Η γερμανική εισβολή τον Απρίλιο του 1941 και η μάχη του Οχυρού Εχίνος

Από ΕΜΠΡΟΣ

Δημοσιεύτηκε στις 6 Απριλίου 2017

Γερμανοί στρατιώτες λίγο έξω από τον Εχίνο

Οι ‘’μαύρες’’ σελίδες της τοπικής ιστορίας μέσα από σπάνιο και αδημοσίευτο φωτογραφικό υλικό του Κώστα Μαυρομάτη

Άγγ. Τερζάκης: «Το Εχίνος αγωνίζεται ως το απομεσήμερο… ‘’εσίγησε το πολυβόλο Β24… Περικυκλωθήκαμε… Βαλλόμεθα από παντού’’»

Τον Απρίλιο του 1941 βορειανατολικά της Ξάνθης, στο χωριό Εχίνος, λίγοι Έλληνες στρατιώτες από όλα τα μέρη της Ελλάδας κράτησαν καθηλωμένη για τρεις μέρες μια βαριά εξοπλισμένη στρατιά των Ναζί, γράφοντας την δική τους ιστορία.

Το Οχυρό Εχίνος

Το Οχυρό Εχίνος βρίσκεται βόρεια της πόλης της Ξάνθης, 30 χιλιόμετρα από αυτήν και μέσα στη δασώδη ορεινή περιοχή κοντά στα σύνορα της χώρας μας με τη γειτονική Βουλγαρία. Κατά τη δεκαετία του 1930 είχε κατασκευασθεί μία επιβλητική γραμμή 19 οχυρών από την κοιλάδα του Αξιού μέχρι τον Νέστο. Η γραμμή των οχυρών αποτελούσε ένα πάνοπλο φράγμα όλων των προσβάσεων και δρόμων προς Νότο και κάλυπτε συνεχώς την Ανατολική Μακεδονία σε μήκος 155 χιλιομέτρων. Ολόκληρη η αμυντική αυτή γραμμή, που ονομάσθηκε «Γραμμή Μεταξά», περιελάμβανε υπόγειες στοές που κατέληγαν σε παρατηρητήρια και θέσεις άμυνας. Στην Ελληνική Θράκη, το τεράστιο αυτό αμυντικό έργο δεν είχε ολοκληρωθεί. Υπήρχαν μόνο δύο μεμονωμένα ισχυρά οχυρά, αυτό του Εχίνου, που υπεράσπιζε την διάβαση προς την Ξάνθη, και αυτό της Νυμφαίας, που κάλυπτε την Κομοτηνή.

Το ‘’Ρούπελ’’ της Θράκης που κράτησε μόνο τους τρεις μέρες

Κατά τον σύντομο Ελληνογερμανικό Πόλεμο τον Απρίλιο του 1941, τμήμα της λεγόμενης μάχης των Οχυρών αποτελεί η μάχη του Οχυρού Εχίνος, την οποία διεξήγαγε από ελληνικής πλευράς η Ταξιαρχία Νέστου. Η στρατιωτική αυτή μονάδα συγκροτήθηκε από επίστρατους Θράκες πολίτες, οι οποίοι κυριολεκτικά υπεράσπισαν τις εστίες τους. Στις τάξεις των πολεμιστών, μάλιστα, συντάχθηκαν και οι πρόσφυγες του 1922, που πολέμησαν για τη νέα πατρίδα τους. Αλλά και οι Έλληνες Πομάκοι, μουσουλμάνοι το θρήσκευμα, που κατοικούν στον ορεινό όγκο Ξάνθης, συντάχθηκαν και αυτοί στις γραμμές της Ταξιαρχίας Νέστου και υπεράσπισαν τα πάτρια εδάφη. Η Μάχη του Οχυρού Εχίνος εντάσσεται στη γενικότερη μάχη των οχυρών που δόθηκε από τις 6.4.1941 έως τις 10.4.1941. Για την προσβολή και κατάληψη της Ελλάδας το γερμανικό στρατηγείο συγκρότησε μία επιβλητική στρατιά από τέσσερα σώματα στρατού με 18 μεραρχίες, εκ των οποίων οι τέσσερις τεθωρακισμένες, που πλαισίωναν χιλιάδες αυτοκίνητα, πυροβόλα και μηχανικά πολεμικά μέσα και συμπλήρωνε μία σύγχρονη αεροπορική δύναμη από 1.200 αεροσκάφη.

Η 6^η Απριλίου 1941 βρίσκει την Ξάνθη να αντιστέκεται

Στις 6 Απριλίου 1941 η γερμανική στρατιά προσέβαλε την συμπαγή γραμμή των οχυρών και η Ελλάδα βρέθηκε να πολεμά και με την Γερμανία. Σε μερικές ώρες τα εμπειροπόλεμα πληρώματα των γερμανικών τεθωρακισμένων και οι γερμανοί πιλότοι των αεροπλάνων διαπίστωσαν ότι τα χτυπήματά τους ανταποδίδονταν στα ίσα και ότι οι δρόμοι προς το Αιγαίο ήταν κλειστοί. Η χρήση μοντέρνων όπλων και ισχυρών αεροπορικών μέσων αποδείχθηκε ατελέσφορη, τόσο ώστε το βράδυ της πρώτης μέρας του πολέμου επεκράτησε αμηχανία στο γερμανικό στρατηγείο και το γερμανικό πολεμικό ανακοινωθέν για πρώτη φορά μετά από πολλούς μήνες δεν αναφέρθηκε σε σαρωτική νίκη των Γερμανών, αλλά στην «πείσμονα αντίσταση των Ελλήνων». Παρά την κινητοποίηση μεγάλων μέσων από την πλευρά των Γερμανών και τον σκληρό αγώνα των υπερασπιστών τους η Μάχη των Οχυρών συνεχίστηκε για δύο ακόμη ημέρες. Ωστόσο, στις 8.4.1941 η ελληνική στρατιά της Ανατολικής Μακεδονίας βρισκόταν σε θανάσιμο κίνδυνο, αφού η Γιουγκοσλαβία είχε καταρρεύσει. Τα ελληνικά οχυρά είχαν περικυκλωθεί. Το απόγευμα της 10.4.1941 η ελληνική στρατιωτική διοίκηση της ΑΜ-Θ συνθηκολόγησε με τους Γερμανούς και παρέδωσε τα οχυρά.

«Περικυκλωθήκαμε… Βαλλόμεθα από παντού…»

Όπως καταγράφει στην αφήγησή του ο Άγγελος Τερζάκης στην «Ελληνική Εποποιία» για την τρίτη ημέρα της μάχης: «Το Εχίνος αγωνίζεται ως το απομεσήμερο, η φρουρά του το υπερασπίζει βήμα το βήμα. Σαν από καράβι που βουλιάζει ακούγονται οι επικλήσεις του προχωρημένου συγκροτήματος Μ στο τηλέφωνο: ‘’Εσίγησε το πολυβόλο Β24… περικυκλωθήκαμε… βαλλόμεθα από παντού…’’. Τέλος, στις τρεις τ’ απομεσήμερο όταν διαπιστώνεται πως δεν υπάρχει πια ελπίδα σωτηρίας, η φρουρά του Εχίνου παρατάει τ’ οχυρό και φεύγει. Στον Κένταυρο όπου θα φτάσει, μαθαίνει πως οι Γερμανοί μπήκανε από την περασμένη νύχτα στην Ξάνθη και στην Κομοτηνή».