Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 8ης Φεβρουαρίου 2013 κατέληξε σε συμφωνία σχετικά με το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), στο οποίο καθορίζονται οι προτεραιότητες του προϋπολογισμού της ΕΕ για τα έτη 2014-2020. Πρόκειται για μια σημαντική απόφαση για την Ευρώπη και την Ελλάδα, που δυστυχώς δεν έλαβε την δέουσα προσοχή από τα μέσα επικοινωνίας αλλά και από τον πολιτικό και επιχειρηματικό κόσμο της Χώρας μας. Φαίνεται πώς μάλλον είμαστε μαζοχιστές, (θυμηθείτε την πρόσφατη ρήση του Εμίρη του Κατάρ για τις επενδύσεις στην Ελλάδα) και αναλώνουμε τεράστιο χρόνο και προσπάθεια να αναδεικνύουμε όλα τα αρνητικά που συμβαίνουν γύρω μας και παραμελούμε να εστιάσουμε σε όσα θα μας πάνε στην επόμενη μέρα.
Οι ηγέτες της ΕΕ, ευθυγραμμιζόμενοι προς τις προσπάθειες εξυγίανσης των κρατών μελών, συμφώνησαν να περιορίσουν, σε σύγκριση με το τρέχον ΠΔΠ 2007-2013, τους δημοσιονομικούς πόρους που μπορεί να κινητοποιήσει η ΕΕ.
Διάγραμμα 1: Προϋπολογισμός ΕΕ σε δις ευρώ
Ωστόσο, για να ενισχυθούν η ανάπτυξη και η απασχόληση, αυξήθηκαν οι πόροι για έρευνα, καινοτομία και εκπαίδευση. Οι ηγέτες συμφώνησαν εξάλλου για μια νέα πρωτοβουλία προκειμένου να αντιμετωπισθεί η ασφυκτική πρόκληση που αποτελεί η ανεργία των νέων.
Προκειμένου να τεθεί σε ισχύ το νέο ΠΔΠ τον Ιανουάριο του 2014, πρέπει να υπάρξει τελική συμφωνία βέβαια και με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το οποίο χάρις στη Συνθήκη της Λισσαβόνας έχει πλέον περισσότερες αρμοδιότητες και άρα ενισχύεται η δημοκρατικότητα στη λήψη αποφάσεων στη Ε.Ε.
Η συμφωνία των Ευρωπαίων ηγετών για το ΠΔΠ 2014 -2020 έχει αρκετά θετικά στοιχεία καθώς συμβάλει στην προετοιμασία της Ευρώπης για το μέλλον, αποτελεί επίδειξη αλληλεγγύης προς τις ασθενέστερες οικονομικά περιφέρειες της Ε.Ε., συμβάλει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας και της αειφόρου ανάπτυξης,
Προετοιμασία για το μέλλον. Παρά τη μείωση κατά 34,4 δισεκατομμύρια ευρώ του ανώτατου ορίου των συνολικών δαπανών σε αναλήψεις υποχρεώσεων και κατά 35,2 δισεκατομμύρια ευρώ σε πληρωμές, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν σημαντική αύξηση των οικονομικών μέσων για δαπάνες προσανατολισμένες στο μέλλον, όπως η έρευνα, η καινοτομία και η εκπαίδευση, προκειμένου να προαχθούν η ανάπτυξη και η απασχόληση.
Επίδειξη αλληλεγγύης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του να μειώσει τις διαφορές μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διάφορων περιφερειών της ΕΕ. Ως χειροπιαστό παράδειγμα της αλληλεγγύης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τα φτωχότερα κράτη μέλη της πρώην Ανατολικής Ευρώπης θα λάβουν μεγαλύτερο τμήμα του συνολικού κονδυλίου για την πολιτική συνοχής σε σχέση με το τρέχον ΠΔΠ. Στον ίδιο υποτομέα δημιουργήθηκε πρωτοβουλία για την ανεργία των νέων με συνολικό κονδύλιο 6 δισεκατομμύρια ευρώ, το ήμισυ του οποίου θα χρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό ταμείο και το υπόλοιπο ήμισυ από νέα γραμμή του προϋπολογισμού. Το πρόγραμμα επισιτιστικής ενίσχυσης για τους απόρους τοποθετήθηκε σε βιώσιμη βάση και θα λάβει 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Διασφάλιση της βιωσιμότητας. Tο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε επίσης σχετικά με ορισμένα καθοδηγητικά στοιχεία για την επόμενη μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) η οποία θα πρέπει να γίνει πιο πράσινη και πιο δίκαιη:
- το 30% των άμεσων πληρωμών θα γίνεται υπό την προϋπόθεση πλέον «πράσινων» προσανατολισμών, ώστε να διασφαλίζεται ότι η ΚΓΠ θα διευκολύνει την ΕΕ να επιτυγχάνει τους στόχους της στον τομέα της περιβαλλοντικής και κλιματικής δράσης.
- Οι άμεσες ενισχύσεις θα κατανέμονται δικαιότερα μεταξύ των κρατών μελών. Όλες οι χώρες της ΕΕ των οποίων το επίπεδο πληρωμών είναι επί του παρόντος χαμηλότερο του 90% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα καλύψουν το ένα τρίτο του κενού αυτού μέχρι το 2020.
Παροχή προστιθέμενης αξίας. Σημαντικές είναι και οι χρηματοδοτήσεις που συμφώνησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε ότι αφορά τους τομείς «Ασφάλεια και ιθαγένεια», όπου προβλέπονται ειδικές δράσεις σε σχέση με το άσυλο και τη μετανάστευση και πρωτοβουλίες στους τομείς των εξωτερικών συνόρων και της εσωτερικής ασφάλειας, καθώς και στον τομέα «Η Ευρώπη στον κόσμο», όπου το Συμβούλιο με την απόφασή του κατέδειξε ότι είναι αποφασισμένο να αναπτύξει το ρόλο της ΕΕ ως ενεργού παράγοντα σε διεθνές επίπεδο.
Η συμφωνία ήταν πολύ θετική και για την Ελλάδα καθώς ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα εξασφάλισε ένα πολύ σημαντικό πακέτο πόρων ύψους 36 δις ευρώ για ανάπτυξη
Διάγραμμα 2: Οφέλη για την Ελλάδα 35,9 δις ευρώ
Η Ελλάδα επέτυχε:
- να εξασφαλίσει ένα σημαντικό φάκελο για τη Συνοχή 16,7 δις ευρώ. παρά το μικρότερο κοινοτικό προϋπολογισμό και την άδικη μεθοδολογία κατανομής των κονδυλίων που κατανέμονται στις ασθενέστερες περιφέρειες της Ε.Ε., όπου λαμβάνει υπόψη της στατιστικά στοιχεία παρελθόντων ετών που δεν αποτυπώνουν σημερινή εικόνα χώρας μας λόγω της ύφεσης, Πιο συγκεκριμένα η Ελλάδα είχε σε ποσοστιαία βάση την μεγαλύτερη αύξηση 35,7% σε σχέση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής, διατήρησε ένα υψηλό ποσοστό από το συνολικό πακέτο που έλαβαν τα 15 παλαιά Κ-Μ, ενώ σε όρους κατά κεφαλήν ενίσχυσης έχει μεταξύ των παλαιών κρατών μελών το δεύτερο υψηλότερο μετά την Πορτογαλία.
- σημαντικά οφέλη σε ότι αφορά την Κοινή Γεωργική Πολιτική καθώς διασφάλισε 15 δις ευρώ ενισχύσεις για το εισόδημα των αγροτών της χώρας και άλλα 3,7 δις ευρώ για έργα ανάπτυξης και ενίσχυσης επιχειρηματικότητας σε αγροτικές περιοχές.
- ένα σημαντικό κονδύλι 500 εκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση της ασφάλειας των εξωτερικών συνόρων της Χώρας
- Τέλος, η Ελλάδα εξασφάλισε επίσης στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης και μια σειρά από ευνοϊκές κανονιστικές ρυθμίσεις. Αυξημένα ποσοστά συγχρηματοδότησης, μεγαλύτερες προκαταβολές τα πρώτα έτη του νέου ΕΣΠΑ, επιλεξιμότητα του ΦΠΑ στις δαπάνες, και μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για την υλοποίηση των παρεμβάσεων. Οι κανονιστικές ρυθμίσεις που επέτυχε η Ελλάδα έχουν σαφές δημοσιονομικό οφέλους για τον εθνικό προϋπολογισμό καθώς εξοικονομούνται περίπου 4,6 δις ευρώ: 1 δις ευρώ από την επιλεξιμότητα μη ανακτήσιμου ΦΠΑ και 3,6 δις ευρώ από την αυξημένη συγχρηματοδότηση
Έτσι ενώ όλοι ανέμεναν ένα μικρότερο ΕΣΠΑ για τη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020 αυτό θα έχει και πάλι ένα πολύ σημαντικό προϋπολογισμό καθώς η κοινοτική συνδρομή θα διαμορφωθεί σε 20,4 δις ευρώ .
Διάγραμμα 3: Ευρωπαϊκοί πόροι «νέου ΕΣΠΑ» 20,4 δις ευρώ
Το επόμενο ΕΣΠΑ θα ενισχυθεί περαιτέρω καθώς θα προστεθούν και εθνικοί πόροι για να καλύψουν την εθνική συμμετοχή ενώ σύντομα θα ολοκληρωθεί και η συμφωνία για το νέο ταμείο Αλιείας από το οποίο η Ελλάδα αναμένεται να λάβει πρόσθετα 0,2 δις ευρώ
Ένα νέο ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014-2020 με κοινοτική συνδρομή 20,4 δις σύμφωνα με έκθεση της Roland Berger[1]:
- Θα δημιουργήσει πρόσθετο ΑΕΠ μέχρι το 2020 περίπου 46 δις ευρώ και 203,000 επιπλέον θέσεις εργασίας
- αυξάνει τις πιθανότητες του προγράμματος διαρθρωτικής προσαρμογής για να πετύχει καθώς συμβάλει σε βελτίωση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ ως το 2020
- δημιουργεί επενδύσεις, και αυξάνει την ταχύτητα της ανοικοδόμησης της οικονομικής βάσης της χώρας.
- στέλνει ένα σαφές μήνυμα στη διεθνή αγορά καθώς αποτελεί ένα ακόμα σημάδι της εμπιστοσύνης στην ελληνική ανάκαμψη και
- υπογραμμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εμπιστεύεται ότι η Ελλάδα θα πετύχει τους στόχους που τις έχουν τεθεί
Όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, αποφάσισαν να επενδύσουν τους πόρους που λαμβάνουν από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ε.Ε. για την περίοδο 2014 – 2020 κυρίως σε δράσεις για:
- Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας
- Βελτίωση της πρόσβασης σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνίας, την αύξηση χρήσης και ποιότητάς τους
- Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜεπιχειρήσεων
- Υποστήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς
- Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης κινδύνων
- Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων
- Προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των εμποδίων σε βασικές υποδομές δικτύων
- Προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας εργατικού δυναμικού
- Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας
- Επένδυση στην εκπαίδευση, την απόκτηση δεξιοτήτων και τη διά βίου μάθηση
- Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης
Στο χέρι μας είναι να σχεδιάσουμε ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα για την περίοδο 2014-2020 που θα λάβει υπόψη τις δυνατότητες και τις ανάγκες της Χώρας μας και να επενδύσουμε με σύνεση τους πολύτιμους αυτούς πόρους ώστε να πιάσουν τόπο και να συμβάλλουν στην βελτίωση της ανάπτυξης και την αύξηση των θέσεων εργασίας και να μην επαναλάβουμε λάθη και παραλείψεις του παρελθόντος.
Η Ελλάδα πάντως φαίνεται ότι έχει γυρίσει σελίδα και από τα δάνεια έχει περάσει στην εξεύρεση αναπτυξιακών πόρων και επενδύσεων.
Λευτέρης Σταυρόπουλος
Μέλος της Ομάδας Εργασίας Διαρθρωτικές Δράσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
τ. Ειδικός Γραμματέας Υπουργείου Ανάπτυξης
[1] έχει συνυπολογίσει εθνική συνδρομή με μ.ο. κοινοτικής συγχρηματοδότησης 78% και πολλαπλασιαστή 2 (1 ευρώ κοινοτικό δημιουργεί 2 ευρώ ανάπτυξη σε περιόδους κρίσης στην Ελλάδα
