Συγκίνησε η Çiğdem Mater με την ταινία της «ο θείος Garabet»
Στην εκδήλωση που διοργάνωσε η ΦΕΞ και η Αρμένικη Κοινότητα. Για τη συνολική προσπάθεια της προσέγγισης των δύο λαών από τη δημιουργό, μίλησε ο Πέτρος Μάρκαρης
“Git öl, gel seni sevelim”, λέει μία αρμένικη παροιμία αποδοσμένη στα τουρκικά και σημαίνει: «πήγαινε, πέθανε και μετά έλα να σ’ αγαπήσουμε». H Çiğdem Mater, είναι μία από τους πολίτες της Τουρκίας που δε θέλουν να περιμένουν να χαθεί καμία άλλη ζωή για να αποδοθεί η δικαίωση στην ιστορία για τη γενοκτονία των Αρμενίων.
Η προβολή της ταινίας της «ο θείος Garabet» το βράδυ της Δευτέρας σε εκδήλωση που διοργάνωσε η ΦΕΞ με την Αρμένικη Κοινότητα Ξάνθης στο λαογραφικό Μουσείο συγκίνησε τους θεατές, τόσο για τον τρόπο παρουσίασης, όσο και για την ευαισθησία και το πείσμα με το οποίο η ίδια επιλέγει να συμβάλει στην αποκατάσταση της ιστορίας. Περισσότερο όμως απ’ όλα συγκίνησαν και εντυπωσίασαν οι απόψεις της και τα λόγια που χρησιμοποίησε, η εσωτερική αναγκαιότητα που εξέφρασε για τη συμμετοχή της στον αγώνα των Αρμενίων και για τη συμφιλίωση των επόμενων γενεών.
Η διπλή μνήμη της καταστροφής και της γλώσσας
Στην ταινία της ο θείος Garabet 87 ετών σήμερα, είναι ένας Αρμένιος που γλίτωσε από τη σφαγή του λαού του και μέσω της Συρίας, έφτασε στο Γερεβάν της Αρμενίας. 64 χρόνια μετά μιλά ξανά για πρώτη φορά στα τουρκικά, μπροστά στο φακό της Çiğdem Mater και διηγείται την ιστορία του, μαζί με το γιο του, με φόντο την 50η επέτειο της γενοκτονίας που τιμήθηκε για πρώτη φορά στην Αρμενία στις 24 Απριλίου του 1965. Έκτοτε την ημέρα αυτή οι Αρμένιοι στο μνημείο της γενοκτονίας στην πλατεία Συντάγματος προσφέρουν λουλούδια και θυμούνται τους προγόνους τους. Η ταινία δεν έχει μίσος, δεν έχει εμπάθεια, μόνο αγάπη για τη γη των προγόνων, κατανόηση για τις νέες γενιές, λαχτάρα και προσμονή για τη δικαίωση της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο θείος Garabet εξηγεί πόσο πολύ θα ήθελε να επισκεφτεί την Τουρκία και παραδέχεται πόσο φοβάται. Ο γιος του αναφέρει ότι οι νέες γενιές δεν είναι συνένοχοι για όσα έκαναν οι πρόγονοί του, αλλά πρέπει να δεχθούν ότι συνέβη, «να απολογηθούν κι εμείς θα τους συγχωρήσουμε». Το καταστάλαγμα όλης της φιλοσοφίας του θείου Garabet, μέσα από τις τραυματικές μνήμες και τον αποχωρισμό της πατρίδας και των Τούρκων που ζούσαν ειρηνικά, συνοψίζεται στο ζεστό του χαμόγελο και στα λόγια: «θέλω τα εγγόνια μου να παίξουν με τα εγγόνια των Τούρκων γειτόνων μου κι εμείς να δούμε ποιος θα νικάει».
Η Τουρκία που ξεκίνησε να μιλά για την αρμένικη γενοκτονία
Την ταινία προλόγησε ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, που βρέθηκε στην Ξάνθη για την προβολή και για την παρουσίαση του νέου του βιβλίου «Περαίωση». Ο ίδιος μίλησε για τον αριστοτεχνικό τρόπο που παρουσιάζεται μέσα από την ταινία η διπλή λειτουργία της μνήμης. Η μνήμη της καταστροφής και η μνήμη της επαναφοράς της γλώσσας. «Η ταινία ωστόσο, δεν είναι ξεκομμένη από την πάλη της δημιουργού για τις μειονότητες. Είναι μία γενικότερη προσπάθεια προσέγγισης και συμφιλίωσης, ίσως η ταινία να είναι η κορύφωση».
Η ίδια η Çiğdem Mater, δημοσιογράφος και σύμβουλος του Anadolu kültür, εξήγησε ότι η ταινία είναι αφιερωμένη στη γιαγιά της με καταγωγή από τη Δράμα απ’ όπου έφυγε όταν ήταν ενός έτους και πέθανε στη Σμύρνη στην ηλικία του θείου Garabet, ψιθυρίζοντας τη λέξη «Δράμα».
Σημείωσε πόσο σημαντικό είναι για την ίδια οι Τούρκοι να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία των Αρμενίων και να έρθουν κοντά οι δύο λαοί, γιατί οι νέες γενιές δε φταίνε. Περιέγραψε πώς το τουρκικό κράτος επέτρεψε πριν τρία χρόνια να πραγματοποιηθεί τελετή και στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης εις μνήμη των Αρμενίων και πώς οι 400 της πρώτης επετείου έγιναν φέτος 3.000. Ακόμη μίλησε για την έμπνευση που άντλησε από τον αγώνα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Hrant Dink για τα δικαιώματα των μειονοτήτων και την αναγνώριση της αρμένικης γενοκτονίας του 1915, αφού ήταν ο πρώτος που μίλησε ανοιχτά και δολοφονήθηκε γι’ αυτό.
Ένα θερμό χειροκρότημα από τους παρευρισκόμενους εισέπραξε όταν είπε ότι αυτά είναι μόνο βήματα «στα οποία με καθοδηγεί μία εσωτερική ανάγκη και η δικαίωση θα έρθει μόνο όταν δω τον πρόεδρο της Τουρκίας να πηγαίνει στο Yerevan και να αφήνει ένα λουλούδι στο μνημείο των Αρμενίων».
Τη συγκίνησή του εξέφρασε και ο πρόεδρος της Αρμένικης Κοινότητας Ξάνθης Τακβόρ Καραογλανιάν, ο οποίος σημείωσε ότι: «πρώτη φορά έρχομαι τόσο κοντά μ’ ένα Τούρκο, μία Τουρκάλα που μιλάει με αυτό τον τρόπο. Είναι ηρωικό Τούρκοι να αναδεικνύουν τη γενοκτονία των Αρμενίων».
Ελένη Διαφωνίδου
ediafonidou@empros.gr
