδρόμου, των Αγίων Θεοδώρων, των Αγίων Ακινδύνων, του Αγίου Γεωργίου (που μαζί με του Αγίου Βλασίου ονομάζονταν ‘’διπλές εκκλησιές’’ με εναλλάξ λειτουργίες), των Ταξιαρχών (Καβάκι) και του Αγίου Παντελεήμονος. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι ο ναός βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι το μουσουλμανικό τέμενος, ενώ δεν είναι γνωστός ο χρόνος που καταστράφηκε ο ναός. Ο κ. Γεωργαντζής σημείωσε ότι γύρω στο 1930 κάποιος ιδιώτης, κάτοικος της περιοχής, ξεκίνησε να κτίζει τον προαναφερθέντα μισοτελειωμένο ναό και άγνωστο για ποιο λόγο δεν τον ολοκλήρωσε ποτέ. Μια άγνωστη στους πολλούς σελίδα της τοπικής ιστορίας, που έρχεται στο φως.
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
