Από το κάψιμο του Ιούδα στις αυγομαχίες και από τα Μαζίδια της Καβάλας στην επίκληση της βροχής στη Θάσο
Τα έθιμα των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας, του Πάσχα αλλά και των αναστάσιμων και ανοιξιάτικων ημερών που ακολουθούν έχουν μεγάλη ποικιλία, ευφάνταστη αιτιολόγηση και διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Μέσα σε έναν σχετικά μικρό γεωγραφικό χώρο, όπως είναι η σημερινή Θράκη και η Ανατολική Μακεδονία, μπορεί κανείς να συναντήσει πολλές γιορτές και δοξασίες. Ας δούμε μερικές από αυτές.
Το κάψιμο του Ιούδα
Στην Θράκη ένα από τα έθιμα είναι και το «κάψιμο του Ιούδα». Οι νεότεροι, συνήθως, αφού φτιάξουν το ομοίωμα του Ιούδα, το περιφέρουν από σπίτι σε σπίτι και ζητούν κλαδιά. Την Μεγάλη Παρασκευή μετά την περιφορά του Επιταφίου θα βάλουν φωτιά στα κλαδιά αυτά και θα «κάψουν» τον προδότη Ιούδα. Συνηθίζεται μέρος της στάχτης αυτής να ρίχνεται στα μνήματα. Παράλληλα στη Θράκη και τη Μακεδονία νέες γυναίκες φορώντας την παραδοσιακή ενδυμασία που ονομάζεται Λαζαρινή πάνε στα γύρω χωριά τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια του Πάσχα.
Για βρέξ’ Απρίλη μ’
Στην Μακεδονία διατηρείται ακόμα και στις μέρες μας το πανάρχαιο έθιμο «Για βρεξ’ Απρίλη μου». Η επίκληση αυτή στην φύση γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα και συμμετέχουν σ’ αυτήν χορευτικά συγκροτήματα απ’ όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα στη Θάσο, στην Κοινότητα Λιμεναρίων, διατηρείται ακόμη το πανάρχαιο αυτό έθιμο. Οι κάτοικοι της κοινότητας και οι επισκέπτες το γιορτάζουν με δημοτικούς χορούς, ενώ σε μεγάλα τσουκάλια μαγειρεύεται κρέας με ρύζι που στη συνέχεια μοιράζεται στους συγκεντρωμένους.
Αυγομαχίες
Στην Κεντρική Μακεδονία, στην Καστανούσα του δήμου Σιντικής στις Σέρρες και στην Κοινότητα Κρηνίδων του δήμου Καβάλας αναβιώνουν οι «αυγομαχίες», που γίνονται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Το έθιμο βρίσκει τις ρίζες του στον ελληνικό Πόντο και συμβολίζει την Ανάσταση του Κυρίου και τη σύγκρουση του καλού με το κακό. Η προετοιμασία των αυγών ξεκινάει από τον Μάρτιο, όπου οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό ταΐζουν τις κότες τους μόνο με καθαρό σιτάρι και λίγο άμμο, για να κάνουν αυγά με γερό τσόφλι. Βασικός κανόνας του εθίμου είναι η χρήση μόνο αυγών κότας. Ο κάθε ένας που συμμετέχει στην «αυγομαχία» έχει στη διάθεσή του 30 αυγά και νικητής αναδεικνύεται αυτός που έχει τα λιγότερα σπασμένα αυγά.
Τα Μαζίδια
Στη Δημοτική Κοινότητα Ελευθερών στη Νέα Πέραμο Καβάλας, την Τρίτη του Πάσχα αναβιώνουν τα παραδοσιακά «Μαζίδια». Πρόκειται για ένα έθιμο που χρονολογείται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Οι πιστοί μεταφέρουν εν πομπή τα εικονίσματα από τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ταξιάρχη, την παλαιότερη εκκλησία της περιοχής, στα «Μαζίδια», όπου βρίσκεται το γραφικό εξωκλήσι των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης. Στη συνέχεια, στην πλατεία του παλιού, παραδοσιακού οικισμού, στήνεται μεγάλο γλέντι. Το χορό αρχίζει ο ιερέας και ακολουθούν οι κάτοικοι του χωριού, που χορεύουν και τραγουδούν τρία συγκεκριμένα τραγούδια, που διασώθηκαν με το πέρασμα των χρόνων.
Δευτέρα του Θωμά στην Δράμα
Στην περιοχή της Δράμας, το δικό της χαρακτήρα έχει η Δευτέρα του Θωμά στους Σιταγρούς, όπου οι εκεί εγκατεστημένοι Πόντιοι συνεχίζουν πανάρχαια έθιμα των κοιτίδων τους, όπως επισκέψεις στα μνήματα με διανομή κόκκινων αυγών και γλυκισμάτων και με τραγούδια, έθιμα με καθαρά αρχαϊκή μορφή και με συνακόλουθες μεταφυσικές δοξασίες και αντιλήψεις.
Επιμέλεια: Χάρης Διαφωνίδης
