Το καθεστώς «προσωρινής νομιμότητας» και ο γόρδιος δεσμός της αδειοδότησης ραδιοτηλεοπτικών σταθμών
Η προκήρυξη διαγωνισμού για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών που λειτουργούν στη χώρα μας βρίσκεται ανάμεσα στις προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης, σύμφωνα με στελέχη της. Εξάλλου τόσο ο πρωθυπουργός κ. Αλ. Τσίπρας όσο και υπουργός Οικονομίας κ. Γ. Σταθάκης και ο υπουργός Επικρατείας κ. Ν. Παππάς ήταν ξεκάθαροι στις προγραμματικές τους δηλώσεις.
Ο Πρωθυπουργός εξήγγειλε ότι για πρώτη φορά θα αδειοδοτηθούν κανονικά τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα της χώρας, ενώ σε άλλο σημείο της ομιλίας του σημείωσε ότι θα καταργηθούν τα «χαριστικά δάνεια». Ισως ενδεικτικό του θολού τοπίου που επικρατεί στο θέμα των αδειών είναι και το γεγονός ότι το μοναδικό γλωσσικό ολίσθημα του κ. Τσίπρα στην ομιλία του αφορούσε ακριβώς αυτό, όταν έκανε λόγο για την ανάγκη ενός προγράμματος «δανειοδότησης για όλα τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα της χώρας». Εννοούσε «αδειοδότησης» και ζήτησε να γραφτεί στα πρακτικά.
Εκφράζοντας τη βούληση της κυβέρνησης να «επαναφέρει την κανονικότητα στα ΜΜΕ», ο κ. Παππάς ανέφερε ότι ότι «θα εφαρμοστεί ο νόμος για την ανοιχτή αδειοδότηση των ραδιοτηλεοπτικών μέσων», ενώ παράλληλα έκανε λόγο για την εφαρμογή ενός επαρκούς θεσμικού πλαισίου «για τον έλεγχο των οικονομικών των τηλεοπτικών σταθμών και άλλων μέσων μαζικής ενημέρωσης». «Τελειώνουμε με τα δάνεια άνευ εγγυήσεων» τόνισε ο κ. Παππάς. Η πληροφόρηση δεν είναι εμπόρευμα αλλά θεμέλιο της δημοκρατίας, συμπλήρωσε.
Ο Πρωθυπουργός έκανε λόγο για εφαρμογή της νομοθεσίας, αλλά αυτό μάλλον αφορούσε τον τομέα του οικονομικού ελέγχου των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης και όχι αυτόν των αδειοδοτήσεων. Μάλιστα κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι ο έλεγχος των οικονομικών των ιδιωτικών ΜΜΕ θα μπει σε εφαρμογή άμεσα. Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να ελεγχθεί ενδελεχώς η οικονομική βιωσιμότητα των ΜΜΕ καθώς και τα δάνεια που έχουν πάρει και με ποιες εγγυήσεις δόθηκαν αυτά.
Ο γόρδιος δεσμός της αδειοδότησης
Η επίλυση του γόρδιου δεσμού της αδειοδότησης των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών αποτελεί ζητούμενο εδώ και πολλά χρόνια. Σύμφωνα με πληροφορίες η κυβέρνηση προετοιμάζει νέο πλαίσιο που θα προβλέπει νέες προϋποθέσεις τόσο για τη λειτουργία των σταθμών όσο και για την πρόσβαση στις διαδικασίες αδειοδότησης. Στην περίπτωση πάντως που υπάρξει νέα νομοθετική ρύθμιση και αν όλα λειτουργήσουν χωρίς εμπόδια, η όλη διαδικασία αδειοδότησης αναμένεται να ολοκληρωθεί ως το τέλος του 2015, δεδομένου ότι το νέο πλαίσιο θα πρέπει να είναι απολύτως συμβατό με το ευρωπαϊκό δίκαιο προκειμένου να μην υπάρξουν προσφυγές εναντίον του στο μέλλον. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, στον κυβερνητικό σχεδιασμό δεν προβλέπεται καταβολή οικονομικού αντιτίμου για την αδειοδότηση.
Το καθεστώς «προσωρινής νομιμότητας»
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ζήτημα των αδειοδοτήσεων παραμένει ένα θολό τοπίο από την πρώτη στιγμή που το κρατικό μονοπώλιο ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών καταργήθηκε με τους νόμους 1730/1987 και 1866/1989 και επετράπη η ίδρυση και λειτουργία τοπικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών. Κατ’ εφαρμογή των νόμων αυτών εκδόθηκε περιορισμένος αριθμός αδειών τηλεοπτικών σταθμών και πολύ μεγαλύτερος αριθμός αδειών ραδιοφωνικών σταθμών. Στην αρχή οι άδειες χορηγούνταν εκτός πλαισίου διαγωνιστικής διαδικασίας, βάσει προϋποθέσεων και κατ’ εκτίμηση κριτηρίων που έτασσε ο νόμος. Παράλληλα από το έτος 1989 και έπειτα άρχισαν να λειτουργούν πολλοί ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί αυθαιρέτως, χωρίς διοικητική άδεια.
Η πρώτη διαγωνιστική διαδικασία αδειοδότησης έγινε το 1997 με την προκήρυξη 117 αδειών τηλεοπτικών σταθμών: 6 εθνικής εμβέλειας, 53 περιφερειακής και 58 τοπικής, ενώ λίγο μετά, με νέα προκήρυξη, οι περιφερειακής γίνονται 51 και οι τοπικής 57. Πέντε χρόνια αργότερα ο διαγωνισμός κηρύσσεται άγονος, αλλά τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά. Στη συνέχεια με νέους νόμους και τροποποιήσεις οι διαδοχικές κυβερνήσεις έκαναν εξαγγελίες για επιβολή τάξης στο άναρχο τοπίο, αλλά στην ουσία αντιμετώπισαν το ζήτημα με αλλεπάλληλες παρατάσεις «προσωρινής νομιμότητας» τις οποίες το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει κρίνει ως παράνομες και αντισυνταγματικές. Είναι αβέβαιο αν τελικά η νέα κυβέρνηση θα τα καταφέρει εκεί που απέτυχαν οι προηγούμενες, πάντως όλοι συμφωνούν ότι δεν μπορεί να διαιωνίζεται άλλο αυτή η εκκρεμότητα.
Ο σκόπελος του ΕΣΡ
Στον οδικό χάρτη των αδειοδοτήσεων ένα μεγάλο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί και το οποίο θα κρίνει και το αν θα κερδίσει η κυβέρνηση το στοίχημα για ξεκαθάρισμα του τοπίου είναι η αντικατάσταση των μελών του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, της καθ’ ύλην αρμόδιας Αρχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι οποιαδήποτε αδειοδότηση από την παρούσα σύνθεση του Συμβουλίου θα είναι ευάλωτη σε ενστάσεις δεδομένου ότι η θητεία πολλών εκ των μελών του Συμβουλίου έχει λήξει. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του προέδρου κ. Ι. Λασκαρίδη, η θητεία του οποίου μετράει ήδη 12 χρόνια, ενώ έχει ήδη λήξει η θητεία και άλλων τριών μελών. Η προκήρυξη και έκδοση των αδειών προϋποθέτει ΕΣΡ με νόμιμη και μη διαβλητή σύνθεση. Το ζήτημα είναι ότι για την τοποθέτηση νέων μελών στο ΕΣΡ απαιτείται η πλειοψηφία των 4/5 της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και άρα μια ευρύτερη συμφωνία μεταξύ των κομμάτων.
