Επιστροφή στην γη: Οι οικιακοί λαχανόκηποι γίνονται… μόδα της κρίσης
Η αστική γεωργία μετατρέπεται σε κίνημα με όλο και περισσότερους να θέλουν έστω και ένα… μικρό μπαξέ
«Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες, τρεις του Σεπτέμβρη να περνάς». Προφανώς ο μεγάλος Μάνος Ελευθερίου δεν φανταζόταν πόσο… της μόδας θα ξαναγινόταν οι μπαξέδες μετά από 35 χρόνια. Κάτι σύνηθες για την εποχή εκείνη, τουλάχιστον στην επαρχία, αλλά και στα προάστια της Αθήνας, που δεν είχε την σημερινή ‘’τερατώδη’’ τσιμεντένια μορφή. Τα τελευταία χρόνια, με την ζωή μας να απομακρύνεται συνεχώς από την επαφή με την γη, να έχει μεταβληθεί σε μια τυποποιημένη καθημερινότητα γεμάτη άγχος και αέναο τρέξιμο, η ενασχόληση με ένα λαχανόκηπο, ή όπως τον ξέρουμε πολλοί, ένα μπαξέ, φάνταζε κάτι χωρίς νόημα. Ό,τι τραβούσε η ψυχή μας, ό,τι λαχταρούσαμε να φάμε, το βρίσκαμε σε μανάβικα, λαϊκές αγορές ή σούπερ μάρκετ, χωρίς να μας νοιάζει αν είναι φρούτο ή λαχανικό εποχής, αν προέρχεται από την χώρα μας ή την άλλη άκρη της γης, αν έχει καλλιεργηθεί και ωριμάσει με φυσικούς τρόπους και όχι με ένα σωρό φάρμακα. Η πρόσβαση ήταν και είναι εύκολη ακόμη και για τα πιο εξωτικά οπωρικά.
Οικιακοί λαχανόκηποι, μικρές φυτείες και μποστάνια
Πριν μερικά χρόνια έβαζα τα γέλια κάθε φορά που έβλεπα μια γειτόνισσα να ποτίζει το μικρό μποστάνι, που με περίσσια φροντίδα είχε στήσει στην αυλή του σπιτιού της. Γελούσα, γιατί η ‘’κοκέτα’’ γειτόνισσα ‘’την είδε’’ ξαφνικά αγρότισσα, χωρίς να μπορεί να αποβάλλει, φυσικά, την γυναικεία φιλαρέσκεια, που την ωθούσε ακόμη και με τακούνια να ρίχνει θειάφι στα γρήγορα, προκειμένου να μην παραμελήσει την καλλιέργειά της. Τα αποτελέσματα της προσπάθειας, όμως, ήρθαν γρήγορα, όταν καθημερινά έκοβε, έψηνε και έδινε σε συγγενείς, φίλους και γείτονες ‘’τις δικές της ντομάτες, τα δικά της κολοκυθάκια, πιπεριές και αγγούρια’’. Τότε δεν ήταν θέμα οικονομίας, ήταν κυρίως θέμα δημιουργίας και ασφάλειας. Για να ξέρουμε τί τρώμε. Σήμερα, κι όσο η κρίση βαθαίνει, όσοι μπορούν να εξασφαλίζουν, έστω και σε μερικά προϊόντα, την αυτάρκεια, θεωρούνται τυχεροί.
Πάγκοι με πολύχρωμους σπόρους έτοιμους για φύτεμα
Εκτός από τους επαγγελματίες γεωπόνους, που προσφέρουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες και συμβουλές για τους επίδοξους μικροκαλλιεργητές και ‘’μπαξετζήδες’’, υπάρχουν σε διάφορα σημεία της πόλης μας υπαίθριοι πωλητές με πάγκους γεμάτους με λογής-λογής σπόρους, αλλά και φυτά. Ο πλέον γνωστός ‘’σταθμός ανεφοδιασμού’’ είναι έξω από την Δημοτική Αγορά της Ξάνθης, όπου θα βρει κάθε ενδιαφερόμενος αρκετούς πάγκους στην σειρά με μεγάλη ποικιλία φυτών και σπόρων. Το «Ε» συνομίλησε με την κυρία Αϊσέ από τον συνοικισμό του Κασκανέ, που ασχολείται πολλά χρόνια με την δουλειά αυτή. Η ίδια, όπως και οι περισσότεροι πωλητές, διαθέτουν εκτάσεις γης, όπου καλλιεργούν πλήθος κηπευτικών, από τα οποία εξασφαλίζουν σπόρους και φυτά, που διαθέτουν στους πελάτες τους. Σε μικρά κουπάκια διαφόρων μεγεθών, πολύχρωμοι σπόροι σε διάφορα σχήματα περιμένουν να πέσουν στην γη. Άνηθος, ρόκα, λάχανα, φασόλια, αρακάς, ραπανάκια, παντζάρια και άλλα πολλά συνθέτουν μια άτυπη τράπεζα σπόρων, κάτι που έχει γίνει επιτακτική ανάγκη για πολλές κοινωνίες πλέον.
Φυτά σε σακουλάκι ή δεματάκια με ρίζες
Τα φυτά που πουλάει η κυρία Αϊσέ αυτή την εποχή είναι κυρίως λάχανα, πιπεριές, πεπόνια και ντομάτες, που θα καρποφορήσουν γύρω στον Σεπτέμβριο, αυτά που ονομάζουν, δηλαδή, όψιμα. Με την καλλιέργεια σε διαφορετικές χρονικές περιόδους οι ιδιοκτήτες λαχανόκηπων επιτυγχάνουν να έχουν για μεγάλη χρονική περίοδο επάρκεια φρέσκων λαχανικών. Τα φυτά που είναι σε σακουλάκι με χώρα κοστολογούνται στο μισό ευρώ και είναι πολύ πιο ανθεκτικά και πιο σίγουρο ότι θα καρποφορήσουν. Για φθηνότερες λύσεις, μπορεί κάποιος να επιλέξει ένα δεματάκι με 10-12 φυτά, που είναι ουσιαστικά ‘’ρίζες’’, και πωλούνται έναντι ενός ευρώ, έχοντας όμως αρκετές πιθανότητες αποτυχίας. «Οι ρίζες δεν αντέχουν πολλές μέρες», μας λέει η κυρία Αϊσέ, «και μετά από δύο μέρες στον πάγκο τις πετάμε. Τα φυτά όμως αντέχουν πολύ και είναι πιο δυνατά». Όσο ήμασταν στον πάγκο της, πέρασε ένας πελάτης που την ευχαρίστησε για τις υπέροχες ντομάτες που απολαμβάνει καθημερινά από τα φυτά που του έδωσε.
Μόδα, οικονομία, ασφάλεια ή ψυχοθεραπεία;
Πολλοί είναι οι λόγοι που μπορεί να ωθήσουν κάποιον στο να αρχίσει ένα λαχανόκηπο είτε στην αυλή του, είτε σε ένα μικρό χωραφάκι στα περίχωρα της Ξάνθης ή σε κάποιο χωριό, είτε ακόμη και στο μπαλκόνι του. Τα λαχανικά σε μικρούς κήπους ή ακόμη και σε γλάστρες στα μπαλκόνια εξασφαλίζουν τρόφιμα σε πολλές οικογένειες, κάποιες από τις οποίες διαφορετικά θα είχαν πρόβλημα διατροφής, ενώ παράλληλα πρασινίζει και ομορφαίνει τις πόλεις. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 1.000 — 2.000 αστικοί λαχανόκηποι στη Νέα Υόρκη και πάνω από 30.000 στο Βερολίνο. Οι αστικοί λαχανόκηποι που, στην Ελλάδα, στα μέσα του αιώνα, μεσουρανούσαν, αλλά σταδιακά εγκαταλείφθηκαν με την αστικοποίηση και τη βιομηχανοποίηση των πόλεων, επιστρέφουν στα μπαλκόνια και στις ταράτσες. Μοιάζει ειρωνικό, αλλά το ‘’κίνημα’’ της αστικής γεωργίας που ξεκίνησε από τη νοσταλγία για τη φύση, τείνει να γίνει μέσο επιβίωσης. Για κάποιους είναι σίγουρα ένας τρόπος εκτόνωσης του άγχους της δύσκολης καθημερινότητας, καθώς και μια μέθοδος να μάθουν τα παιδιά την αξία της κηπουρικής μέσα από την ίδια την διαδικασία, σκαλίζοντας ή φυτεύοντας. Το αποτέλεσμα; Καθαρά λαχανικά, απαλλαγμένα από φυτοφάρμακα και χημικές ουσίες με την χαρά της φροντίδας και την ικανοποίηση της προσωπικής ‘’παραγωγής’’. Αν έχετε το μεράκι και τον χώρο, μη χάνετε χρόνο.
