Α. 1. Την 14.03.2017 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) δικαιοδοτώντας επί προδικαστικού ερωτήματος του Ακυρωτικού Δικαστηρίου του Βελγίου έλαβε την απόφαση ότι είναι συμβατή με το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων η απαγόρευση σε μουσουλμάνους εργαζόμενους της ισλαμικής μανδήλας στους χώρους εργασίας υπό τον όρο ότι αυτή η απαγόρευση αφορά κάθε θρησκευτικό, φιλοσοφικό και πολιτικό σύμβολο. Στην ίδια Απόφαση γίνεται δεκτό ότι είναι θεμιτή και υπερέχουσα η επιχειρηματική ελευθερία με την έννοια της βούλησης ενός εργοδότη να επιδεικνύει μία εικόνα ουδετερότητας έναντι της πελατείας του στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, ιδίως όταν αυτό αφορά μόνο τους εργαζόμενους, που έρχονται σε επαφή με τους πελάτες.
2. Το ζήτημα είναι πολύ λεπτό, αν και αφορά μεγάλο μέρος του πληθυσμού και στην Χώρα μας : αντί της μανδήλας φέρετε την εικόνα του Τιμίου Σταυρού είτε σε κόσμημα είτε σε άλλο “αξεσουάρ” ή την σχεδόν …βουδιστική αμφίεση λόγω των εσωτερικών πεποιθήσεων ακόμα και Μέλους της …τωρινής Κυβέρνησής μας (!), για να γίνει πλήρως αντιληπτό τι διακυβεύεται από την Απόφαση.
Πώς και πόσο διευρύνεται ο κύκλος των προσώπων, που θα δικαιούνται ευθέως ή πλαγίως να απαιτούν να απομακρύνεται εργαζόμενος λόγω Σταυρού ή μανδήλας; Πώς άραγε θα προστατεύονται οι πολίτες, εάν επιθυμούν να φέρουν ένα διακριτικό γνώρισμα της πεποίθησής τους (πχ ένα λάβαρο της ποδοσφαιρικής ομάδας τους ή ένα θυρεό μίας περιβαλλοντικής ΜΚΟ) ή αν απλώς ..κάνουν, ως ο υπογράφων, τον Σταυρό τους στην διάρκεια της ημέρας;
Μήπως ο Σοφολογιώτατος Μουφτής και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρέπει να κινητοποιηθούν, προτού είναι αργά, αφού η Κυβέρνησή μας “νίπτει τας χείρας της”;
Β. α. Ενώπιον του ΔΕΕ ήχθη η Υπόθεση “Samira Achbita και Centrum voor gelijkheid van Kansen en voor racismebestrijding κατά G4S Secure Solutions NV” (Βελγικό Κέντρο για την ισότητα των ευκαιριών και για την καταπολέμηση του ρατσισμού) [C157/15]. Σε αυτήν την Υπόθεση κατά Νόμον η Γενική Εισαγγελέας, Κα Juliane Kokott, από 31.05.2016 κατέθεσε την Πρότασή της προς το Δικαστήριο, που έχει δημοσιευθεί διαδικτυακά στο υπ’αρ. 54/16 Ανακοινωθέν Τύπου του ΔΕΕ (βλ. και ωωω.curia.europa.eu).
Επιγραμματικά στην Υπόθεση η Βελγίδα, Κα Samira Achbita, εργαζόμενη σε βελγική Εταιρεία παροχής υπηρεσιών ασφαλείας και υποδοχής και μουσουλμανικού θρησκεύματος, αιτήθηκε και επέμεινε να της επιτρέπεται να εργάζεται φορώντας την μανδήλα. Η Εταιρεία απέλυσε την εργαζόμενη, διότι δεν επέτρεπε να φέρουν οι εργαζόμενοί της εμφανή θρησκευτικά, πολιτικά και φιλοσοφικά σύμβολα. Δικαστικώς στους δύο βαθμούς δικαιοδοσίας η εργαζόμενη ηττήθηκε, πλην όμως το Βελγικό “Cour de Cassation” απέστειλε προς το ΔΕΕ προδικαστικό ερώτημα περί το περιεχόμενο της “Οδηγίας 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου από 27.11.2000 για την διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία” [ΕΕ 2000 L.303 σ.16] [Οδηγία], για να αποφασίσει σε τελικό βαθμό.
β. Η Γενική Εισαγγελέας, J.Kokott, πρότεινε ότι δεν συντρέχει άμεση διάκριση λόγω θρησκείας, εφ ‘όσον η απαγόρευση αυτή δεν απορρέει από στερεότυπα ή προκαταλήψεις έναντι θρησκειών ή συναφών πεποιθήσεων, αλλά στηρίζεται σε γενικό κανόνα της Επιχείρησης. Η αυτή Εισαγγελέας υποστήριξε περαιτέρω ότι, ναι μεν η εν λόγω απαγόρευση μπορεί να συνιστά δικαιολογημένη έμμεση διάκριση λόγω θρησκείας, προκειμένου να εφαρμοσθεί η θεμιτή πολιτική θρησκευτικής ουδετερότητας και ουδετερότητας ως προς τις πεποιθήσεις, αλλά όριό της είναι η αρχή της αναλογικότητας της σχέσης του μέσου και του σκοπού : και ο εργαζόμενος οφείλει να επιδεικνύει μία αυτοσυγκράτηση στην θρησκευτική λατρεία του στον χώρο εργασίας του ως προς τις θρησκευτικές πρακτικές, τις συμπεριφορές με θρησκευτικά κίνητρα και την ενδυμασία του.
γ. Αυτήν την Πρόταση Εισαγγελέως ακολούθησε το Δικαστήριο.
Γ. α. Στο ΔΕΕ ήχθη και δεύτερη Υπόθεση με το ίδιο ζήτημα, η Υπόθεση “Bougnaoui και ΑDDH κατά Micropole SA” (C188/15). Σε αυτή την Υπόθεση η έτερη Εισαγγελέας, Κα Emile Sharpston, διά της δημοσιευμένης διαδικτυακά από 13.07.2016 στο υπ’αρ. 74/2016 Ανακοινωθέν Τύπου του ΔΕΕ, έχει αντίθετη άποψη. Στην εν λόγω Υπόθεση η γαλλίδα Κα A. Bougnaoui, μηχανικός μελετών στην Εταιρεία πληροφορικής “Micropole SA” και μουσουλμάνα, κλήθηκε κατόπιν παραπόνων και αντιδράσεων πελατών της Εταιρείας να μην φέρει την μανδήλα της κατά τις επαφές με εκείνους, αλλά αυτή αρνήθηκε, οπότε και απολύθηκε. Η εργαζόμενη προσέφυγε στα Γαλλικά Δικαστήρια, αλλά ηττήθηκε, ενώ η Αίτηση Αναιρέσεως εκκρεμει ενώπιον του Γαλλικού Ακυρωτικού, το οποίο και απέστειλε το προδικαστικό ερώτημα και πάλι περί την Οδηγία 2000/78 και την ισχύ της στον ιδιωτικό τομέα.
β. H Γενική Εισαγγελέας, Ε. Sharpston, πρότεινε ότι η συμπεριφορά της εργαζόμενης προστατεύεται από την Οδηγία, ενώ η διάδικος υπέστη δυσμενή διάκριση λόγω των θρησκευτικών πεποιθήσεών της με το επιχείρημα, ότι άλλος εργαζόμενος στην θέση της υπό τις αυτές συνθήκες δεν θα είχε απολυθεί, εάν είχε επιλέξει να μην εκδηλώσει τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του.
Δ. Το ζήτημα αφορά όλους μας : φαντασθείτε μία υπάλληλο Τράπεζας στην Κομοτηνή με ισλαμική μανδήλα, έναν εργαζόμενο σε Δημόσια Υπηρεσία στην Λάρισα με Σταυρό στον λαιμό του, μία εργάτρια σε βιομηχανία στα Χανιά με μπλουζάκι με το σήμα της ειρήνης, έναν συμβασιούχο στην Ρόδο με τσάντα ώμου με εμφανή την στάμπα μίας Κίνησης για τους αντιρρησίες συνείδησης, έναν Δικηγόρο απασχολούμενο σε Εταιρεία, που έχει ένα ραδιοφωνάκι χαμηλόφωνα και απλώς … ακροάται τον Ρ/Σ Εκκλησίας της Ελλάδος. Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί; Κινδυνεύουν να … απολυθούν και να χάσουν την δουλειά τους για τις πεποιθήσεις τους ! Μήπως πρέπει κάτι να κάνουμε;
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής
Δικηγόρος ΔΣΑ ΝΥ ΟΑΕΔ
email: ioanniskymionis@yahoo.gr
