Α. Τόσο στην διάρκεια της παρατεινόμενης οικονομικής Ύφεσης και κοινωνικής Κρίσης στην Χώρα μας από το 2009, όσο και παλαιότερα, υπήρχε και υπάρχει και μάλιστα με αλγεβρική αυξητική τάση, ανάγκη για την παροχή δωρεάν νομικών και δικηγορικών υπηρεσιών προς συμπολίτες μας και νομίμως ευρισκόμενους στην Χώρα αλλοδαπούς, ανιθαγενείς, πρόσφυγες, κοινοτικούς υπηκόους προς δικονομική αντιμετώπιση δικαστικών και διοικητικών εκκρεμοτήτων τους. Δεν αναφερόμαστε μόνο στην εθελοντική παροχή υπηρεσιών προς αναξιοπαθούντες συνανθρώπους μας και προς κοινωφελείς και προνοιακούς Φορείς της κοινωνίας, δράση που οι Έλληνες Δικηγόροι, “σπλάχνο από τα σπλάχνα” της και με την ίδια κοινωνική καταγωγή και τις ίδιες τοπικές αναφορές τις περισσότερες φορές, έχουν παράσχει από τις πρώτες στιγμές λειτουργίας του Ελληνικού Δικαστικού Συστήματος : αυτή είναι δεδομένη και δεν ρυθμίζεται κανονιστικώς.
Ο Έλληνας Δικηγόρος χωρίς δημοσιότητα, μα με περίσσιο φιλότιμο, προσέφερε και θα προσφέρει την βοήθειά του όποτε και όπου χρειασθεί και ο Κλάδος είναι υπερήφανος για αυτό.
Διά του Ν.3226/4.2.2004 (Α’ 24) “Παροχή νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος και άλλες διατάξεις” οργανώθηκε συστηματικά στην Χώρα μας ο θεσμός της νομικής συνδρομής και το πλήρες σύστημα παροχής νομικής βοήθειας. Με το σύστημα αυτό συμπληρώθηκε το πλέγμα διατάξεων (λχ άρ. 96Α ΚΠοινΔ, 194-204 ΚΠολΔ, 276 ΚΔιοικΔμίας, 37, 40 ΠΔ 18/1989) για την παροχή νομικών υπηρεσιών προς τους ενδεείς δικαιούχους κρατικής αρωγής. Από το 1999 υπό την πίεση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου λόγω της παραβίασης από την Χώρα μας του άρ. 6 παρ. ΙΙΙ εδ. γ’ ΕΣΔΑ είχε αναπτυχθεί ειδικώς για τα ποινικά Δικαστήρια σύστημα αυτεπάγγελτου διορισμού ποινικού συνηγόρου και προ του Ν.3226/04 [ΕΔΔΑ Tωalib v. Greece, Απόφαση 09.06.1998, Συλλογή 1998.IV.1416]. Σε κάθε Πρωτοδικείο και Εφετείο της Χώρας λειτουργεί Πρόγραμμα Παροχής Νομικής Βοήθειας σε συνεργασία με τους τοπικά αρμόδιους Συλλόγους, Δικηγορικό, Συμβολαιογραφικό και Δικαστικών Επιμελητών.
Β. 1. Η διαδικασία κατά τον Ν.3226/2004 για τον διορισμό ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ, ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ και ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟΥ στον ενδεή προϋποθέτει προς προηγούμενο συνοπτικό έλεγχο έγγραφη αίτηση ατελώς του ενδιαφερόμενου μετά των απαραίτητων δικαιολογητικών άνευ της παράστασης Δικηγόρου προς το Δικαστήριο και την έκδοση Απόφασης του Δικαστηρίου, όπου αρκεί η πιθανολόγηση. Ειδικώς σε υποθέσεις αστικού, εμπορικού και διοικητικού χαρακτήρα αρμόδια αρχή για την εξέταση του αιτήματος είναι ο Δικαστής του Δικαστηρίου, ενώπιον του οποίου πρόκειται να εισαχθεί η δίκη και σε κάθε άλλη περίπτωση ο Ειρηνοδίκης του τόπου κατοικίας του αιτούντος με δυνατότητα προσφυγής κατά της τυχόν απορριπτικής απόφασης ενώπιον του τοπικά αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου.
Εάν αποφασισθεί η παροχή νομικής βοήθειας, η παροχή αυτή βασικά προβλέπει (α) την πλήρη απαλλαγή από την υποχρέωση της καταβολής των εξόδων της διαδικασίας για την άσκηση και υποστήριξη παραδεκτών, όχι προφανώς αβάσιμων και κυρίως όχι ασύμφορων ενδίκων βοηθημάτων και μέσων, (β) τον διορισμό ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ είτε ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ είτε ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟΥ (αναλόγως) με την κατά Νόμον ΕΝΤΟΛΗ για την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση του ενδεούς και την παροχή κάθε άλλης νομικής βοήθειας για κάθε δίκη σε ένα έκαστο βαθμό δικαιοδοσίας έως και το στάδιο της αναγκαστικής εκτέλεσης, αφού συνεκτιμηθεί και η σημασία και το διακύβευμα της Υπόθεσης για τον αιτούντα, (γ) το δε περιεχόμενο της νομικής βοήθειας συνίσταται στην απαλλαγή από τα τέλη, τα δικαστικά ένσημα, το τέλος απογράφου και τις προσαυξήσεις τους, τα διάφορα δικαιώματα (μαρτύρων, πραγματογνωμόνων), την υποχρέωση εγγυοδοσίας.
2. Η επιλογή του Δικηγόρου προς ανάθεση της Υπόθεσης του αιτούντος γίνεται από ειδικώς συντασσόμενο μηνιαίως Πίνακα από τον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο, που υποβάλλεται προς το Υπουργείο, ενώ ο διορισμός του Δικηγόρου είναι υποχρεωτικός για την εκτέλεση της ΕΝΤΟΛΗΣ δίχως αξίωση για την προκαταβολή αμοιβής και δικαιωμάτων του Δικηγόρου από τον δέκτη της νομικής συνδρομής. Σε περίπτωση άρνησης της ανάληψης της υπόθεσης ή εγκατάλειψης αυτής χωρίς σπουδαίο λόγο διαγράφεται ο Δικηγόρος από τον σχετικό Πίνακα επί ποινή μη επανεγγραφής στο μέλλον, ενώ ακολουθεί ενδεχομένως και η πειθαρχική διαδικασία κατά τον Κώδικα Δικηγόρων. Ειδικώς ορίζεται κατ’άρ. 9 παρ. 5 Ν.3226/2004 ότι ο ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ του Δικηγόρου ισχύει ως παροχή ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑΣ από τον δικαιούχο.
Κατά τον Ν.3226/2004 στην εκκαθάριση και στην είσπραξη των εξόδων περιλαμβάνονται αυτά, από τα οποία απαλλάχθηκε ο αιτών και η αποζημίωση του Δικηγόρου, η δε αποζημίωση ορίζεται με ΚΥΑ κατά τα προβλεπόμενα κατώτατα όρια καθορισμού αμοιβής.
Κατ’άρ. 12 παρ. 2 Ν.3226/2004 οι σχετικές αποζημιώσεις βαρύνουν το Ελληνικό Δημόσιο και προβλέπεται η εγγραφή στον ετήσιο Προϋπολογισμό του Υπουργείου Δικαιοσύνης ρητώς Ειδικής Πίστωσης για την κάλυψη της αποζημίωσης των Δικηγόρων και των λοιπών νομικών παραστατών χωρίς να επιβάλλεται οποιοδήποτε νέο τέλος ή άλλη επιβάρυνση των πολιτών, ενώ οι Δικηγόροι ρητώς προβλέπεται ότι ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΝΤΑΙ από την έκδοση γραμματίου ΠΡΟΕΙΣΠΡΑΞΗΣ. Αρμόδιο όργανο για την συλλογή των προβλεπομένων δικαιολογητικών και των αιτήσεων των διορισθέντων κατά Ν.3226/04 Νομικών και πλέον δικαιούχων της αποζημίωσης και για την διαβίβαση προς το Υπουργείο είναι η Διοίκηση του επιληφθέντος Δικαστηρίου.
Γ. Απαραίτητα έγγραφα για την Αίτηση προς το Δικαστήριο είναι (α) αντίγραφο φορολογικής δήλωσης ή/και εκκαθαριστικό σημείωμα ή Βεβαίωση του οικονομικού Εφόρου, ότι ο αιτών δεν υποχρεούται να υποβάλει φορολογική δήλωση, (β) βεβαιώσεις Υπηρεσιών Πρόνοιας του τοπικά αρμόδιου Δήμου, (γ) αποδεικτικό κατοικίας ή διαμονής (πχ λογαριασμός ΔΕΚΟ ή Βεβαίωση Δήμου). Ειδικά για τις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας ή / και διένεξης (Ν. 3600/2006) δεν ερωτάται ούτε λαμβάνεται υπ’όψιν το εισόδημα του αιτούντος, η δε βοήθεια προσφέρεται ΑΜΕΣΩΣ.
Στην σημερινή συγκυρία είναι κρίμα οι πολίτες να μην αξιοποιούν την δυνατότητα της νομικής βοήθειας στις Υποθέσεις τους (λχ. Υποθέσεις υπερχρεωμένων οικοκυριών, εργατικών διαφορών, ασφαλιστικών ενστάσεων, ενδοοικογενειακής βίας, χρεών προς το Δημόσιο, οικογενειακών εκκρεμοτήτων [διατροφή συζύγου και τέκνων]) και να μην αξιοποιούνται από τους Δικηγόρους τα διαθέσιμα κονδύλια του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής
Δικηγόρος ΔΣΑ ΝΥ ΟΑΕΔ
email: ioanniskymionis@yahoo.gr
