Ένας αναξιοποίητος Τεκές

Υπάρχει λίγο έξω πριν το Σέλινο, αριστερά, μέσα στα χωράφια. Φαίνεται από το δρόμο ο οκτάπλευρος του όγκος, ξεχωρίζει στο μονότονο πεδινό περιβάλλον. Είναι ο τεκές, όπως λένε οι χωρικοί του Σελίνου, κτίσμα λατρευτικό του Μπεκτασικού τάγματος των δερβίσιδων.

Επί χρόνια πολλά ρήμαζε από την εγκατάλειψη. Εδώ και λίγα χρόνια, ευτυχώς, η Τοπική Αυτοδιοίκηση μετά από πιέσεις, χρηματοδοτήθηκε και το συντήρησε, χωρίς βέβαια να ολοκληρωθεί και αποκατασταθεί πλήρως η εικόνα του λατρευτικού κτιρίου όπως και του περιβάλλοντος χώρου.

Αξιοσημείωτο είναι ότι καμία πινακίδα για να ενημερώσει τους ενδιαφερόμενους δεν υπάρχει ούτε στο πλάι του δρόμου, ούτε στην είσοδο του περιβάλλοντα χώρου. Απόλυτη απαξίωση για την ιστορική προέλευση του κτιρίου.

 

Το οκταγωνικό κτίριο εξωτερικά είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και λόγω του ύψους του που ανέρχεται στα 9μ. περίπου. Οι προσχώσεις που έγιναν με το χρόνο «χαμήλωσαν» το κτίριο που είναι επενδεδυμένο εξωτερικά με τη γνωστή πέτρα Μάνδρας. Το κτίριο αποτελείται από δύο μέρη. Το χαμηλότερο, ύψους 5μ. αποτελεί τον προθάλαμο που με μικρή καμάρα από πέτρα, οδηγεί στον κυρίως λατρευτικό χώρο που είναι πιο μεγάλος, τόσο σε φάρδος όσο και σε ύψος.

 

Για να μπει κανείς στον Τεκέ, πρέπει να σπρώξει μια μικρή ξύλινη πόρτα προς τα ανατολικά. Επάνω στην πόρτα με μολύβι είναι γραμμένες δύο φράσεις. Αυτή στα ελληνικά γράφει «Άγιος Γεώργιος» και βρίσκεται στ’ αριστερά, ενώ η άλλη, ακριβώς στα δεξιά, γράφει: ΤΕΚΕ KÜTÜKLÜ BABA στα τουρκικά. Η μικρή αυτή πόρτα δεν κλειδώνει για να είναι η επίσκεψη εύκολη στο χώρο.

Η εικόνα στο εσωτερικό του λατρευτικού κτιρίου είναι επιεικώς άσχημη λόγω ακριβώς της έλλειψης φροντίδας. Σκόνη, περιττώματα πουλιών, ακαταστασία. Είναι φανερό ότι ο χώρος του θρησκευτικού μνημείου δεν φροντίζεται όσο πρέπει. Και γεννά το ερώτημα: ποιος θα το φροντίσει; Ο δήμος Αβδήρων ή κάποιο μέλος της Μπεκτασικής κοινότητας, εάν υπάρχει;

Στον κυρίως χώρο, διαστάσεων 28τμ περίπου υπάρχουν στην οροφή τρία «παράθυρα» ανοιχτά, στον θόλο για να φωτίζουν το χώρο και δυο χαμηλά κλειστά με τζάμι. Από τα επάνω ανοίγματα-παράθυρα μπαίνουν πουλιά και βρωμίζουν το χώρο. Το κυρίως κτίριο είναι κτισμένο με πέτρα και εσωτερικά και προς τα πάνω λίγο πριν αρχίσει ο θόλος, χρησιμοποιείται τούβλο της εποχής εκείνης. Με τούβλο είναι κτισμένες και οι αψίδες των παραθύρων και οι διάφορες διακοσμήσεις.

Σ’ αυτόν τον κυρίως χώρο, αυτό που ξεχωρίζει είναι ένα μεγάλο πράσινο πανί, χοντρό, που σκεπάζει μια κατασκευή ταφική μάλλον του KÜTÜKLÜ BABA που προφανώς ήταν ένας Σούφι με σημαντική προσφορά και έργο. Ακόμη υπάρχουν μπουκάλια με νερό, μια στάμνα πήλινη, ένα ζευγάρι ξύλινα τσόκαρα, το κοράνι σε μια κόχη και άσπρα κοντόχοντρα κεριά που χρησιμοποιούν οι Μουσουλμάνοι.

Ο προθάλαμος είναι γύρω στα 20τμ, χαμηλότερος και κάποιοι χριστιανοί, τοποθέτησαν φτηνές εικόνες του Αη Γιώργη, της Παναγίας κ.α. καθώς και μια βάση για τοποθέτηση κεριών που υπάρχουν δίπλα για να τα χρησιμοποιήσει όποιος επιθυμεί.

 

Ο τεκές Σελίνου, δεν μπορεί μετά βεβαιότητας να υποστηρίξει κανείς πότε χτίστηκε. Το πιθανότερο είναι να χτίστηκε μεταξύ 15^ου και αρχές του 16^ου αιώνα, γιατί τότε χτίστηκαν πολλοί τεκέδες στη Θράκη.

 

Τι είναι όμως οι Μπεκτασήδες, οι Δερβίσηδες και οι Σούφι; Είναι ο μυστικισμός, η προσευχή, ο χορός, η κοσμικότητα;

 

Οι περισσότεροι στέκουν ερειπωμένοι. Άλλοι μοιάζουν με παλιές εκκλησιές, άλλοι είναι εξαγωνικοί. Δίπλα τους συνήθως θα δει κάποιος χορταριασμένα νεκροταφεία. Σιωπηλοί σήμερα, τίποτα δεν μαρτυρά την εποχή που πλημμύριζαν από κόσμο που έπινε το τσάι του, κάπνιζε αρειμανίως, έτρωγε ελαφρά – μια σούπα συνήθως – κι άρχιζε να προσεύχεται, να αγκαλιάζεται, να στροβιλίζεται, να χορεύει και τελικά να φτάνει σε έκσταση.

Είναι οι τεκέδες – οι χώροι όπου συγκεντρώνονταν τα τάγματα των σούφι, οι μυστικιστές του Ισλάμ – διάσπαρτοι στην Ελλάδα, από την Κρήτη έως τη Θεσσαλία και τη Θράκη. Ορισμένοι εξ αυτών μάλιστα λειτουργούν ακόμη και σήμερα, στα Φάρσαλα και στο Μεγάλο Δέρειο, στη Ρούσσα της Θράκης.

Στην πρώτη περίπτωση οι συγκεντρώσεις γίνονται ξαφνικά, για να γλιτώσουν οι αλβανοί σούφι της επιθέσεις των ακροδεξιών. Στη δεύτερη όχι μόνο ο τεκές λειτουργεί τακτικά – πρόκειται για τον τεκέ γνωστό και ως του Κιζίλ Ντελή (ιδρύθηκε από τον δερβίση Σεγίτ Αλί Σουλτάν στις αρχές του 15ου αιώνα, ανακαινίστηκε τον 18ο αιώνα και αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της αδελφότητας των Μπεκτασήδων), τον μοναδικό που λειτουργεί τακτικά – αλλά κάθε χρόνο μια μεγάλη γιορτή με τελετουργικά δρώμενα πραγματοποιείται σύμφωνα με το μουσουλμανικό ημερολόγιο στις 13 του μηνός Μουχάρεμ. Την ημέρα αυτή συγκεντρώνονται οι Μπεκτασήδες της περιοχής και τελούν στον τάφο του αγίου το μεγάλο Κουρμπάνι, με τη θυσία ενός αμνού σε ανάμνηση της θυσίας του γιου τού Αβραάμ.

Η τελετή παίρνει και μορφή λαϊκής εμποροπανήγυρης, στην οποία μετέχουν σουνίτες αλλά και χριστιανοί της περιοχής.

Όλος αυτός ο κόσμος του ισλαμικού μυστικισμού, που μοιάζει τόσο μακρινός όμως βρίσκεται δίπλα μας. Εκεί από όπου κανείς δεν μπορεί να φύγει παραπονεμένος, καθώς τα αυθεντικά αντικείμενα των σούφι από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης – από τα σκαλιστά μπαστούνια που τους στήριζαν στις πολύωρες αγρύπνιες ώς τις κάλπες επαιτείας που χρησιμοποιούσαν για να ζητιανεύουν (εικονικά ή πραγματικά) θέλοντας να εκφράσουν την ταπεινότητα τους, αλλά και την απεικόνισή τους μέσα στο Ωρολόγιο του Κυρρήστου, τους γνωστούς Αέρηδες στην Πλάκα, που λειτουργούσε επί Τουρκοκρατίας ως τεκές – συναντούν τις φωτογραφίες χαρακτηριστικών τεκέδων που έχουν μείνει όρθιοι ακόμη στην Ελλάδα.

«Ε»