8 στους 10 επιχειρηματίες δηλώνουν ότι δεν μπορούν να βρουν το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό για να καλύψουν συγκεκριμένες θέσεις απασχόλησης
Μιλούν στο «Ε» σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού και σύμβουλος επαγγελματικής ανάπτυξης για το τι πρέπει να αλλάξει στην προσωπική και συλλογική αντίληψη
Η ελληνική οικονομία δεν έχει επιτύχει τον απαραίτητο μετασχηματισμό που θα επιτρέψει την επιστροφή της χώρας σε ρυθμούς ανάπτυξης και την δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας. Καθώς οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις δεν στρέφονται με τον αναγκαίο ρυθμό στους εξαγωγικούς κλάδους, στους οποίους η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και επενδύοντας στο ανθρώπινο κεφάλαιο, το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας από την πλευρά του δεν εξασφαλίζει στους νέους τις δεξιότητες που επιβάλλουν οι σύγχρονες τάσεις της διεθνούς οικονομίας.
Ένας στους δύο νέους αποκτά προσόντα που δεν χρειάζεται η αγορά
Περίπου ένας στους δύο νέους αποκτά ακόμα και σήμερα προσόντα τα οποία δεν χρειάζεται η αγορά, ενώ οκτώ στους δέκα επιχειρηματίες δηλώνουν ότι δεν μπορούν να βρουν το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό για να καλύψουν συγκεκριμένες θέσεις απασχόλησης στις επιχειρήσεις τους. Λίγες μέρες πριν από την υποβολή των μηχανογραφικών από τους φετινούς υποψήφιους των πανελλαδικών εξετάσεων, είναι σημαντικό να δούμε ότι 53% των Ελλήνων φοιτητών συνεχίζει να κατευθύνεται σε αντικείμενα σπουδών και κλάδους που δεν συμβάλλουν στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας. Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από τη μελέτη που εκπόνησαν από κοινού η μεγάλη συμβουλευτική εταιρεία Ernst & Young, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) και η Endeavor Greece, με τον τίτλο «Εκπαίδευση, επιχειρηματικότητα και απασχόληση: Ζητείται προσέγγιση». Η μελέτη κατέγραψε τα στοιχεία επιχειρήσεων για την έναρξη και διακοπή λειτουργίας τους κατά την περίοδο της κρίσης, διαπιστώνοντας ότι, με εξαίρεση τον τουρισμό, η ελληνική επιχειρηματικότητα δεν έχει στραφεί ακόμη στους κλάδους που παρουσιάζουν πραγματικές ευκαιρίες ανάπτυξης και εξωστρέφειας. Είναι ενδεικτικό ότι 86% των νέων ελληνικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να μην εστιάζει σε παραγωγικούς και εξωστρεφείς τομείς. Αντίθετα, πρώτη επιλογή των νέων επιχειρηματιών παραμένει ο κατ’ εξοχήν εσωστρεφής κλάδος της εστίασης.
Ο κλάδος των κατασκευών υπέστη το βαρύτερο πλήγμα, ενώ η τεχνολογία δείχνει τον δρόμο της ανάπτυξης
Οι τάσεις αυτές επιβεβαιώνονται και από τα στοιχεία της απασχόλησης κατά την περίοδο της κρίσης. Η μελέτη καταγράφει τους κλάδους που υπέστησαν τις μεγαλύτερες απώλειες θέσεων εργασίας, εκείνους που ανθίστανται στην κρίση και εκείνους που εξακολουθούν να αναπτύσσονται. Ο κλάδος των κατασκευών, στον οποίο είχε στηριχτεί σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, υπέστη το βαρύτερο πλήγμα χάνοντας το 63,7% των θέσεων εργασίας ή αλλιώς πάνω από 255.000 εργαζομένους. Η μεταποίηση ήταν ο δεύτερος σε απώλειες βασικός κλάδος της οικονομίας, έχοντας χάσει πάνω από μία στις τρεις θέσεις εργασίας ή περισσότερα από 192.000 άτομα. Παράλληλα, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, παρότι παραμένει ο μεγαλύτερος εργοδότης, συρρικνώθηκε κατά 20,8%, χάνοντας περισσότερες από 175.000 θέσεις εργασίας. Μόνο πέντε κλάδοι κατέγραψαν αύξηση της απασχόλησης: οι διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες (22,5%), η εστίαση (10,1%), ο τουρισμός (10%) και η ναυτιλία (7,5%), χωρίς ωστόσο να καταφέρνουν να αντισταθμίσουν την καθίζηση της υπόλοιπης οικονομίας. Το υψηλότερο ποσοστό αύξησης (22,7%) σημείωσε ο μικρότερος σε απόλυτα μεγέθη κλάδος της ελληνικής οικονομίας, η πληροφορική, δημιουργώντας σχεδόν 5.000 νέες θέσεις εργασίας.
Πάνω από 250.000 μετανάστευσαν και πάνω από 600.000 θα εργαστούν σε άλλο τομέα
Σε άλλον τομέα εργασίας θα χρειαστεί να μεταπηδήσουν στα επόμενα χρόνια πάνω από 640.000 Έλληνες εργαζόμενοι, καθώς τα 2/3 των θέσεων εργασίας που χάνονται δεν αναμένεται να ανακτηθούν. Ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (cedefop), Τζέιμς Καλέγια (James Calleja), τόνισε σε πρόσφατη παρουσίαση ότι ο δρόμος εξόδου από τη σημερινή κρίσιμη κατάσταση για την Ελλάδα πρέπει να περάσει μέσα από την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την απασχόληση. Για να επιτευχθεί βιώσιμη ανάπτυξη, έχει γίνει ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα χρειάζεται να εστιάσει σε συγκεκριμένους τομείς -όπως η αγροτική επιχειρηματικότητα, τα τρόφιμα, ο τουρισμός, τα logistics και οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών- όπου κατέχει κάποιο στρατηγικό πλεονέκτημα. Η ανάπτυξη προ κρίσης προήλθε κατά κύριο λόγο από τις μικρές επιχειρήσεις, με λιγότερους από εννέα εργαζόμενους. Αυτές ήταν και οι επιχειρήσεις που χτυπήθηκαν δυσανάλογα με τους μεγάλους της αγοράς, χάνοντας υψηλότερο αριθμό εργαζομένων. Τα τελευταία χρόνια πάνω από 250.000 Έλληνες, στην πλειοψηφία τους κάτω των 35 ετών, έχουν γίνει νεο-μετανάστες, με το 50% αυτών να κατευθύνεται στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία. Το προφίλ τους είναι: Γύρω στα 30, υψηλής μόρφωσης και κατ’ ανάγκη μετανάστες για οικονομικούς λόγους. Οι μισοί από όσους μετανάστευσαν μετά το 2010 ήταν άνεργοι όταν αποφάσισαν να φύγουν.
Θ. Φάκας: «Οι επιχειρήσεις θέλουν ανθρώπους με χαρακτήρα και όχι μόνο με τίτλους σπουδών»
Ο σύμβουλος προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης, Θεράπων Φάκας, χωρίς να υποτιμά την αξία των ακαδημαϊκών γνώσεων, παρομοίασε το πτυχίο με ένα μηχάνημα και τις δεξιότητες (soft skills) με τις οδηγίες χρήσης. «Καλύτερα αξιοποιείς ένα μηχάνημα όταν έχεις οδηγίες, παρά χωρίς. Αυτό όντως λείπει από την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, η ολοκλήρωση του ανθρώπου και η προετοιμασία του για τον επαγγελματικό στίβο», ανέφερε ο ίδιος. Παρότι η νοοτροπία της προηγούμενης γενιάς για αποκατάσταση στον δημόσιο τομέα έχει μετριαστεί, ο κ. Φάκας τονίζει ότι η βασική διαφορά δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι πως στον δεύτερο δεν μοριοδοτείται ένα μεταπτυχιακό ή ένα διδακτορικό. «Οι τίτλοι σπουδών εξετάζονται σε συνάρτηση με τις προσωπικές δεξιότητες και δεν συνεπάγονται πάντα επαγγελματική επιτυχία. Μπορεί κάποιος να έχει την καλύτερη ιδέα, να μην μπορεί όμως να την υποστηρίξει σε αντίθεση με κάποιον άλλο που ‘’πουλάει’’ καλύτερα τον εαυτό του», σημείωσε ο κ. Φάκας για να συμπληρώσει ότι μοναδικό αντίδοτο στην κρίση που βιώνουμε είναι η ομαδικότητα, οι συνεργασίες με όρους σεβασμού και κατανόησης.
Στ. Πολυζωίδου: «Πρέπει να αλλάξουν οι παγιωμένες πεποιθήσεις για κάποιους κλάδους»
Αναφορικά με τους κλάδους σπουδών που ακολουθούν πολλοί νέοι σήμερα, η σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού, Στελίνα Πολυζωίδου, μας μεταφέρει την εμπειρία της από περιπτώσεις που έχει αντιμετωπίσει. «Το πρόβλημα στην επιλογή συγκεκριμένων αντικειμένων σπουδών ξεκινάει από τους γονείς και τα θεμέλια που έχουν θέσει. Σε πολλές περιπτώσεις οι γονείς νιώθουν ότι καταξιώνονται μέσα από τις σπουδές των παιδιών και έτσι μόνο τα ‘’αναγνωρίζουν’’», σημειώνει η ίδια. Μία τάση που συνεχίζεται, και για λόγους οικονομικής στενότητας, είναι να παραμένουν οι φοιτητές στην σχολή που πέρασαν, ακόμη και αν δεν ήταν αυτή που επιθυμούσαν, απλά για να ‘’πάρουν ένα χαρτί’’. «Κάποιοι σήμερα προσπαθούν να προσαρμοστούν στις σύγχρονες απαιτήσεις της αγοράς μέσω ενός δεύτερου πτυχίου ή κάποιας εξειδίκευσης που παρέχει ένα μεταπτυχιακό ή κάποια σεμινάρια. Το βασικό στοιχείο όμως παραμένει η προσωπικότητα, την οποία εξετάζουν στην συνέντευξη. Υπάρχουν στοιχεία για εταιρείες που ζητούσαν δικηγόρο, θεωρώντας ότι θα ανταποκριθεί στην θέση, και τελικά προσέλαβαν φιλόλογο λόγω ικανοτήτων και όχι λόγω ιδιότητας», ανέφερε χαρακτηριστικά. Για την ορθή προετοιμασία και την ανάδειξη των χαρακτηριστικών που απαιτούνται (ομαδικότητα, λειτουργία υπό πίεση, ευέλικτος χαρακτήρας) υπάρχουν ειδικά σεμινάρια διαχείρισης. Πριν από αυτό, οι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού βοηθούν στην κατεύθυνση που πρέπει να πάρει κάποιος, που δεν είναι πάντα προς τα εκεί που θεωρεί ο ίδιος ότι θα τα καταφέρει.
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
