Η ανάγκη του ανθρώπου για μεταμόρφωση και λύτρωση από την καθημερινή του υποκρισία
Με αφορμή μια διαχρονική ομιλία του Χαλκηδόνος Μελίτωνα σχεδόν μισό αιώνα πριν για την θέση της Εκκλησίας κοντά στον Καρνάβαλο
Θεωρείται πάγια η αντίθεση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στα Καρναβάλια και τα όσα διαμείβονται σ’ αυτά. Υπάρχει όμως και μια άλλη οπτική, που βλέπει την ανάγκη που βρίσκεται πίσω από τα μασκαρέματα και την έντονη εξωστρέφεια του ανθρώπου. Είναι γεγονός ότι η εβδομάδα των Απόκρεω που διάγουμε συνδυάζεται απανταχού της Ελλάδας με καρναβάλια, μεταμφιέσεις, πανδαισία εδεσμάτων, πολύ κρασί, παραδοσιακά με άσεμνα τραγούδια και αστεία, πολλά από αυτά διονυσιακά κατάλοιπα από αρχαιοτάτων χρόνων. Με βάση όλα αυτά, τα οποία κατά καιρούς κατακεραυνώθηκαν από διαφόρους εκπροσώπους της ελλαδικής Εκκλησίας, οδηγώντας στα άκρα τους υπερασπιστές του ενός ή του άλλου «στρατοπέδου», γινόμενα εύκολα τηλεοπτικό θέαμα, έχει μεγάλη αξία να ‘’ακούγονται’’ και άλλες φωνές. Απόψεις και στάσεις πιο μετριοπαθείς, αλλά ταυτόχρονα και ρηξικέλευθες σε σχέση με τις παγιωμένες πεποιθήσεις πολλών.
Ένα πρωτοποριακό για την εποχή του κείμενο του Χαλκηδόνος Μελίτωνα
Ο Πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης Ξάνθης, Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος Γκουτζίνης, ανήρτησε στον προσωπικό του διαδικτυακό ιστότοπο το απόσπασμα από την ομιλία του μακαριστού Μητροπολίτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Χαλκηδόνος Μελίτωνα (1913 – 1989), για τον καρνάβαλο. Όπως χαρακτηριστικά σχολίασε ο ίδιος: «Σήμερα όλοι επικαλούμαστε το ρηξικέλευθο κήρυγμά του στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών την Κυριακή της Τυρινής του 1970. Τότε όμως όλοι τον «πυροβολούσαν»…». Παραθέτουμε το κείμενο ως μία άλλη ματιά στην βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου να συμμετέχει στα Καρναβάλια.
Ο ειλικρινέστερος και εντιμότερος των υποκριτών
«Ο άνθρωπος θέλει να φανεί αυτός που δεν είναι. Ακόμη και ενώπιον του εαυτού του και ενώπιον του Θεού. Και έτσι ξεφεύγει από την αλήθεια και την απλότητα και φυσικά και από την μετάνοια και την σωτηρία. Σε λίγες ώρες έξω από αυτόν τον ναό, έξω από την γαλήνη του, στους δρόμους αυτής της Πολιτείας, θα παρελάσει ο Καρνάβαλος. Μη τον περιφρονήσετε και μη τον χλευάσετε και μη με κατακρίνετε, που τον αναφέρω αυτή τη στιγμή. Δεν είναι καθόλου άσχετος με το μέγιστο πρόβλημα της υποκρισίας. Να τον προσέξετε εφέτος τον Καρνάβαλο με σεβασμό και βαθύ στοχασμό. Είναι πανάρχαιο το φαινόμενο και είναι φαινόμενο βαθυτάτου και αγχώδους αιτήματος της ψυχής του άνθρωπου, να λυτρωθεί από την καθημερινή του υποκρισία με μία έκφραση ανωνύμου, διονυσιακής νέας υποκρισίας. Είναι τραγική μορφή ο Καρνάβαλος. Ζητεί να λυτρωθεί από την υποκρισία υποκρινόμενος. Ζητεί να καταλύσει όλες τις ποικίλες προσωπίδες, που φορεί κάθε μέρα με μία νέα, την πιο απίθανη. Ζητεί να εκκενώσει ό,τι υπάρχει απωθημένο μέσα στο υποσυνείδητό του και να ελευθερωθεί, αλλά ελευθερία δεν υπάρχει, η τραγωδία του Καρνάβαλου παραμένει άλυτη. Το βαθύτατο αίτημά του είναι να μεταμορφωθεί. Εδώ, λοιπόν, είναι η θέση της Εκκλησίας, κοντά στον Καρνάβαλο. Σ’ αυτόν που ζητεί μεταμόρφωση, το κεντρικό κήρυγμα της Ορθοδοξίας. Την μεταμόρφωση. Να μη τον καταδικάσουμε, λοιπόν, τον Καρνάβαλο, αλλά να σταθούμε και κάτω από την προσωπίδα του να ακούσουμε την αγωνία του, την έκκλησή του και το δάκρυ του. Επαναλαμβάνω, της Ορθοδοξίας το βαθύτερο κήρυγμα ζητεί ο Καρνάβαλος, περιφερόμενος στους δρόμους της Πολιτείας: Τη μεταμόρφωση. Και είναι ο ειλικρινέστερος και εντιμότερος των υποκριτών…».
Â
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
