Συμπληρώθηκαν τρεις δεκαετίες από την εκδημία του μεγάλου Ξανθιώτη συνεταιριστή και πολιτικού
Συμπληρώνονται φέτος 30 χρόνια από τον θάνατο του Αλέξανδρου Μπαλτατζή (29 Ιουλίου 1987). Για την ζωή και την προσφορά του γράφει ο πρόεδρος του Κέντρου Μελετών «Αλ. Μπαλτατζής», Θεόδωρος Ρωμανίδης. «30 χρόνια χωρίς αυτόν που με την δημιουργική του πορεία, την μακρόχρονη και ανιδιοτελή προσφορά του, ανεδείχθη ως ο μεγάλος συνεταιριστής και πολιτικός που σηματοδότησε την χώρα μας. Το πάθος του η ανάπτυξη του συνεταιριστικού κινήματος. Με στόχο την πραγματοποίηση του οράματός του η ενασχόλησή του με την πολιτική. Με τόλμη και φαντασία, με ιδέες πολύ μπροστά της εποχής του, με αίσθημα ευθύνης απέναντι στον αγροτικό κόσμο, τον σκληρά εργαζόμενο κάτοικο της υπαίθρου, εργάσθηκε με όλες του τις δυνάμεις μέχρι και την τελευταία μέρα της ζωής του. Το έργο του, έργο που οραματίστηκε, σχεδίασε και πραγματοποίησε παλεύοντας τις δυσκολίες και αντιστεκόμενος στις προκλήσεις της εποχής του, δεν είναι άλλο παρά τρανή απόδειξη της αγωνίας του για τον τόπο που τον μεγάλωσε και τους ανθρώπους του μόχθου».
Το όνομά του δόθηκε στην ομώνυμη πλατεία στο τέλος της οδού Μ. Καραολή και στο κλειστό γυμναστήριο στην ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ, χάρη στον αείμνηστο Δήμαρχο Ξάνθης Φίλιππο Αμοιρίδη. Η Νομαρχία Ξάνθης, επί αειμνήστου Γιώργου Παυλίδη, τον κατέταξε, μαζί με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλο και τον μουσουργό Μάνο Χατζιδάκι, ανάμεσα στις σημαντικότερες προσωπικότητες που σηματοδότησαν τον Νομό Ξάνθης τον περασμένο αιώνα. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκε και βρίσκεται σε εξέλιξη το μεγαλύτερο «Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης Ελλάδος, 2007-2013, ‘’Αλέξανδρος Μπαλτατζής’’», που συστάθηκε επί υπουργίας Αλέξανδρου Κοντού. Από τις 23 Οκτωβρίου 2016 λειτουργεί με πρωτοβουλία και δαπάνες του Κέντρου Μελετών «Αλ. Μπαλτατζής» στην αναπαλαιωμένη πατρική του οικία στο Νεοχώρι Ξάνθης μουσείο «Αγροτικής και Συνεταιριστικής ιστορίας» όπου μπορεί ο επισκέπτης να αποκτήσει μια εικόνα του έργου και της προσφοράς του Αλέξανδρου Μπαλτατζή.
Ο Αλέξανδρος. Μπαλτατζής, τέταρτο παιδί του Θεόδωρου, γεννήθηκε στις 29 Απριλίου 1904 στην Κουταΐδα του Καυκάσου. Ο πατέρας του μετακόμισε το 1893 χωρίς την οικογένειά του στη Ρωσία. Εγκαταστάθηκε στο Σοχούμ, όπου ανέπτυξε επιχειρηματική δραστηριότητα και το 1902 φέρνει και την οικογένειά του. Τον Ιούλιο του 1908 με την επικράτηση των Νεότουρκων η ελληνική κοινότητα του Σοχούμ δέχεται μεγάλο κύμα Ελλήνων του Πόντου και προχωρά στην αποπεράτωση του ελληνικού σχολείου, το οποίο θα λειτουργήσει το 1909 με 209 μαθητές. Σ’ αυτό το σχολείο θα αρχίσει τη φοίτησή του, το 1910, ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής και θα αναδειχτεί σε έναν από τους πρώτους μαθητές. Θα συνεχίσει από το 1913 τις σπουδές του στο ρωσικό γυμνάσιο του Σοχούμ.
Η οικογένεια του άλλοτε μεγαλοεπιχειρηματία του Σοχούμ, Θεόδωρου Μπαλτατζή, θα ακολουθήσει τη μοίρα των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Της δίνονται χωράφια στο Νεοχώρι της Ξάνθης, όπου επιδίδεται στην καπνοκαλλιέργεια. Κατεβαίνει στην Αθήνα για νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Γρήγορα όμως ευαισθητοποιείται με τις πολιτικές ιδέες του Αλέξανδρου Παπαναστασίου ιδίως στο αγροτικό ζήτημα και εντάσσεται στη νεολαία του κόμματός του. Επιστρέφει στην Ξάνθη και ζώντας από κοντά το δράμα των καπνοπαραγωγών αποφασίζει την ενεργή ενασχόληση του με τα προβλήματα του αγροτικού κόσμου.
Ιδρύει συνεταιρισμό στο χωριό του και νεότατος, σε ηλικία 26 ετών, εκλέγεται Πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ν. Ξάνθης. Αμέσως ανέλαβε πρωτοβουλία και πρωτοστάτησε στην ίδρυση της ΠΑΣΕΓΕΣ και το 1935 διετέλεσε πρώτος Πρόεδρος της. Παράλληλα εμπλέκεται στην πολιτική και γίνεται συνεργάτης και ιδιαίτερος γραμματέας του Αλεξάνδρου Παπαναστασίου. Μετά τον πόλεμο ίδρυσε δικό του Κόμμα, το «Κόμμα Αγροτών και Εργαζομένων», και εκλέγεται Βουλευτής (1950, 1951, 1956 ,1958). Το 1960 πρωτοστατεί στην ίδρυση της Ένωσης Κέντρου της οποίας εκλέγεται Βουλευτής Ξάνθης ( 1961, 1963, 1964). Στην κυβέρνηση του αειμνήστου Γεωργίου Παπανδρέου διετέλεσε Υπουργός Γεωργίας (1963-1965).
Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής οραματίστηκε ένα σύγχρονο συνεταιριστικό κίνημα στην υπηρεσία της ελληνικής γεωργίας. Με την πίστη ότι τα μεγάλα και πολλαπλά προβλήματά της θα επιλύονταν σε μεγάλο βαθμό με την ενεργή συμμετοχή των ίδιων των ανθρώπων της υπαίθρου, που μοχθούσαν κάτω από αντίξοες και ανυπέρβλητες συνθήκες, χρησιμοποιεί την πολιτική του ιδιότητα, μετατρέπει και δημιουργεί συνεταιριστικές οργανώσεις, μέσω των οποίων διασφαλίζεται ο εφοδιασμός των αγροτών με τα αναγκαία εφόδια και εξασφαλίζεται το προϊόν του μόχθου τους. Διαβλέποντας την ανάγκη στήριξης αυτών των οργανώσεων με ανθρώπινο δυναμικό και έχοντας υπ’ όψιν την αδυναμία πανεπιστημιακής εκπαίδευσης νέων από αγροτικές περιοχές, εμπνέεται και δημιουργεί τον θεσμό των Συνεταιριστικών Υποτροφιών της ΣΕΚΕ από το 1949-1965. Μέσω αυτού του θεσμού πάνω από 400 αγροτόπαιδα σπούδασαν στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Η Θράκη και ιδιαίτερα η Ξάνθη είχαν την τύχη να ευεργετηθούν ακόμα περισσότερο από το έργο του Μπαλτατζή με την δημιουργία μεγάλων συνεταιριστικών βιομηχανιών. Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής με την πραγματοποίηση του οράματός του ανέδειξε την αξία του συνεταιρισμού σε εποχές δύσκολες. Απομένει, στις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, οι νεώτερες γενιές να ανακαλύψουν ξανά την ανεκτίμητη αξία του συνεργατισμού και της συλλογικής προσπάθειας.
