Μανώλης Ξυλάς -Μια σύντομη αναφορά στην έκδοση των Θρακικών Χρονικών
Ο μήνας Δεκέμβριος ήταν αφιερωμένος στον Ξανθιώτη λογοτέχνη και ποιητή Στέφανο Ιωαννίδη. Η Ξάνθη τίμησε με εκδηλώσεις, το έργο και την προσφορά του στα γράμματα, με πρωτοβουλία του Δικτύου Λόγου και Πράξης, που πραγματοποιήθηκε στο χώρο του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης. Σήμερα γιορτή του Πρωτομάρτυρα Στέφανου, η εφημερίδα μας τιμώντας τη μνήμη του Στέφανου Ιωαννίδη, έκρινε ότι πρέπει να δημοσιεύσει την ομιλία του φίλου του και συμβολαιογράφου Μανώλη Ξυλά που αναφέρθηκε, κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, αποκλειστικά και μόνον στη ζωή του η οποία κατά κάποιο τρόπο μας ήταν άγνωστη.
«Με τον Στέφανο Ιωαννίδη μας συνέδεε στενή φιλία από τα παιδικά μας χρόνια. Ήταν όμως ο κομήτης της παρέας όπως τον αποκαλούσαμε γιατί τις περισσότερες μέρες δεν ήταν μαζί μας, τις αφιέρωνε διαβάζοντας στο σπίτι. Να ξεκινήσω με κάτι καταπληκτικό που έκανε ο Στέφανος. Από το δημοτικό, το Γυμνάσιο και σ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής διατηρούσε ημερολόγιο, το οποίο και σώζεται ακόμη. Κατά τον πόλεμο του 1940 που έκλεισαν τα σχολεία, λόγω της γενικής επιστράτευσης, ο Στέφανος εκείνη τη χρονιά βρισκόταν στην τελευταία και έκτη τάξη του Γυμνασίου.
«Με την απελευθέρωση της Ξάνθης από τους Βουλγάρους το έτος 1944 με ένα Νομοθετικό διάταγμα ο Στέφανος έλαβε μέρος στις απολυτήριες εξετάσεις, ενώπιον ειδικής εξεταστικής επιτροπής καθηγητών του Γυμνασίου Ξάνθης κατά τις οποίες πήρε το απολυτήριο Γυμνασίου. Ο τότε Γυμνασιάρχης Αλέξανδρος Κομνηνός, προκειμένου να λειτουργήσει το Γυμνάσιο, προσέλαβε νέους της εποχής εκείνης ως διδακτικό προσωπικό και μεταξύ αυτών και τον Στέφανο Ιωαννίδη για όσο διάστημα λειτούργησε το Γυμνάσιο δηλαδή μέχρι την άφιξη των νομίμων αρχών, δεδομένου ότι τότε ήταν περίοδος του ΕΑΜ.
Μετά τη διάλυση του γυμνασίου ο Στέφανος ανησυχεί για την κατάσταση και τον παραλογισμό που επικρατεί εκείνη την εποχή. Ψάχνει να βρει την ισορροπία του, που χρειάζεται ο νεανικός του αισθηματισμός και διαπιστώνει τελικά με πικρία ότι βρίσκεται στην απομόνωση και τη σιωπή. Προς το παρόν διαβάζει ότι βρεθεί μπροστά του, γράφει διηγήματα και στιχουργήματα, στα οποία διατυπώνει τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του με την ελπίδα ότι κάποτε θα κερδίσει την προσοχή και την αναγνώριση των συμπολιτών του. Θέλει ένα βήμα να εκφράζει ελεύθερα τα συναισθήματά του, τα βιώματά του αυτά που έχει ζήσει και τους προβληματισμούς του. Σημειώνει στο ημερολόγιό του τις εποχής εκείνης «Θέλω να γίνω κάτι που να προσφέρω στην πόλη μου πολλά». Και σε κάποιο άλλο σημείο αφήνει ελεύθερα να ξεδιπλωθεί η εσωτερική παρόρμησή του οι φαντασιώσεις που προέρχονται από τα προσωπικά βιώματά του και Συνεχίζει: «Τι ζωή αλήθεια των παιδικών μου χρόνων. Απαιτώ από τη ζωή να μου επιστρέψει πίσω τα χρόνια που μου έχει στερήσει και δεν είναι ένα ή δύο. Είναι πολλά. Να πω δύο δεκαετίες; Πού είναι τα εφηβικά μου χρόνια; Φτώχια. Στέρηση, έλλειψη κάθε πνευματικής ζωής. Σκοτάδι. Έφτασε μια εποχή να μη μπορώ να διατυπώσω μια φράση να γράψω τάχα ποιήματα, εμπνευσμένα από στίχους των λαϊκών περιοδικών και συνεχίζει…Δεν υπήρχε κανένας στα χρόνια εκείνα να μου δώσει κάτι τι ωφέλιμο κάτι που να ζυμώσει μέσα μου τη μόρφωση.»
Επιμένει στην αναγκαιότητα να εκδοθεί ένα έντυπο που οι σελίδες του να είναι ανοιχτές στον καθένα που έχει να πει κάτι ή που να συμβάλλει στην πολιτιστική και οικονομική προαγωγή της Θράκης. Να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των πολιτών. Για να ευοδωθεί όμως ένα τέτοιο εγχείρημα με οράματα κι ελπίδες θα πρέπει να ξετρυπώσει, κάποιους φίλους και γνωστούς να ζητιανέψει επιδοτήσεις και κυρίως να τους καταστήσει ενεργά μέλη μιας κοινωνίας. Για το σκοπό αυτό επισκέπτεται φίλους και γνωστούς, στους οποίους θέτει υπόψη το όραμά του και τους προβληματισμούς. Τα αποτελέσματα των προσπαθειών του στην αρχή δεν είναι όπως τα περίμενε. Είναι αποκαρδιωτικό. Φίλοι του, τον συμβουλεύουν να εγκαταλείψει την προσπάθεια της έκδοσης του εντύπου, γιατί πέραν του ότι χρειάζεται μια σοβαρή οικονομική ενίσχυση που δεν θα την έχει αντιθέτως η αποτυχία θα τον επηρεάσει αρνητικά στην περαιτέρω ζωή του. Ο Στέφανος όμως συνεχίζει την προσπάθειά του και συνεχίζει ανένδοτα, γιατί πιστεύει, στη δύναμή του, στα οράματά του και στις ελπίδες του που τρέφει μέσα του, για ένα διαρκή αγώνα. Συνιστά βέβαια σε κάποιο τεύχος των Θρακικών Χρονικών στους δήθεν φίλους του, εάν δεν θέλουν να μη καταβάλουν τις συνδρομές, να παύσουν όμως να διαφθείρουν την προσπάθειά του.
Τελικά ο Στέφανος νίκησε και μάλιστα θριαμβευτικά με την έκδοση του πρώτου τεύχους των Θρακικών Χρονικών το Νοέμβριο του 1960. Στο τεύχος αυτό σημειώνει προλογικά ότι τα Θρακικά Χρονικά έχουν να βγάλουν στο προσκήνιο και να αξιοποιήσουν όλες τις θρακικές δυνάμεις. Θ’ αγωνιστούμε γράφει γιατί πιστεύουμε στις ανεξάντλητες πηγές πλούτου της Θράκης, πλούτου πνευματικού, πλούτου ψυχικού- μα γιατί όχι και πλούτου υλικού. Από το πρώτο κι όλας τεύχος τα Θρακικά Χρονικά ασχολούνται με την μελέτη και την προβολή θεμάτων τα οποία απασχολούν τη Θράκη και τα οποία προβάλλει στους αρμοδίους και ζητά απ’ αυτούς επίμονα την επίλυσή τους. Είναι καυστικός μπροστά στην αδιαφορία των αρμοδίων. Προσπαθεί να διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντές του, με τη συμμετοχή του στα δρώμενα της περιοχής. Θέλει να μοιραστεί τις αγωνίες και τα προβλήματα των πολιτών. Ώστε να καταστούν, ενεργά μέλη μιας κοινωνίας που θα μπορεί να αντιμετωπίσει με αίσθηση σιγουριάς τις προκλήσεις των καιρών.
Τα Θρακικά Χρονικά σε στενή συνεργασία και σύμπνοια με τους ανθρώπους των γραμμάτων, τους επιστήμονες και καλλιτέχνες της Επαρχίας, αλλά και σε πλήρη εναρμόνιση με τις επιταγές των καιρών, προχωρούν στο δύσκολο αλλά ωραίο δρόμο της προσφοράς, ενεργοποιώντας όλες τις διαδικασίες που στοχεύουν, στην πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη. Τα Θρακικά Χρονικά είναι έργο του Στεφάνου Ιωαννίδη που σηματοδότησε μια ολόκληρη εποχή, αθόρυβα, δημιουργικά και συναισθηματικά. Κατάφερε να αξιοποιήσει με την έκδοση των Θρακικών Χρονικών, τις ιστορικές συγκυρίες και να προβάλει τον λαϊκό πολιτισμό και μέσον αυτού να αναγεννηθεί και να συνεχιστεί η ιστορική διαδρομή της Θράκης και της Ξάνθης ειδικότερα. Τα Θρακικά Χρονικά κατάφεραν μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα να ενθαρρύνουν και να συσπειρώσουν τον πνευματικό κόσμο σε μια ομάδα ανθρώπων που πονούν τον τόπο τους. Κατάφερε να συνδεθεί με τις κοινωνικές τάξεις για να ελέγχει τους κρατικούς μηχανισμούς με σκοπό ν΄ αναμετρηθεί ανάμεσα στις δυνάμεις της συντήρησης και της ανανέωσης. Τα τεύχη κατακλύζονται από μελέτες, άρθρα, ιστορικά σημειώματα προτάσεις για επίλυση των προβλημάτων του τόπου. Προτείνουν λύσεις πιέζουν την ηγεσία της χώρας υποχρεώνοντας την να λάβει θέση και να προχωρήσει σε αποφάσεις. Είχε αρκετές φορές τη χαρά ο Στέφανος να δει τους κόπους του να τελεσφορούν και άλλοτε πάλι να διαπιστώνει με πικρία πόσο απόρθητα είναι τα κακώς κείμενα στη χώρα μας. Πάντοτε όμως ένιωθε την ικανοποίηση ότι αγωνίστηκε και ότι έκανε το καθήκον του.
Ο Στέφανος δεν αρκείται μόνο να προβάλλει τα θέματα που απασχολούν τη Θράκη και να ζητά τη λύση τους. Είναι εναντίον της αδιαφορίας και του εφησυχασμού. Έχει μια άλλη δύναμη. Άλλου είδους φωνή. Πιο δυνατή, για να αναγκάσει την Πολιτεία να ενσκήψει στα προβλήματα της Θράκης που χρονίζουν. Τον έλεγχο! Την αίσθηση της ευθύνης, που αν ξυπνήσει στους αρμόδιους παράγοντες θα έχει πετύχει το έργο του. Σε κάποια τεύχη των Θρακικών Χρονικών υποδεικνύει τα έργα που δεν έχουν υλοποιηθεί ενώ έχουν εξαγγελθεί. Αναφέρω ενδεικτικά ορισμένες υποδείξεις όπως: Γράφουν τα Θρακικά Χρονικά.
Οι κρατικοί παράγοντες που ταξιδεύουν οδικώς προς την εσχατιά της Ελλάδος, μπορεί να δώσουν άριστα στους εαυτούς τους για την κατάσταση των δρόμων πάνω στους οποίους ταλαιπωρούνται οι Θρακιώτες.
-Πότε θα γίνουν, σοβαρά έργα υποδομής για την ανάπτυξη του τουρισμού στις πόλεις της Θράκης. Αναφέρονται ακόμη οι περσινές εξαγγελίες του Γ. Γραμματέα του ΕΟΤ.
-Τι γίνεται με την αναβάθμιση των δύο λιμανιών της Θράκης του Λάγος και της Αλεξανδρούπολης.
-Τι γίνεται με τις αρχαιολογικές έρευνες της Θράκης; Η περιοχή της Ξάνθης και η ορεινή περιοχή της έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων.
– Που είναι το κράτος για τη μουσική παιδεία.
Όχι πως δεν πρέπει να γίνουν στη Θράκη, έργα αναπτυξιακά και έργα πολιτιστικά. Αισθανόμαστε όμως υποχρεωμένοι να συνεχίσουμε τον αγώνα για τη προβολή και την ικανοποίηση των αιτημάτων της Θράκης.
-Που είναι το ενδιαφέρον του Κράτους για τη μουσική παιδεία.
Ο Στέφανος ήταν ένας πνευματικά ώριμος και ανοικτός άνθρωπος σε κάθε ιδεολογικό ερέθισμα. Ήταν πολιτιστικά ολοκληρωμένος και ακέραιος άνθρωπος. Η παρουσία του και μόνον δημιουργούσε πολιτιστικές αναφορές, για την τέχνη και για την πνευματική καλλιέργεια. Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας σφυριλατίστηκε εποικοδομητικά τόσο με την ανάμειξή του στην βιβλιοθήκη όσο και με την ΦΕΞ. Ήταν η πρώτη του επαφή με τον κόσμο. Ως τότε ζούσε την ζωή του απλά και άμεσα δεν ήξερε να ζει, είχε μεταθέσει τη ζωή μέσα του. Μιλούσε για πράγματα που ποτέ δεν είχε ζήσει. Ψάχνει να βρει ένα αποκούμπι, μια στοργή. Δηλώνει κάπου στα Θρακικά Χρονικά ότι «ατελείωτες ώρες του χειμώνα τον κρατούσε κλεισμένο στο σπίτι. Γράφει. Γέμιζα τις ώρες μου, γράφοντας κάπου και διαβάζοντας παλιούς τόμους.»
Από την εφηβεία του αφοσιώθηκε στο διάβασμα και στο γράψιμο, που τον έφερε την απομόνωση από τον έξω κόσμο. Σημειώνει συχνά πόσο ανάγκη έχει από φίλους. Ζει μόνος του και μόνο όταν ανέλαβε τη Βιβλιοθήκη και τη ΦΕΞ και εξέδωσε τα Θρακικά Χρονικά ήταν η πρώτη πραγματική επαφή με τον κόσμο. Η βιβλιοθήκη χάρη στη πνοή του Στέφανου και με τις δικές του θυσίες, έγινε η καλλίτερη επαρχιακή βιβλιοθήκη και επαινέθηκε γι αυτό σε πανελλήνια κλίμακα. Η Βιβλιοθήκη οργάνωνε στο χώρο της, επιμορφωτικές συζητήσει που αφορούσαν θέματα φιλοσοφίας, φιλολογίας, τέχνης, συνταγματικού δικαίου, εκθέσει ζωγραφικής και άλλες πολλές επιμορφωτικές εκ-δηλώσεις. Πάντως πρέπει να σημειώσω ότι ο Στέφανος έδει-χνε ιδιαίτερη στοργή στους νέους που συγκέντρωνε γύρω στην Βιβλιοθήκη. Η Βιβλιοθήκη με την δική του συμβουλή και τη δική του έμπνευση πρωτοστάτησε και μπήκε στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα της Ξάνθης. Η Βιβλιοθήκη έφτασε να έχει τον καταπληκτικό αριθμό των 35.000 τόμων. Για επαρχία είναι ρεκόρ.
Στη ΦΕΞ υπήρξε το 1952 ιδρυτικό μέλος και στη συνέχεια αρχικά ως Γενικός Γραμματέας και στη συνέχεια ως Πρόεδρος. Στο διάστημα αυτό έγιναν πολλές εκδηλώσεις. Δόθηκαν ομιλίες, συναυλίες, εκθέσει ζωγραφικής. Ίδρυσε την Κινηματογραφική λέσχη η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα και άλλες πολλές εκδηλώσεις που είναι αδύνατον να τις αναφέρω. Στο διάστημα που ο Στέφανος ήταν Γενικός Γραμματέας εγώ ήμουν Ταμίας της ΦΕΞ. Διαπίστωσα ότι την λειτουργία της ΦΕΞ, ουσιαστικά είχε αναλάβει ο Στέφανος. Τις διαπραγματεύσεις με τους εκτελεστάς των εκδηλώσεων αλλά και την ανεύρεσή τους και τα προγράμματα για όλες τις ομιλίες, τις συναυλίες και άλλες πολλές εκδηλώσεις που είχε η ΦΕΞ και τα λειτουργικά ακόμα θέματα τα είχε αναλάβει ο Στέφανος. Ήταν η πηγή των γνώσεων και των λύσεων. Χαίρεσαι να συνεργάζεσαι μαζί του. Η ΦΕΞ μαζί με την Βιβλιοθήκη ήταν το σπίτι του Στέφανου ήταν το μαγαζί του, το εργοστάσιό του.
Κατά την περίοδο αυτή, ο Στέφανος έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στον εκσυγχρονισμό και στη λειτουργία του πολιτιστικού συστήματος, γιατί είχε τη δυνατότητα να βλέπει τα πράγματα βαθύτερα να τα εξηγεί και να τα εκτελεί. Έτσι ανέλαβε ουσιαστικότερα και θετικότερα στην εδραίωση της κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της Ξάνθης, που εκείνη την εποχή άρχισε ν’ ανακάμπτει.
Εγώ δεν θα αναφερθώ για τα λογοτεχνήματα που έγραφε ο Στέφανος που είναι πολλά, ούτε για τα ποιήματά του που επίσης είναι πολλά, ούτε ακόμη και για τη ζωγραφική του, που είναι αξιόλογη, γιατί ήθελα να παρουσιάσω έναν Στέφανο αγωνιστή, έναν Στέφανο που αγαπούσε την Ξάνθη και για την οποία αφιέρωσε τη ζωή του ολόκληρη.
