A. 1. Την 16.03.2017 δημοσιεύθηκε η Απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας Αρείου Πάγου (ΠλΟλΑΠ) 2/2017 περί την υπαγωγή των οφειλών από στεγαστικά δάνεια του τ.ΟΕΚ προς τον ΟΑΕΔ ως διαδόχου του στον Ν. 3869/2010 [“Νόμος Κατσέλη”]. Αμέσως σήμαναν “χαράς ευαγγέλια” σε όλον τον Τύπο για τους οφειλέτες δανειολήπτες: αλήθεια όμως έτσι έχουν τα πράγματα ;
2. Η αντιδικία, που κατέληξε στον ΑΠ, εκκίνησε από το Ειρηνοδικείο Σπάρτης την 05.10.2012, η Αίτηση εκδικάσθηκε εκεί την 19.02.2013 και εκδόθηκε επ’αυτής η οριστική Απόφαση υπ’ αρ. υπ’ αρ. 17/22.04.2013 : απορριπτόταν η Αίτηση του δανειολήπτη κατά ΟΑΕΔ. Στην συνέχεια ο αιτών έκανε έφεση κατά της Απόφασης την 15.07.2013, την οποία και προσδιόρισε προς συζήτηση ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Σπάρτης την 11.10.2013. Το ΜΠρΣπαρτ εξέδωσε την υπ’αρ. 420/14.11.2014 τελεσίδικη Απόφαση, που ανέτρεπε την πρώτη Απόφαση και έκανε δεκτή την Αίτηση κατά ΟΑΕΔ.
Την 05.01.2015 ο ΟΑΕΔ ήσκησε Αίτηση Αναιρέσεως ενώπιον του ΑΠ, που συζητήθηκε ενώπιον του Δ’ Τμήματος την 22.05.2015. Στο Δ’ Τμήμα η Εισήγηση επί της υποθέσεως από την Εισηγήτρια, Αρεοπαγίτη Κα Μαρία Χυτήρογλου, ήταν απορριπτική για τον ΟΑΕΔ, ωστόσο ΟΜΟΦΩΝΑ το Δ’Τμήμα διά της Απόφασής του 1017/2015 παρέπεμψε την Υπόθεση στην ΠΛΗΡΗ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ “(…) ως θέμα γενικότερου ενδιαφέροντος (…)” τον πρώτο λόγο αναιρέσεως, το εάν ο ΟΑΕΔ είναι ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ και εάν οι παροχές του υπάγονται καν στον Ν.3869/2010 υιοθετώντας τις απόψεις του ΟΑΕΔ. Η συζήτηση ενώπιον της ΠλΟλΑΠ προσδιορίσθηκε για την 21.04.2016 και τελικά για την 22.09.2016 με ορισθέντα Εισηγητή τον Αρεοπαγίτη, Κο Γεώργιο Αναστασάκο, που κατέθεσε πανομοιότυπη απορριπτική εισήγηση με της Αρεοπαγίτου, Κας Μ. Χυτήρογλου.
3. Η Απόφαση 2/16.03.2017 εκδόθηκε κατόπιν της διάσκεψης της 12.01.2017, είναι ευσύνοπτη και απορριπτική για τον ΟΑΕΔ. Κατά την Απόφαση ΟΛΕΣ οι διαφορές από τις πάσης φύσεως παροχές των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ), όπως τα στεγαστικά δάνεια τ. ΟΕΚ, υπάγονται στον Ν. 3869/2010, διότι (α) δεν καλύπτουν ΕΚΤΑΚΤΕΣ στεγαστικές ανάγκες των οφειλετών, (β) ο τρόπος εξόφλησής τους είναι ο ίδιος με όλους τους λοιπούς οφειλέτες, (γ) ο Ν. 3869/2010 δεν εξαιρεί ΡΗΤΩΣ τις διαφορές περί τα στεγαστικά δάνεια από το ρυθμιστικό πεδίο του. Η Απόφαση καταλήγει ότι ΕΚΤΟΣ Ν. 3869/2010 παραμένουν ΜΟΝΟΝ τα λεγόμενα “προσωπικά δάνεια εκτάκτων αναγκών” (πχ βοηθήματα γάμου κτλ) και ΜΟΝΟ για τον κύκλο αποδεκτών των ΦΚΑ, τους υπαλλήλους, τους συνταξιούχους και τους ασφαλισμένους (δικαιούχους) των Φορέων.
B. 1. Η Απόφαση δεν λύνει το πρόβλημα, αν δεν τό επιτείνει, διότι πάσχει αθεράπευτα κατά την υπαγωγή στην μείζονα πρόταση του δικανικού συλλογισμού της. Η Απόφαση κρίνει ότι το άρ. 20 Ν. 4019/2011, όπως τό επικαλείται ο ΟΑΕΔ, καταργήθηκε από τους Ν. 4336/2015 και Ν. 4346/2015 περί 3ου Μνημονίου και “αναβίωσε” η “αρχική διατύπωση” του άρ. 1 παρ. 2 Ν.3869/2010, που ΔΕΝ περιελάμβανε τις οφειλές προς ΦΚΑ, όμως η αυτή Απόφαση παρέβλεψε ότι υπάρχει το άρ. 85 παρ. 1 Ν.3996/2011, που …δικαιώνει τον ΟΑΕΔ! Επίσης στην Απόφαση δεν γίνεται λόγος για την ένταξη της αξίωσης κατά Ν. 3869/2010 στην έννοια της “(…) εισφοράς προς οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. (…)” κατ’εδ. β’ του ίδιου άρθρου, αν και διεξοδικώς “ερμηνεύεται” το εδ. γ’ του αυτού.
Περαιτέρω η κριθείσα διαφορά αφορά αξίωση γεννηθείσα προ του 2011, άρα σε αυτήν δεν μπορούν να εφαρμοσθούν οπισθενεργώς και αναδρομικώς οι Ν. 4336/2015 και Ν. 4346/2015 ελλείψει ειδικής διατάξεως λόγω της εκκινησάσης από τον οφειλέτη εκκρεμοδικίας από το 2012 κατ’άρ. 26 Σ/τος. Η Απόφαση δεν ερμηνεύει την έννοια των “έκτακτων” αναγκών για τα “προσωπικά δάνεια, αλλά κυρίως άνευ λόγου δεν εξηγεί πώς ένας ΦΚΑ, ως ο ΟΑΕΔ, με κατά Νόμον ειδική αρμοδιότητα και συγκεκριμμένους καταστατικούς σκοπούς θεωρείται αντίδικος επί “οφειλών”, που ΔΕΝ προκύπτουν από την έννομη κοινωνικοασφαλιστική σχέση και ενοχή δημοσίου δικαίου με τον ασφαλισμένο / δικαιούχο παροχών υπόχρεο καταβολών εισφορών οφειλέτη δανείων : η Απόφαση βαπτίζει αναιτιολόγητα “οφειλές” τα χρέη από μεικτές παροχές κοινωνικής ασφάλειας, ως τα στεγαστικά δάνεια, και δεν αναφέρει έτερον τι. Τελικά η Απόφαση δεν απαντά στο ερώτημα, που η ίδια έθεσε, ο ΟΑΕΔ είναι ΦΚΑ ή αποτελεί “χρηματοπιστωτικό ίδρυμα και οργανισμό”, που παράγει και διανέμει “χρηματοπιστωτικά προϊόντα”, ως ρητώς ανέφερε η Εισήγηση ενώπιον της ΠλΟλΑΠ, τα δε “προϊόντα” αυτά πώς υπάγονται στον Ν. 3869/2010;
2. Το διαδικαστικό στάδιο, στο οποίο έφθασε, για να εκδοθεί η Απόφαση (ΠλΟλΑΠ), ανεξαρτήτως των πλημμελειών και των σφαλμάτων της δεν επιτρέπει κανένα περιθώριο δικονομικής συνέχειας ούτε στην Ελληνική ούτε στην ευρωπαϊκή ούτε την κοινοτική δικαστική δικαιοδοσία για το κρινόμενο ζήτημα.
Γ. 1. Η σημασία της έκβασης της Υπόθεσης για τον ΟΑΕΔ και τους δικαιούχους του είναι κεφαλαιώδης και το κακό είναι ότι οι ενέργειες του ΟΑΕΔ δεν δημοσιοποιήθηκε ότι αποσκοπούσαν στο συμφέρον των δικαιούχων του και μόνον. Πλέον οι συνέπειες είναι
δεδομένες.
2. Με δεδομένη την απορριπτική κατά ΟΑΕΔ Απόφαση ΠλΟλΑΠ:
(i) τα στεγαστικά δάνεια και κάθε άλλη συναφής παροχή στεγαστικής παροχής (πχ επισκευή) θα θεωρούνται τραπεζικά προϊόντα υποκείμενα στην διαδικασία Ν. 3869/2010 (“Νόμος Κατσέλη”) και άρα για αυτά θα ακολουθηθεί η συνήθης διαδικασία επιδίωξης είσπραξης της οφειλής με βέβαιη την εκχώρηση της απαίτησης από τις Τράπεζες προς “Funds”, η δε εκχώρηση υποχρεωτικά θα περιλαμβάνει και τα (παλαιά) δάνεια του τ.ΟΕΚ, που είχαν χορηγηθεί άνευ συμμετοχής Τράπεζας σε ειδικές κατηγορίες δικαιούχων και πληθυσμιακές ομάδες (λχ Ρομά, παλιννοστούντες Ελληνες, δικαιούχοι Ειδικών οικισμών, όπως Ηλιακό και Ολυμπιακό Χωριό),
(ii) τα περίπου 190.000 δάνεια τ. ΟΕΚ θα ακολουθήσουν άνευ άλλου τινός την άσχημη διαδικασία αναγκαστικής εκτελέσεως (πλειστηριασμοί, δημόσια έκθεση και διαπόμπευση, αντιδράσεις) και θα δημιουργηθεί μία άνευ ιστορικού προηγουμένου σε περίοδο ΜΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΕΞΟΡΜΗΣΗΣ του Εθνους κοινωνική αναστάτωση σε όλη την Επικράτεια χωρίς να μπορεί να επιβληθεί περαιτέρω προστασία δικαιοστασίου επί των καταπλεονεκτικών διαθέσεων των “δανειστών”,
(iii) οι πλειστηριασμοί και οι εξώσεις θα ανέλθουν σε χιλιάδες δεδομένης της περιορισμένης οικονομικής δυνατότητας των δικαιούχων του ΟΑΕΔ : οι δικαιούχοι παραμένουν δικαιούχοι του Οργανισμού ακριβώς λόγω των χαμηλών εισοδηματικών κριτηρίων τους,
(iv) ο ΟΑΕΔ αναίτια θα ζημιωθεί κατά ΑΝΥΠΟΛΟΓΙΣΤΟ χρηματικό ποσό ΠΟΛΛΩΝ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΩΝ εκατομμυρίων ευρώ, διότι θα στερηθεί την αποπληρωμή του ποσού στεγαστικού δανείου των δικαιούχων του κατά το ποσοστό, που εκπιπτώμενο θα έχει “πωληθεί” προς το επισπεύδoν “Fund”, επί άγνωστου αριθμού δικαιούχων, άρα (α) οι μεν Προϋπολογισμοί και Κοινωνικοί Προϋπολογισμοί ΟΑΕΔ περιόδου 2012 έως σήμερα θα πρέπει να αναθεωρηθούν επί τα χείρω, (β) ο ΟΑΕΔ ως Φορέας Γενικής Κυβέρνησης θα πρέπει να παύσει να θεωρείται Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης και θα πρέπει αναδρομικώς από το 2012 να ενταχθεί σε άλλο από το σημερινό κανονιστικό καθεστώς δημοσιονομικής λειτουργίας και πειθαρχίας,
(v) ο ΟΑΕΔ θα δεσμευθεί εκών άκων στην είσπραξη επί πολλά έτη με μηνιαίες δόσεις ελάχιστης ή και μηδαμινής σημερινής αξίας του όποιου κεφαλαίου του χωρίς να δύναται να τό αξιοποιήσει προς την εξυπηρέτηση των καταστατικών σκοπών του λόγω της τιτλοποίησης των αξιώσεών του σε συνθήκες εντεινόμενης και επιδεινούμενης οικονομικής κρίσης και προϊούσας πτωχοποίησης των δικαιούχων του,
(vi) o ΟΑΕΔ θα χαρακτηρισθεί αμετακλήτως από το Ανώτατο Δικαστήριο της Χώρας στην Πλήρη Ολομέλειά του ως “χρηματοπιστωτικός Οργανισμός ή Ιδρυμα” υπαγόμενος πλέον ευθέως κατά την Κοινοτική δικαιοταξία στις δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ενωσης περί ελέγχου και εποπτείας είτε από την Τράπεζα της Ελλάδος είτε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον ESM, καθώς και περί stress tests, μη κεφαλαιοποίησης από κρατικές επιχορηγήσεις, υποχρέωσης bailin, δεσμεύσεις πιθανού clow-back στις οφειλές του ΙΚΑ προς ΟΑΕΔ, υποχρεωτικής αλλαγής των προσώπων στις θέσεις Προέδρου-Διοικητή και Αντιπροέδρων ΔΣ και στην σύνθεση του ΔΣ του Οργανισμού λόγω σχέσης με την “πολιτική” και υποχρεωτικής αντικατάστασης με (αλλοδαπά;) Μέλη με πολυετή τραπεζική και συναφή πέραν και εκτός ΟΑΕΔ εμπειρία,
(vii) κανείς δεν θα μπορεί να αποκλείσει πλέον την οργανωμένη από πλευράς δικαιούχων συλλογική αμφισβήτηση (α) της ιδιότητας του “υποχρέου” καταβολής εισφορών, δεδομένου ότι το κεφάλαιο από τις καταβαλλόμενες εισφορές θα εισπράττεται από ένα “χρημαματοπιστωτικό οργανισμό” αναγκαστικώς και όχι της επιλογής του υποχρέου προσβάλλοντας με τον τρόπο αυτό σειρά διατάξεων της κοινοτικής έννομης τάξης, (β) της υποχρεωτικότητας της καταβολής των εισφορών προς τον ΟΑΕΔ τόσο κατά ποσό, όσο και διά των εισφορών ΙΚΑ, ελλείψει ανταποδοτικότητας, (γ) της διατήρησης της υφιστάμενης έως σήμερα από το 2012 καταβολής εισφοράς υπέρ τ.ΟΕΕ και τ.ΟΕΚ στον ειδικώς τηρούμενο Ειδικό Λογαριασμό Κοινωνικής Πολιτικής στην ΤτΕ υποχρέωσης ήδη κινούμενης στην ΠΟΛΥ “γκρίζα” ζώνη της νομιμότητας άλλωστε.
3. Εάν είχε γίνει δεκτή η Αίτηση Αναιρέσεως του ΟΑΕΔ, (i) τα δάνεια και οι λοιπές μεικτές παροχές κοινωνικής ασφάλειας εξ ενοχής δημοσίου δικαίου ανταποδοτικού χαρακτήρα των δικαιούχων του τ. ΟΕΚ/ΟΑΕΔ θα έτυχαν άλλης μεταχείρισης κατόπιν νομοθετικής πρωτοβουλίας του εποπτεύοντος Υπουργείου στην βάση της στόχευσης της κοινωνικής γαλήνης και του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου και όχι υπό το κράτος πίεσης και αρπακτικής διάθεσης σε βάρος του ΟΑΕΔ,
(ii) χιλιάδες ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ δικαιούχων του Οργανισμού θα απέφευγαν την οδυνηρή διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος τους κατόπιν των δικαστικών ενεργειών της Διοίκησης του ΟΑΕΔ,
(iii) οι αξιώσεις ΟΑΕΔ από τους δανειολήπτες / δικαιούχους του δεν θα “κουρεύονταν” κατά συντριπτικό ποσοστό στερώντας έτσι τον Οργανισμό από την δυνατότητα επωφελούς μελλοντικής αξιοποίησης,
(iv) δεν θα επερχόταν ΑΚΟΜΑ ΕΝΑ οικονομικό πλήγμα στον ΟΑΕΔ, το δεύτερο μόλις σε μία πενταετία μετά το 2012, όταν και αξιώσεις ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ευρώ του τ.ΟΕΕ και του τ.ΟΕΚ διαγράφθηκαν “τσακ μπαμ” (!) υπέρ του ΙΚΑ από το διαβοήτο “P.S.I.” με άμεση και τελική ζημία και παντοτεινή βλάβη των δικαιούχων του άνευ ουδενός υφισταμένου ούτε τότε (2012) ούτε τώρα (2017) λόγου “δημοσίου” λέμε τώρα!… συμφέροντος,
(v) ο ΟΑΕΔ ως ΦΚΑ ακώλυτα, ευέλικτα και προς εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και της Εθνικής Οικονομίας θα ήταν σε θέση να διαχειρισθεί αναπτυξιακά, παρεμβατικά και ρυθμιστικά το πράγματι υφιστάμενο χρέος εκ των δανείων των δικαιούχων του με νέες μορφές αξιοποίησης της κτηματικής πίστης και συγκεκριμμένα :
(α) χρηματοδότηση πολυετών πολιτικών απασχόλησης με κάλυψη την έκδοση κτηματικών ομολόγων του, (β) σύναψη αναπτυξιακών συμβάσεων και προγραμματικών συμφωνιών δικαιωμάτων επιφάνειας στους Οικισμούς τ.ΟΕΚ ανά την Χώρα, (γ) σύναψη προγραμματικών συμφωνιών με τις Περιφέρειες ανά την Χώρα για την διάσωση και την αξιοποίηση Οικισμών (όπως πχ με Περιφέρεια Αττικής για την αξιοποίηση προς το κοινωνικό συμφέρον των “144 Προσφυγικών Οικημάτων” επί της Λ.Αλεξάνδρας (Αθήνα),
(δ) σύναψη συμβάσεων συνεργασίας με τα ΑΕΙ της Χώρας για την ανέγερση νέων και την διαχείριση των υπαρχουσών Φοιτητικών Εστιών στις Πανεπιστημιουπόλεις, (ε) σύσταση και λειτουργία από τον ΟΑΕΔ ειδικής Ανώνυμης Εταιρείας Επενδύσεων και Αξιοποίησης Ακίνητης Περιουσίας (ΑΕΕΑΠ) με συγκερασμό ιδιωτικών και κοινωνικών κριτηρίων για την επωφελή παρέμβαση και τόνωση της εφοδιαστικής αλυσίδας, της κτηματαγοράς και της κτηματικής πίστης στην Χώρα μας ιδίως κατά το προσεχές χρονικό διάστημα, όταν και οι ενδείξεις και οι διασπειρόμενες φήμες δημιουργούν την εικόνα καταστροφής, κατάρρευσης και “βουτιάς” στην Ελληνική Κτηματαγορά και στην Αγορά Εμπράγματων Αξιών και συνακόλουθα την μεταβίβαση αντί “πινακίου φακής” συνολικώς του Ελληνικού Στεγαστικού Πλούτου, του αξιοζήλευτου διεθνώς πάγιου περιουσιακού στοιχείου της Πατρίδας.
Δ. Πλέον και δεδομένων των συνθηκών λόγω Κρίσης, καθώς και της πιεστικής ανάγκης επίλυσης του ζητήματος των “κόκκινων” στεγαστικών δανείων, όπως του τ.ΟΕΚ, ως μνημονιακής υποχρέωσης της Χώρας, η υπαγωγή των οφειλών προς τον τ.ΟΕΚ στον διαβόητο “Νόμο Κατσέλη” θα οξύνει ένα προϋφιστάμενο κοινωνικό πρόβλημα με άδηλες τις συνέπειες. Θέση επ’αυτού ως “Επιμηθείς” (έστω…) οφείλουν να πάρουν το εποπτεύον Υπουργείο Εργασίας λόγω (και) του εγγυητικού ρόλου του ως προς τις παροχές του ΟΑΕΔ, οι Κοινωνικοί Εταίροι, όπως εκπροσωπούνται στο ΔΣ ΟΑΕΔ (ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΕΣΕΕ, ΓΕΣΕΒΕΕ, ΣΕΤΕ), οι Τριτοβάθμιες Οργανώσεις εκπροσώπησης δικαιούχων (ΑΔΕΔΥ, ΠΟΕΣΥ, ΠΑΜΕ κά), οι [Τριτοβάθμιες] Ομοσπονδίες Καταναλωτικών Οργανώσεων υπέρ των δικαιούχων Μελών τους, οι Συνδικαλιστικές Οργανώσεις Φορέων, που με ειδικούς Νόμους είχαν αναγνωρισθεί ως δικαιούχοι παροχών του τ.ΟΕΚ (λχ Ομοσπονδία Σιδηροδρομικών, Ομοσπονδία Υπαλλήλων ΟΑΕΔ), οι Δευτεροβάθμιες Συνδικαλιστικές Οργανώσεις, που επιχορηγούνται από τον ΟΑΕΔ, προς υπεράσπιση των συμφερόντων των Μελών τους, αλλά κυρίως οι λειτουργούσες κατόπιν των κεφαλαιοποιήσεων στην Χώρα Τράπεζες με ενέργειες συμμετοχής στην εν εξελίξει ευρισκόμενη διαβούλευση περί την αναθεώρηση και τροποποίηση του πλαισίου του Ν.4161/2013 (Α’ 143), ως ισχύει, για το πρόγραμμα διευκόλυνσης για ενήμερους δανειολήπτες.
Aλήθεια, μετά τα παραπάνω θα συνεχίσουμε τα “ωσαννά!” και τα “ζήτω!” για την υπαγωγή των χρεών στον “Νόμο Κατσέλη” ή θα πρέπει να απαιτήσουμε μία καθαρή απάντηση στο ερώτημα, πόσο προστατεύονται πραγματικά οι δανειολήπτες από την εξέλιξη αυτή. Πάντως ο ΟΑΕΔ για λογαριασμό και προς προστασία των δικαιούχων του έκανε ό,τι μπορούσε ακόμα και ενώπιον της ΠλΟλΑΠ.
*Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν δεσμεύουν τον Φορέα απασχόλησης του υπογράφοντος
