Μία αποτίμηση της ουσίας του συστήματος των Πανελλαδικών Εξετάσεων μέσα από τα μάτια ενός εκπαιδευτικού, που βιώνει το ίδιο «έργο» κάθε χρόνο με άλλους μαθητές, αλλά πάντα με την ίδια αγωνία και τα ίδια οδυνηρά αποτελέσματα
“Πανελλήνιες 2015: Είδαν τα θέματα και κατέρρευσαν… !!!” (ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, 22/05/2015).
Μα, γι’ αυτό το λόγο υπάρχουν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις;
… κι όμως, το μόνο που μας προσφέρουν δεν είναι τίποτε άλλο από κατάρρευση. Κι όχι μόνο μια, αλλά πολλές:
Κατάρρευση της προσωπικότητας των μαθητών και των οικογενειών τους. Ο υποψήφιος και το περιβάλλον του, για τουλάχιστον ένα χρόνο, ξεχνούν την αληθινή ζωή και ταυτίζονται με την προετοιμασία για τις εξετάσεις. Οι κοινωνικές επαφές περιορίζονται, η ψυχαγωγία απαγορεύεται, η επικοινωνία αναστέλλεται.
Κατάρρευση του οικογενειακού προϋπολογισμού. Απόλυτη προτεραιότητα έχει η κάλυψη της προετοιμασίας με ιδιαίτερα και φροντιστήρια. Όλα τα άλλα πρέπει να περιμένουν.
Κατάρρευση της δυνατότητας παραγωγικών επενδύσεων. Τα χρήματα της οικογένειας τρέφουν το αχόρταγο τέρας της παραπαιδείας. Δεν επενδύονται σε κανέναν παραγωγικό τομέα (επιχείρηση των γονέων, αγορά αγαθών που θα δυνάμωνε την ισχνή εθνική οικονομία).
Κατάρρευση του Λυκείου. Η τελευταία ευκαιρία για μόρφωση… χάνεται. Μόνο τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα πρέπει να είναι αντικείμενο μελέτης. Η απόκτηση πολύπλευρης μόρφωσης είναι πια κάτι που έμεινε στα αζήτητα ή κάτι που κατοικεί στη ρομαντική φαντασία. Οι μαθητές του Λυκείου ΔΕΝ μορφώνονται.
Κατάρρευση της ειλικρίνειας. Ενώ τα πάντα παραμερίζονται για χάρη των Πανελλαδικών, κανείς δεν το ομολογεί με θάρρος ότι ζούμε ένα ψέμα. Τάχα πηγαίνουμε σχολείο, τάχα καλλιεργούμε τις κριτικές μας ικανότητες, τάχα μαθαίνουμε την ιστορία και τον πολιτισμό της Ελλάδας και του κόσμου, τάχα προετοιμαζόμαστε να γίνουμε υπεύθυνοι πολίτες, τάχα εργατικοί και τίμιοι άνθρωποι. Τάχα θα χτίσουμε μια κοινωνία αλληλεγγύης και ανθρωπιάς.
Κατάρρευση της ηθικής. Όταν το μήνυμα που εισπράττουν οι νέοι είναι ότι πετυχαίνουμε τους στόχους μας με ωφελιμιστική διάθεση και δια της πλαγίας οδού (με την απόρριψη της παιδείας, με τη συρρίκνωση της μόρφωσης, με την αποστήθιση και με τα “κόλπα” να λύνουμε ασκήσεις σε 3-4 μαθήματα), με το να πληρώνουμε τους καλύτερους της παραπαιδείας για να ξεπεράσουμε τους συμμαθητές μας, ποια ηθική ακεραιότητα καλλιεργούμε;
Κατάρρευση της αξιοπρέπειας. Ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες του διδακτικού έτους. Όταν οι υποψήφιοι βρίσκονται στα φροντιστήρια και στα ιδιαίτερα, ενώ οι καθηγητές τους στο σχολείο απλώς… μετράνε τις απουσίες τους και ειδοποιούν τους γονείς τους γι’ αυτές, τη στιγμή που οι ίδιοι οι γονείς έχουν απομακρύνει το παιδί τους από το σχολείο, για να κάνει τις τελευταίες επαναλήψεις του, χωρίς να ζαλίζεται “από εκείνα τα άχρηστα μαθήματα που δεν του προσφέρουν τίποτα”. Κι όλα αυτά να θεωρούνται αυτονόητα, νόμιμα, τίμια…
Κατάρρευση της υπευθυνότητας. Ένα κράτος που δεν τολμά μια ουσιαστική αλλαγή (περιορισμό και απλούστευση της εξεταστέας ύλης, ώστε να διδάσκεται, να αφομοιώνεται και να εμπεδώνεται αποκλειστικά στο χώρο του σχολείου. Περιορισμό των εξεταζόμενων μαθημάτων σε ένα ή δύο, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες). Γονείς που ανέχονται και συνεργούν στη διαιώνιση μιας κατάστασης που καταστρέφει τα παιδιά και τους ίδιους. Μαθητές που δέχονται χωρίς διαμαρτυρία των βασανισμό και τον πνευματικό ακρωτηριασμό τους. Κανάλια που προβάλλουν τις εξετάσεις σαν να ήταν κάτι εξαιρετικό, αλλά δεν διαλαλούν τα μειονεκτήματά τους. Καθηγητές που αγωνίζονται για τη διατύπωση “πρωτότυπων” θεμάτων, όπου η πρωτοτυπία ισοδυναμεί με μεγάλο βαθμό δυσκολίας και άσκοπη στρυφνότητα. Αυτή είναι και η χαριστική βολή στον υποψήφιο. “Θυσίασες μόρφωση, χρόνο, χρήμα, νιάτα, για να δώσεις Πανελλαδικές; Πάρε τώρα τη σφαλιάρα σου (τα ωραία θέματα που σου ετοίμασα)”… κι έτσι, πώς αλλιώς;.. “Είδαν τα θέματα και κατέρρευσαν… !!!”
Η ζωή μετά τις Πανελλαδικές
Μέχρι που έρχεται η επιτυχία! Το παιδί πέρασε! Ίσως όχι εκεί που ήθελε, αλλά πέρασε. Αρίστευσε μάλιστα! Τώρα θα πρέπει να πατήσει στα πόδια του και να σπουδάσει. Να βασιστεί στο μυαλό του και να διαπρέψει. Να χαρεί την ανεξαρτησία του και να γίνει υπεύθυνος άνθρωπος. Ήρθε η ώρα κι ο καιρός να φανεί -επιτέλους- η χρησιμότητα όσων μάθαινε τόσα χρόνια. Τόσο σοφό που έγινε, μιας και αφομοίωσε τις ηθικές αξίες του ωφελιμισμού, μιας και διδάχτηκε ότι όλα είναι περιττά εκτός από αυτό που μας συμφέρει, μιας και τράφηκε από τη μασημένη τροφή της παραπαιδείας, μιας και συνήθισε να μην κουράζει το μυαλό του με άχρηστες γνώσεις, με τον πόνο του διπλανού ανθρώπου και τα πανανθρώπινα προβλήματα, τώρα θα σπάσει το κέλυφος. Και θα επιστρέψει στην αληθινή ζωή, στην οποία θα βρει πολλά ανεξήγητα, πολλά λανθασμένα, πολλά προκλητικά, πολλά δύσκολα. Και θα πρέπει να σκεφτεί και να δράσει. Και φυσικά οι έξυπνες ασκήσεις και τα “κολπάκια” των φροντιστηρίων που τον έβαλαν στο πανεπιστήμιο, δεν θα τον βοηθήσουν και πολύ. Ούτε οι λεπτομέρειες της Βιολογίας, ούτε οι χρονικές αντικαταστάσεις στα Αρχαία και στα Λατινικά, όπου “έπιανε πουλιά στον αέρα”. Όσο για την Ιστορία που την διδάχτηκε αποσπασματικά, καθόλου δεν θα τον διευκολύνει να καταλάβει στο σύνολό της οποιαδήποτε πραγματικότητα. Αν το θέμα ήταν από μια Έκθεση, θα έκανε ένα σχεδιάγραμμα. Σαν αυτά τα 20-25 σχεδιαγράμματα που είχε μάθει απ’ έξω. Αλλά αυτά του έδωσαν μόνο λίγα ψάρια. Δεν του έμαθαν να ψαρεύει.
Καλό ταξίδι, νεαρέ Έλληνα. Όλοι αυτοί που σε έκαναν όμορφο πουλί χωρίς «περιττά» φτερά, σε καμαρώνουν…
