Στον ‘’αέρα’’ προσωπικά δεδομένα παρά τις ευρωπαϊκές οδηγίες
Δ. Βεζέρης: «Μέσω GPS συλλέγονται πλέον στοιχεία των θέσεων προορισμού και κίνησης του ανθρώπου»
Το διαδίκτυο έχει μπει για τα καλά στην ζωή μας και δεν έχει νόημα να το αρνούμαστε. Ειδικά στις νεώτερες γενιές, η καθημερινή -κάποτε και συνεχής- χρήση του διαδικτύου είναι μια αυθόρμητη και αυτονόητη πλέον λειτουργία, συνυφασμένη με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. ‘’Σερφάρουμε’’ όμως με ασφάλεια στον παγκόσμιο ιστό; Ξέρουμε πιθανούς κινδύνους που ελλοχεύουν αναφορικά με τα προσωπικά μας δεδομένα;
Από την θεωρία στην πράξη
Σύμφωνα με την Οδηγία (2009/136/ΕΚ) και τον αντίστοιχο ελληνικό νόμο (4070/2012), κάθε σάιτ (site) στην χώρα μας οφείλει να ζητεί την συγκατάθεση των χρηστών για τα ‘’ψηφιακά μπισκότα’’ (γνωστά ως ‘’cookies’’) που θα αποθηκευτούν στις συσκευές τους. Οταν ‘’σερφάρετε’’ στο Ίντερνετ και ανακαλύπτετε ελληνικά σάιτ, που σας ήταν άγνωστα, πόσα από αυτά, την πρώτη φορά που τα επισκεφθήκατε, εμφάνισαν ένα μικρό παράθυρο με πληροφορίες για τα cookies που χρησιμοποιούν, δίνοντάς σας μάλιστα την δυνατότητα να απορρίψετε ορισμένα ή και όλα τα ‘’ψηφιακά μπισκότα’’ τους; Θεωρητικά, αυτό θα έπρεπε να κάνουν όλοι οι ελληνικοί ιστότοποι από τον Ιούλιο του 2012, όταν ενσωματώθηκε στη νομοθεσία μας η πιο πρόσφατη ευρωπαϊκή Οδηγία για την προστασία της ιδιωτικότητας στο Διαδίκτυο. Ετσι, κάθε σάιτ στη χώρα μας οφείλει να ζητεί τη συγκατάθεση των χρηστών για τα cookies που θα αποθηκευτούν στις συσκευές τους. Εντούτοις, αν και έχουν περάσει 3 περίπου χρόνια, η θεωρία απέχει ακόμη πολύ από την πράξη, όπως έδειξε ευρωπαϊκή έρευνα, στην οποία συμμετείχε και η ελληνική Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Τραγικά τα αποτελέσματα της έρευνας
Στην έρευνα συμπεριλήφθηκαν τα 30 δημοφιλέστερα ελληνικά σάιτ από τους τομείς του ηλεκτρονικού εμπορίου, του ηλεκτρονικού Τύπου και των δημοσίων υπηρεσιών. Η εξέτασή τους έδειξε πως για περίπου έναν στους τρεις ιστότοπους η έννοια της προστασίας της ιδιωτικότητας μοιάζει να είναι παντελώς άγνωστη, καθώς το 31% δεν δίνει στους επισκέπτες καμία απολύτως πληροφορία για τα ‘’ψηφιακά μπισκότα’’ που εγκαθιστά. Όσον αφορά τους υπόλοιπους ιστότοπους, αρκετοί απλώς ενημερώνουν τον χρήστη για το ότι χρησιμοποιούν cookies και τον παραπέμπουν στις ρυθμίσεις του browser, χωρίς όμως να του επιτρέπουν να επιλέξει κάποια από αυτά ή ακόμη και κανένα, όπως προβλέπει ο νόμος.
Τι είναι όμως τα cookies;
Τα cookies είναι μικρά αρχεία με πληροφορίες για τους χρήστες και τις προτιμήσεις τους. Μία κατηγορία ‘’ψηφιακών μπισκότων’’ προέρχονται από τις ίδιες τις ιστοσελίδες, τα οποία συνήθως αξιοποιούνται για τη βελτίωση της λειτουργίας τους ή με σκοπό να διευκολύνουν τον χρήστη, π.χ. ώστε στην επόμενη επίσκεψή του να μη χρειάζεται να πληκτρολογήσει τον κωδικό του ή να ορίσει ξανά σε ποια γλώσσα θέλει να βλέπει το περιεχόμενο. Το «γκρίζο» σημείο, ωστόσο, είναι ότι στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, μέσω του επισκεπτόμενου σάιτ αποθηκεύονται επίσης cookies από online διαφημιστικές εταιρείες. Η συγκεκριμένη κατηγορία χρησιμοποιείται από τις διαφημιστικές για να παρακολουθούν τις κινήσεις των χρηστών στο διαδίκτυο. Με αυτό τον τρόπο, όπως και με άλλες τεχνικές, δημιουργούν λεπτομερή καταναλωτικά προφίλ, για να προβάλλουν στοχευμένες καταχωρίσεις.
Καταπάτηση προσωπικών δεδομένων
Μαζί με τις υπόλοιπες τεχνολογίες online παρακολούθησης, τα ‘’ψηφιακά μπισκότα’’ βρίσκονται εδώ και χρόνια στο στόχαστρο αναλυτών και ΜΚΟ, που αποδεικνύουν πως, γύρω από τα καταναλωτικά προφίλ έχει δημιουργηθεί μια τεράστια βιομηχανία «κατασκοπείας», καταγραφής και αγοραπωλησίας προσωπικών δεδομένων. Προσωπικά δεδομένα τα οποία υποτίθεται πως θα μπορούσε έστω κι εν μέρει να διατηρήσει ένας πολίτης απόρρητα, αν εφαρμοζόταν στην πράξη η ευρωπαϊκή Οδηγία για τα cookies. Η έρευνα, που ‘’έτρεξε’’ σε ακόμη επτά χώρες της Ευρώπης, έδειξε ότι το 31% των ιστοσελίδων στην Ελλάδα αφήνουν τους επισκέπτες τους στο απόλυτο ‘’σκοτάδι’’ αναφορικά με την χρήση cookies. Από τις τρεις κατηγορίες που εξετάσθηκαν στην έρευνα «Cookie Sweep», στα ‘’ψηφιακά μπισκότα’’ φαίνεται πως έχει ιδιαίτερη… έφεση ο ψηφιακός Τύπος. Στην περίπτωση της Ελλάδας, αξιοσημείωτο είναι επίσης πως τα περισσότερα cookies προέρχονται από τις ίδιες τις ιστοσελίδες (53,66%) και όχι από συνεργαζόμενες διαφημιστικές εταιρείες (47%), με κάποια να έχουν διάρκεια ‘’ζωής’’ ακόμη και πάνω από μία… δεκαετία.
Εκούσια εκχώρηση προσωπικών δεδομένων
Το «Ε» επικοινώνησε με τον κ. Δημήτριο Βεζέρη, Μηχανικό Υπολογιστών, με MSc στην Μικροηλεκτρονική και Πληροφορική, ιδρυτή της «Ιωνικής ΕΤΕ» με έδρα την Ξάνθη. Όπως μας ανέφερε ο κ. Βεζέρης: «Το πρόβλημα με τα προσωπικά δεδομένα ανάγεται κυρίως στην ποιότητα αυτών των πληροφοριών. Σήμερα οι εταιρίες συλλέγουν δεδομένα, που ο χρήστης τα δίνει εκούσια, αφού συμφωνεί με τις άδειες χρήσης λογισμικού, τα οποία αφορούν σε ονοματεπώνυμο, στοιχεία γέννησης, στοιχεία κατοικίας και εργασίας, προτιμήσεις και ιστότοπους πλοήγησης, προτιμήσεις και επιλογές χρωμάτων στο περιβάλλον εργασίας. Αυτό μοιάζει με την διακράτηση στατιστικών στοιχείων από τις εταιρίες, όταν αποθηκεύουν δεδομένα αγορών, ώστε να φιλτράρουν τις προτιμήσεις του καταναλωτή».
Δ. Βεζέρης: «Πολύ πιο σημαντικά τα δεδομένα που οι ίδιοι οι χρήστες εκχωρούν»
Ωστόσο, ο κ. Βεζέρης εστιάζει σε άλλα προσωπικά δεδομένα, που εκχωρούνται αφειδώλευτα τα τελευταία χρόνια με τις εν χρήσει τεχνολογίες, και είναι πολύ πιο σημαντικά. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε: «Τα παραπάνω είναι λιγότερο ουσιώδη από το ότι μέσω GPS και κίνησης πιστωτικών καρτών μπορούν να συλλέγουν στοιχεία των θέσεων προορισμού και κίνησης του ανθρώπου. Κατά συνέπεια το πρόβλημα εντοπίζεται στους βαθμούς ελευθερίας, που ορίζεται από το ότι κάποιος αν θέλει ή πληρώσει, μπορεί να αντλήσει τα παραπάνω στοιχεία εν αγνοία του πολίτη». Αναφορικά δε με το θέμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στα οποία οι νεώτεροι κυρίως χρήστες παρέχουν πολλές και προσωπικές πληροφορίες χωρίς δεύτερη σκέψη, ο κ. Βεζέρης είπε: «Όσον αφορά σε στοιχεία που δίνονται από το χρήστη σε κοινωνικά δίκτυα, όπως Facebook και Google+, την απόλυτη ευθύνη την έχει ο χρήστης». Προσοχή, λοιπόν, στο τι μοιραζόμαστε με τρίτους στο διαδίκτυο, αφού έχει αποδειχθεί ότι δεν εμφορούνται όλοι από αγνά κίνητρα και ειλικρινές ενδιαφέρον.
Χ.Δ.
