Οι καιρικές συνθήκες του περασμένου χειμώνα, αλλά κυρίως η χρήση φυτοφαρμάκων που είχαν απαγορευτεί οδηγεί στον θάνατο πλήθους μελισσών
Κίνδυνος για την ισορροπία του οικοσυστήματος από το φαινόμενο – Στην κλοπή καταφεύγουν κάποια μελισσοκόμοι για να αναπληρώσουν τις απώλειες
Τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός των μελισσών σε όλο τον πλανήτη μειώνεται δραματικά χρόνο με τον χρόνο. Η αποκαλούμενη «διαταραχή κατάρρευσης αποικίας» δεν έχει πλήξει ακόμη έντονα την χώρα μας, αλλά υπάρχουν άλλοι παράγοντες που οδηγούν μαζικά στον θάνατο σμήνη μελισσών. Ο ρόλος των μελισσών στην ισορροπία του οικοσυστήματος είναι άκρως σημαντικός, αφού χωρίς αυτές μπορεί κυριολεκτικά να καταρρεύσει η γεωργική παραγωγή και ως εκ τούτου η αλυσίδα της ζωής. Ο ρόλος τους για την οικονομία, και ιδιαίτερα στην χώρα μας, είναι πρωταρχικός, αφού «γεννούν» ένα προϊόν ‘’χρυσό’’, που είναι και ένα από τα κύρια εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας. Για τους λόγους αυτούς, όταν τα πολύτιμα αυτά έντομα εξαφανίζονται από τις κυψέλες με ανησυχητικά ταχείς ρυθμούς σε πολλές χώρες, οι επιστήμονες μιλούν για διαταραχή που αφορά όχι μόνο τους μελισσοπαραγωγούς αλλά τον καθένα μας.
Οι καιρικές συνθήκες έκαναν δύσκολη την ζωή των μελισσοκόμων
Για μια μέτρια χρονιά κάνουν λόγο κάποιοι μελισσοκόμοι, ενώ για άλλους η χρονιά εξελίχθηκε πολύ αρνητικά λόγω των καιρικών συνθηκών. Σε κάποιες περιοχές και σε ορισμένους παραγωγούς η περσινή παραγωγή μελιού ήταν μειωμένη κατά 30-40%, λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας και των ισχυρών βοριάδων που ξέραναν τα φυτά, τα οποία δεν απέδωσαν γύρη. Όπως αναφέρουν μελισσοκόμοι της περιοχής μας, τα μελίσσια συμπεριφέρονταν περίεργα τους τελευταίους μήνες της χρονιάς εξαιτίας των καιρικών συνθηκών. Όπως μας εξήγησε ο κ. Καραπαναγιωτίδης, οι παρατεταμένες υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες μέχρι τα Χριστούγεννα δεν επέτρεψαν στις μέλισσες να συλλέξουν γύρη και να δημιουργήσουν γόνο, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μειωθεί η παραγωγή, αλλά σε πολλές περιπτώσεις να μην ανανεωθεί ο πληθυσμός, ώστε να αντέξει τον χειμώνα. «Αν πριν τα κρύα του χειμώνα δεν υπάρξει νέο μελίσσι, δυνατό, ώστε να αντέξει το κρύο, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για τον πληθυσμό της κυψέλης. Υπήρξαν παραγωγοί που έχασαν μέχρι και 50 μελίσσια μέσα στον χειμώνα, που ήταν ιδιαίτερα βαρύς», ανέφερε ο ίδιος. Μάλιστα έχουν σημειωθεί στην περιοχή μας περιπτώσεις κλοπής κυψελών, από μελισσοκόμους οι οποίοι δεν υπέστησαν τόσο μεγάλες απώλειες.
Βασικοί ένοχοι της μείωσης του πληθυσμού των μελισσών
Πειράματα που έχουν διεξαχθεί σε μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα έχουν δείξει ότι ορισμένα φυτοφάρμακα επιδρούν στον οργανισμό των μελισσών και για τον λόγο αυτό όταν μια φαρμακευτική εταιρεία υποβάλλει αίτηση στο Ανώτατο Συμβούλιο Γεωργικών Φαρμάκων (ΑΣΥΓΕΦ) για να πάρει έγκριση για την κυκλοφορία κάποιου φαρμάκου, πρέπει να αποδεικνύει ότι το προϊόν της δεν βλάπτει τις μέλισσες. Όμως συχνά τα στοιχεία που δίνουν οι εταιρείες δεν είναι ακριβή, σημειώνουν οι ειδικοί, τονίζοντας ότι στο παρελθόν εντομοκτόνο κατά της μελίγκρας, το οποίο στη συσκευασία του ανέφερε ότι δεν είναι επικίνδυνο για τις μέλισσες, οδήγησε σε θάνατο χιλιάδες ωφέλιμα έντομα. Συγκεκριμένα, φυτοφάρμακο του οποίου η κυκλοφορία είχε διακοπεί για μια περίοδο ως επιβλαβούς για τις μέλισσες, επανήλθε και χρησιμοποιείται εκ νέου. Πολλές φορές όμως ακόμη και φάρμακα που χρησιμοποιούνται άκριτα για τις ασθένειες των μελισσών ενοχοποιούνται για την διαταραχή στους πληθυσμούς της κυψέλης. Εκτός από τα φυτοφάρμακα, οι μέλισσες έρχονται αντιμέτωπες με διάφορα περιβαλλοντικά χημικά, τοξίνες που έχουν συσσωρευτεί στα φυτά και οι οποίες περνούν στον οργανισμό των μελισσών όταν εκείνες συλλέγουν τροφή. Ακόμα όμως και η ίδια η τροφή από την γύρη των φυτών, πολλές φορές δρα αρνητικά, όταν αφορά γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες.
Προβλήματα στην συνεργασία με τους αγρότες στην χρήση φυτοφαρμάκων
Ο κ. Καραπαναγιωτίδης τόνισε επίσης ότι ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι μελισσοκόμοι της περιοχής είναι η χρήση φυτοφαρμάκων, κάτι για το οποίο επανειλημμένα έχουν συζητήσει με αγρότες, όχι όμως σε επίσημο επίπεδο. Όπως χαρακτηριστικά είπε: «Υπάρχουν πολλά φυτοφάρμακα που είναι ιδιαίτερα δυνατά και σκοτώνουν τις μέλισσες. Ιδιαίτερα με το βαμβάκι έχουμε μεγάλο πρόβλημα. Και ενώ και οι ίδιοι οι γεωπόνοι τονίζουν στους γεωργούς να μην ραντίζουν μεσημέρι, αλλά βραδινές ώρες, κάτι που ωφελεί και εμάς, καθώς η μέλισσα τότε είναι στην κυψέλη και όχι στον ανθό, επιμένουν να κάνουν ψεκασμούς πρωινές και μεσημεριανές ώρες. Παρόμοιο πρόβλημα υπάρχει και σε πολλά χωριά που παίρνουν βυτία νερού σε αγροτικές εκτάσεις. Ενώ υπάρχουν ειδικά καλάθια για να πετούν εκεί τα φυτοφάρμακα και τις συσκευασίες, κάποιοι επιμένουν να τα ρίχνουν κάτω, μολύνοντας το νερό που πίνουν οι μέλισσες, αλλά και κατ’ επέκταση την περιοχή όπου αυτά απορροφούνται».
Οι μέλισσες κάνουν… χρυσάφι
Πιθανώς κάποιος να αναρωτηθεί ποια είναι η σπουδαιότητα της μικρής και άσημης μέλισσας πέρα από την παραγωγή του μελιού, ώστε να μπορεί να τινάξει στον αέρα όχι μόνο την οικονομία, αλλά και την ισορροπία του οικοσυστήματος. Η απάντηση που δίνουν οι γεωπόνοι εστιάζει στο γεγονός ότι η μείωση του πληθυσμού των μελισσών εκτός του ότι πλήττει την γεωργική παραγωγή και της οικονομία, έχει ιδιαίτερη επίπτωση στο οικοσύστημα, δεδομένου ότι οι μέλισσες αποτελούν τους κύριους επικονιαστές. Είναι αυτές που μεταφέρουν γύρη από το ένα άνθος στο άλλο και με δεδομένο ότι πληθυσμοί εντόμων άλλων ειδών που έχουν αντίστοιχο καθήκον έχουν μειωθεί σημαντικά λόγω χρήσης των εντομοκτόνων, οι μέλισσες λαμβάνουν τον ρόλο του κύριου επικονιαστή. Σε ένα υποθετικό σενάριο που έχει διατυπωθεί από πιθανή κατάρρευση των αποικιών των μελισσών, καταγράφεται: καταστροφή της παραγωγής πλήθους καλλιεργειών, όπως εσπεριδοειδών, μήλων, ροδάκινων, κερασιών, καρυδιών, αβοκάντο, σόγιας, σπαραγγιών, μπρόκολων, σέλινου, αγγουριών κ.ά. που εξαρτώνται από τις μέλισσες για την επικονίασή τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα φυτά που επικονιάζονται από έντομα αποτελούν το 1/3 του ανθρώπινου διαιτολογίου και οι μέλισσες ευθύνονται για το 80% αυτής της επικονίασης. Μάλιστα, έχει υπολογιστεί ότι η προσφορά τους στη φύση φθάνει και ξεπερνάει το 15πλάσιο της αξίας όλων των προϊόντων της κυψέλης.
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
