Γιορτάζουν σήμερα τα Εθνικά Πάρκα της Ευρώπης

Αφιέρωμα στα οικοσυστήματα του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

Σκοπός η ευαισθητοποίηση των πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος και η σύσφιξη της σχέσης τους με τον φυσικό πλούτο και την ομορφιά της περιοχής μας

Ο Μάιος είναι ο μήνας το περιβάλλοντος για την παγκόσμια και ευρωπαϊκή ατζέντα. Η σημερινή μέρα, η 24^η Μαΐου έχει οριστεί ως «Ευρωπαϊκή Ημέρα των Εθνικών Πάρκων», ενώ δύο ημέρες πριν, στις 22 Μαΐου γιορτάστηκε η «Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας», η οποία έχει καθιερωθεί από το 1993 από τα Ηνωμένα Έθνη με σκοπό τον εορτασμό  της πλούσιας ποικιλομορφίας της ζωής στη Γη και την ανάδειξη της αξίας της για τον πλανήτη.
Με αφορμή τις γιορτές αυτές του περιβάλλοντος, της ζωής και της άνοιξης το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, που αναγνωρίστηκε ως τέτοιο το 2008, παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στον φυσικό πλούτο και την ποικιλία χλωρίδας και πανίδας που διαθέτει, στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και την σύσφιξη της σχέσης τους με τη φυσική ομορφιά της περιοχής μας.

Βιοποικιλότητα: όλα είναι ζωντανά και όλα συνδέονται
Η Βιοποικιλότητα που παρατηρείται στη φύση είναι απολύτως απαραίτητη για τη συνέχιση της ζωής στον πλανήτη μας, γιατί όπως είναι γνωστό όλοι οι οργανισμοί, φυτικοί και ζωικοί, μαζί με τα φυσικά οικοσυστήματα αποτελούν τμήματα μιας ενιαίας αλυσίδας. Για την αποτελεσματικότερη προστασία όλων των παραπάνω έχουν ιδρυθεί τα Εθνικά Πάρκα, τα οποία όταν λειτουργούν σωστά διαφυλάττουν το φυσικό περιβάλλον και δίνουν την ευκαιρία στον άνθρωπο να το γνωρίσει και να το μελετήσει.
Με τις τελευταίες εκτιμήσεις να προειδοποιούν για μια σταθερά φθίνουσα πορεία της τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα δυστυχώς δεν εξαιρείται από την πραγματικότητα αυτή.
Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας υπάρχουν πολλά είδη ζώων και φυτών που απειλούνται άμεσα με εξαφάνιση, όπως η μεσογειακή φώκια (Monachus monachus),  το κόκκινο ελάφι (Cervus elaphus), το τσακάλι (Canis aureus), ο μαυρόγυπας (Aegypius monachus), η καφέ αρκούδα (Ursus arctos) και το θαλάσσιο φυτό ποσειδωνία ( Posidonia oceanica).

Τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας
Στην Ευρώπη, το δρόμο για την προστασία φυσικών περιοχών μέσω της ανακήρυξής τους σε εθνικά πάρκα χάραξε η Σουηδία, όπου, την 24η Μαΐου 1909, ιδρύθηκαν ταυτόχρονα τα πρώτα εννέα εθνικά πάρκα σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Στην Ελλάδα, το νομικό πλαίσιο για την αναγνώριση εθνικών πάρκων δημιουργήθηκε το 1986 με το Νόμο 1650/86 (άρθρα 18 και 19), που ορίζει ότι «όταν το εθνικό πάρκο ή μεγάλο τμήμα του καταλαμβάνει θαλάσσια περιοχή ή εκτάσεις δασικού χαρακτήρα, μπορεί να χαρακτηρίζεται ειδικότερα ως θαλάσσιο πάρκο ή εθνικός δρυμός, αντίστοιχα».
Η ποικιλία βιοτόπων που χαρακτηρίζει τα ελληνικά Εθνικά Πάρκα ευνοεί την ύπαρξη πολλών διαφορετικών ειδών ζώων και φυτών
Πολλά από τα Εθνικά Πάρκα έχουν ιδρυθεί σε θαλάσσιες ή παράκτιες περιοχές, όπως επίσης σε υγροβιότοπους και λίμνες. Υπάρχουν, ωστόσο, και ορεινές περιοχές της Ελλάδας που απολαμβάνουν την ειδική προστασία που παρέχει η ανακήρυξή τους ως εθνικά πάρκα. Συνολικά, η λίστα των Εθνικών Πάρκων απαρτίζεται σήμερα από 17 περιοχές.

Τα οικοσυστήματα του Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ
Στην περιοχή μας έχει ιδρυθεί το 2008 το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ.) το οποίο εκτείνεται σε τμήματα των νομών Καβάλας, Ξάνθης και Κομοτηνής. Το Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. χαρακτηρίζεται από πλούσια βιοποικιλότητα καθώς μέσα στα όριά του (έκταση 930.000 στρέμματα) υπάρχουν πολλά υγροτοπικά οικοσυστήματα τα οποία φιλοξενούν πολλά είδη ζώων και φυτών.

1. Δέλτα Νέστου
Ένα από αυτά τα οικοσυστήματα είναι το Δέλτα του Νέστου το οποίο βρίσκεται στα νότια σύνορα των Περιφερειακών Ενοτήτων (ΠΕ) Καβάλας και Ξάνθης με συνολική έκταση περίπου 500.000 στρέμματα και οριοθετείται από τα χωριά Νέα Καρβάλη στα δυτικά, Τοξότες στα βόρεια και Άβδηρα στα ανατολικά. Είναι ένας από τους σημαντικότερους υγροτόπους της χώρας, αλλά και της Ευρώπης και για αυτό από το 1971 εντάχθηκε στους Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας (Σύμβαση Ραμσάρ), από το 1992 στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο «Φύση 2000», το 1996 εκδόθηκε η πρώτη Κοινή Υπουργική Απόφαση για την προστασία της ευρύτερης περιοχής και τέλος το 2008 εντάχθηκε στο ΕΠ ΑΜΑΘ.
Στο Δέλτα του Νέστου έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα 20 είδη θηλαστικών, 11 είδη αμφιβίων, 22 είδη ερπετών, 30 είδη ψαριών γλυκού νερού καθώς και 277 είδη πτηνών. Στο παραποτάμιο δάσος υπάρχει μη εκτρεφόμενος πληθυσμός Κολχικού Φασιανού (Phasianus colchicus), ένας από τους δυο μοναδικούς φυσικούς πληθυσμούς της Ευρώπης. Στο Δέλτα επίσης είναι η μοναδική περιοχή της Ευρώπης όπου φιλοξενείται η Αγκαθοκαλημάνα (Vanellus spinosus), αλλά και ο μεγαλύτερος πληθυσμός Τσακαλιού (Canis aureus) της Ελλάδας.

2. Λίμνη Βιστονίδα
Ένα άλλο οικοσύστημα του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. αποτελούν η λίμνη Βιστονίδα και το σύμπλεγμα των λιμνοθαλασσών που υπάρχει γύρω από αυτή. Η Βιστονίδα είναι ένας από τους ομορφότερους υγροβιότοπους της Ελλάδας, με λιμνοθαλάσσια και λιμναία χαρακτηριστικά. Έχει έκταση 42.000 στρέμματα και μέσο βάθος 2,5 μέτρα. Η ιδιαιτερότητα της λίμνης έγκειται στο γεγονός ότι στο βόρειο τμήμα της έχει γλυκό νερό, ενώ στο νότιο αλμυρό ή υφάλμυρο. Αυτό συνεπάγεται μεγάλη ποικιλία σε είδη χλωρίδας και πανίδας. Αλμυρίκια, καλαμώνες, κατακλυσμένα έλη αλμυρού και γλυκού νερού περιβάλλουν τη Βιστωνίδα. Μέχρι σήμερα στη λίμνη έχουν καταγραφεί 21 έιδη ψαριών, δύο από τα οποία είναι ενδημικά, η Γελάρτσα (Alburnus vistinicus) και η Θρίτσα (Alosa vistonica), ενώ από τα στόμια επικοινωνίας με τη θάλασσα εισέρχονται και θαλασσινά είδη, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός τους να ανέρχεται σε 37. Ο φτερωτός κόσμος των πτηνών που συναντάμε στην περιοχή είναι εντυπωσιακός, τόσο σε αριθμούς όσο και σε ποικιλία ειδών. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 326 είδη πουλιών με σημαντικότερο το Κεφαλούδι (Oxyura leucocephala), τον Αργυροπελεκάνο (Pelecanus crispus), τους Ερωδιούς και τα Φοινικόπτερα (Phoinicopterus ruber).

3. Λίμνη Ισμαρίδα
Η λίμνη Ισμαρίδα ή Μητρικού αποτελεί ένα ακόμη οικοσύστημα του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ.. Είναι η μοναδική λίμνη γλυκού νερού στη Θράκη, με έκταση περίπου 3.200 στρέμματα και μέσο βάθος 1 μέτρο. Στο βόρειο τμήμα της εκβάλλει ο ποταμός Βοσβόζης συμβάλλοντας στην ανάπτυξη ενός μικρού αλλά σημαντικού παραποτάμιου δάσους αποτελούμενο από υδροχαρή δέντρα όπως Ιτιές (Salix sp) , Σκλήθρα (Alnus glutinosa), Λεύκες (Populus sp), Φτελιές (Ulmus sp) κ.α.. Μεγάλο τμήμα της λίμνης το καλοκαίρι καλύπτεται από νούφαρα, νεροκάστανα και φακή του νερού, ενώ η υπόλοιπη λίμνη περιβάλλεται από εκτεταμένους καλαμιώνες. Συνολικά έχουν καταγραφεί πάνω από 220 είδη φυτών. Επίσης είναι σημαντική σε διεθνές επίπεδο για την ορνιθοπανίδα της. Έχουν παρατηρηθεί 233 έιδη πουλιών από τα οποία 118 αναπαράγονται στην περιοχή, όπως η Βαλτόπαπια (Aythya nyroca), ο Πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea) και ο Κρυπτοτσικνιάς (Ardeola ralloides). Η παρουσία των ερπετών είναι επίσης σημαντική καθώς από τα 23 είδη τα 21 είναι σπάνια όπως η Βαλτοχελώνα (Emys orbicularis) και από τα 6 είδη αμφιβίων τα 5 είναι προστατευόμενα και σπάνια όπως ο Τρίτωνας. Έχουν παρατηρηθεί 45 είδη θηλαστικών από τα οποία τα 30 είναι προστατευόμενα από την ελληνική νομοθεσία, με σημαντικότερο την Βίδρα (Lutra lutra). Στην Ισμαρίδα και τον γειτονικό ποταμό Φιλιούρη έχουν καταγραφεί επίσης 37 είδη ψαριών.