Σε εκδρομή. Είναι το καθισμένο αγόρι, πρώτο από δεξιά
Σε ένα άγνωστο προσωπικό του κείμενο που δημοσιεύτηκε στη Μελβούρνη -Αυστραλίας, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 χρόνων από τον θάνατο του, ο Μάνος Χατζιδάκις γράφει στην αρχή τα εξής: «Γεννήθηκα στις 23 Οκτώβρη του 25 στην Ξάνθη την διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους μεταπολεμικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη και ο πατέρας μου από την Κρήτη…κλπ.
Προφανώς ο Χατζιδάκις ως μεταπολεμικούς μετανάστες εννοεί όσους έλληνες ήλθαν από τη Νότια Ελλάδα στη Ξάνθη μετά το 1920 και τους πρόσφυγες που ήλθαν μετά την Μικρασιατική Καταστροφή.
Ο Χατζιδάκις έφυγε από την Ξάνθη το 1932 σε ηλικία επτά ετών και επομένως η κρίση του για την «φριχτή» Ξάνθη δεν αναφέρεται στη Ξάνθη του 1932, αλλά την Ξάνθη που γνώρισε όταν ήλθε το 1976. Τότε, Νομάρχης στη Ξάνθη ήταν ο Κ.Θανόπουλος ο οποίος αγωνίστηκε να μη καταστραφεί η «διατηρητέα» Ξάνθη, όπως επιθυμούσαν σχεδόν όλοι οι τοπικοί άρχοντες.
Ο συνομήλικος μου Μάνος, ως γνωστόν, δεν ξαναήρθε στη γενέτειρά του. Διερωτώμαι όμως ποιά θα ήταν η κρίση του για τη σημερινή Ξάνθη.
Εάν έβλεπε τις πολυκατοικίες, σε οικόπεδα που είχαν δοθεί για σπίτια ενός ή δύο ορόφων (Αστικός Συνοικισμός, Τσιμεντένια, Κυψέλη, Χηρίτικα- όπως εγώ τα γνώρισα προπολεμικά και στην οκταετία 1952-1960) και με ανύπαρκτα ή στενά πεζοδρόμια που καταλαμβάνονται κι αυτά από αναιδείς ιδιοκτήτες Ι.Χ.
Εάν έβλεπε τον χώρο που γνώρισε σαν παιδί, (κάτω από τον πλάτανο στη βορεινή πλευρά του Ωρολογίου) γεμάτο από μοτοσακό και διαφημίσεις της Roma Pitsa, ή
Εάν έβλεπε το «Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Ξάνθης» να φέρει το όνομα ενός δημάρχου, ασχέτου με πνευματικά ενδιαφέροντα ή πνευματικές δραστηριότητες.
Σε όλα αυτά μπορώ να προσθέσω και το προσωπικό μου παράπονο για την Ξάνθη αφού, την εμμονή μου να μη μετατρέψω το πατρικό μου σπίτι στο τέρμα της οδού Αδριανουπόλεως σε πολυκατοικία, την πλήρωσα με δύο διαρρήξεις εντός του 2014, προφανώς από συμπολίτες, κατά τις οποίες αφαίρεσαν, ένα Laptop, μία τηλεόραση και ένα μεγάλο χαλί σαλονιού – ενθύμιο.
Υ.Γ.: Με την ευκαιρία της παραπάνω επιστολής μου, σας υπενθυμίζω, ότι προ ετών είχα στείλει για το Αρχείο της εφημερίδας μια φωτογραφία που θα μπορούσε να θεωρηθεί ιστορική για την Ξάνθη.
Πρόκειται για φωτογραφία από εκδρομή των δικηγόρων της Ξάνθης το έτος 1931 (προ 83 ετών) σε περιοχή πάνω από τη Χρύσα. Όρθιος στο μαρσπιέ μιας Σεβρολέτ βρίσκομαι με γραβάτα ο υποφαινόμενος, και καθιστοί ο Μάνος Χατζιδάκις και η αδελφή του Μιράντα, τελευταίος δεξιά όρθιος ο αείμνηστος συνάδελφος στην Ξάνθη, Μίμης Μερκούρης, σε ηλικία έξη ετών και άλλα, γνωστά τότε, παιδιά δικηγόρων.
