Ολοένα και περισσότεροι νέοι απομακρύνονται την σημερινή εποχή από την πολιτική καθώς θεωρούν πως δεν τους δίδονται οι δυνατότητες ξεδιπλώματος των ιδεών τους και οι αντίστοιχες ευκαιρίες από την Πολιτεία για την ενδυνάμωση των σχέσεων τους με αυτή, που ομολογουμένως έχουν λιγοστέψει απελπιστικά. Η νεολαία, έχοντας αναπτύξει και εξελίξει πλέον τις σχέσεις της ιδιαίτερα μέσα από τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, τα αποκαλούμενα social media, έχουν περάσει σε νέες μορφές επικοινωνίας, εκφράζοντας τις απόψεις και θέσεις τους για τα τεκταινόμενα με διαφορετικό τρόπο και σε καμία περίπτωση δεν θα λέγαμε μη δυναμικό. Όπου και αν συναντήσει κανείς τους νέους, στο σχολείο, το Πανεπιστήμιο τις αίθουσες ψυχαγωγίας ή τους χώρους άθλησης, θα δει πως έχουν πολλά να πουν και επίσης πολλά να προσφέρουν, παρά το γεγονός ότι κάποιοι τους κατηγορούν για απολίτικες θέσεις και περιορισμένα οράματα. Ναι, οι νέοι έχουν απομακρυνθεί από τα κόμματα και τους πολιτικούς, είναι γεγονός. Έχουν όμως πολιτικές θέσεις που συνήθως τις εκφράζουν με άλλους τρόπους και μακριά από τις παραδοσιακές μορφές επικοινωνίας που τα κόμματα γνωρίζουν πώς να καλλιεργούν. Οι νέοι άνθρωποι στις σχέσεις τους με τα πολιτικά δρώμενα φανερώνουν μεν μια άρνηση συμβιβασμού, όμως σε καμία περίπτωση δεν δείχνουν αμέτοχοι απέναντι στις εκάστοτε πολιτικές εξελίξεις. Η πορεία της μάθησης από το σχολείο μέχρι το Πανεπιστήμιο και την ακολουθούμενη είσοδο στην επαγγελματική αγορά, χαρακτηρίζεται από στατικές γνώσεις και τυποποιημένες μεθόδους εκπαίδευσης.
Νέοι και τύπος – ολέθρια σχέση
Την ίδια στιγμή η σχέση της νεολαίας με τον Τύπο σαφώς περνάει κρίση, καθώς σύμφωνα και με έρευνες, ολοένα και περισσότεροι νέοι δεν εμπιστεύονται την ενημέρωσή τους, ιδιαίτερα από την τηλεόραση. Θεωρούν ότι ο Τύπος, ειδικά ο ηλεκτρονικός, παραπληροφορεί συστηματικά και δεν έχει πλέον να προσφέρει και σπουδαία πράγματα εις ότι αφορά ενημέρωση. Εξαιρείται βέβαια το διαδίκτυο, στο οποίο καταφεύγουν για να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους. Οι περισσότεροι από τους νέους, λοιπόν, προτιμούν το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες και τα περιοδικά. Αυτό δείχνει και έρευνα που πραγματοποιήθηκε πριν από πέντε περίπου χρόνια (δίμηνο Φεβρουάριος-Μάρτιος 2007) σχετικά με τη χρήση και τη σχέση των νέων με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 93% των νέων διαβάζει περιοδικά, το 69% ακούει ραδιόφωνο σε καθημερινή βάση, το 68% διαβάζει εφημερίδες, το 66% επισκέπτεται κάποιο πόρταλ, και τηλεόραση βλέπει καθημερινά το 48% αυτών. Το Σαββατοκύριακο, το ποσοστό τους φτάνει το 42%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το 59% των νέων προτιμά ειδικά τις πρωινές ζώνες, ταινίες το 38%, μουσικές εκπομπές το 17%, και αθλητικές το 16%. Οι νέοι, σε ποσοστό που φτάνει το 45%, υποστήριξαν ότι παρακολουθούν αυτό που τους αρέσει, το 22% ότι βλέπει μια εκπομπή επειδή τη βλέπουν κι άλλοι, ενώ το 26% δήλωσε ότι διαθέτει στο σπίτι συνδρομητικά κανάλια. Βασική επιλογή των νέων, σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, είναι το ραδιόφωνο, με το 52% να ακούει καθημερινά μία έως τρεις ώρες.
Νεολαία & οικονομική κρίση
Η κρίση, λέτε, άφησε αδιάφορους τους νέους; Σε καμία περίπτωση. Σύμφωνα με την ποσοτική έρευνα «Νέοι και Οικονομική Κρίση», που διεξήγαγαν το Ενημερωτικό site News 247 σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών FOCUS τον Μάιο 2010, το 98% των νέων σήμερα έχουν αλλάξει κάποια καθημερινή τους συνήθεια. Η έρευνα αποκαλύπτει περικοπές σε ρούχα και αξεσουάρ (89%), φθηνότερα είδη πρώτης ανάγκης και συχνότερη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς. Χαρακτηριστικά, αξίζει να αναφερθεί ότι 3 στους 5 νέους μείωσαν την κατανάλωση ποτού όταν βγαίνουν, ενώ 4 στους 5 άλλαξαν σχέδια διακοπών και ταξιδιών αναψυχής. Γενικότερα, το άσχημο οικονομικό κλίμα δημιουργεί εντάσεις και στην προσωπική ζωή τους, καθώς το 80% αυτών βιώνει τις συνέπειες της κρίσης στην ψυχολογία και τις σχέσεις τους, ενώ όσο αυξάνονται οι εντάσεις μειώνεται και η σεξουαλική δραστηριότητα. Οι νέοι, όπως βλέπουμε όχι απλά δεν είναι αμέτοχοι στα δρώμενα, αλλά λαμβάνουν και δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Δεν θα μπορούσε κανείς να πει πως η νεολαία είναι ανενημέρωτη για τα παγκόσμια γεγονότα, ούτε ότι δεν γνωρίζει τι ακριβώς περιμένει τις επόμενες γενιές. Θα ήταν επιεικώς άκομψο να λοιδορούμε τους νέους για αδιαφορία και γύρισμα της πλάτης. Σε καμία περίπτωση δεν συμβαίνει αυτό. Αλλά και αν συμβαίνει, ενίοτε να γυρίζουν την πλάτη, οφείλεται στην προκλητική απουσία της Πολιτείας, την κακοποίηση της ενημέρωσης, ιδιαίτερα από την τηλεόραση, και την μετατροπή της σε οπερέτα, με πολλές και δυσάρεστες παρενέργειες.
Social media: η εμπροσθοφυλακή των νέων
Στην Ελλάδα οι νέοι δεν πάσχουν από οράματα. Μάλλον στερούνται ευκαιριών και παροχής διευκολύνσεων από την επίσημη Πολιτεία. Δεν θα μπορούσε κανείς να κατηγορήσει τον νέο ως αδιάφορο σε μια χώρα όπου οι αξίες έχουν καταπατηθεί πρώτα από την Πολιτεία, τα κόμματα και τους πολιτικούς. Όταν όλοι τους βάλθηκαν πρώτα να απομονώσουν τους νέους και έπειτα να τους εγκαλούν για αδιαφορία και ατομισμό. Όμως και η νεολαία δεν στέκεται με το στόμα ανοιχτό. Ούτε ακολουθεί τις εντολές της εκάστοτε εξουσίας. Όντας ανεξάρτητοι και ενθουσιώδεις οι σημερινοί νέοι, κατεβαίνουν στα συλλαλητήρια, φωνάζουν συνθήματα και εκφράζουν τις απόψεις τους μέσα από τα social media και τα blogs. Είναι μια διαφορετική εποχή η σημερινή. Διαφορετική όμως, όχι και μη γνώριμη, με δεδομένο ότι οι νέοι κάθε φορά προβάλλουν τις αντιστάσεις τους και δεν επιλέγουν την σιωπή. Εξάλλου, έτσι δεν συνέβαινε πάντοτε; Πάντα δεν υπήρχαν οι γηραιότεροι που αποδοκίμαζαν τον ενθουσιασμό, την παρορμητικότητα και τον αυθορμητισμό των νεωτέρων; Τα ίδια γίνονται κάθε φορά. Ας μην κατηγορούμε λοιπόν τους νέους για αδιαφορία και αναλγησία. Οι προτιμήσεις μόνο έχουν αλλάξει. Και μαζί με αυτές και οι επιλογές μάθησης, μόρφωσης και ενημέρωσης. Είναι τυχαίο ότι οι νέοι σήμερα είναι πτυχιούχοι ενός ή και περισσοτέρων σχολών; Είναι συμπτωματικό το ότι κατέχουν μεταπτυχιακούς τίτλους και πως πάραυτα αντιμετωπίζονται από την επαγγελματική αγορά λίγο – πολύ ως παράσιτα; Ποιος διδάσκει την υπεροψία και τον σκληρό ανταγωνισμό, τον «θρίαμβο του μέσου και της γνωριμίας» αν όχι η Πολιτεία και βασικά η τηλεοπτική επικράτεια; Πως αξιώνουμε μετά απ΄όλα αυτά, με μια ανεργία που έχει εκτιναχθεί στο 15%, οι νέοι να βάλουν την ουρά στα σκέλια και να σωπάσουν;
Ηχηρό «Όχι» στα κόμματα!
Όχι, η Ελλάδα του 2012 είναι μια Ελλάδα χωρίς ευκαιρίες σταδιοδρομίας, ενημέρωσης και εκπαιδευτικής κατάρτισης. Ευθύνες σε αυτό έχουν όλες οι κυβερνήσεις από την μεταπολίτευση και μετά. Όχι βέβαια ότι πριν ήταν καλύτερα. Τουναντίον, Μεσαίωνας επικρατούσε και τότε. Απλά μετά την χούντα, μίλησαν όλοι για «Δημοκρατία». Που δεν την εφάρμοσαν ουσιαστικά ποτέ και ειδικά μέσα στα σχολεία και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Μιλάμε για μια ασυδοσία στα σχολεία, μια αταξία και μια παντελή έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού. Υπαίτιοι, τα απαράδεκτα τηλεοπτικά πρότυπα και η σερβιρισμένη πολιτειακή συνταγή της υποτιθέμενης «ανεξαρτησίας». Και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι νέοι. Γι΄αυτό και στην πλειοψηφία τους επιλέγουν να μην είναι πελάτες των κομματικών γραφείων, ούτε εύκολα θύματα της φθηνής και ακατονόμαστης τηλεθέασης. Οι νέοι δεν είναι παρά οι αγγελιοφόροι της μοναδικής ελπίδας που σχετίζεται με την ριζική αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών. Το ότι απομακρύνονται από έναν Τύπο εβρισκόμενο σε βαθιά κρίση αξιοπιστίας δεν σημαίνει ότι δεν σκέπτονται υγειώς και δεν θέλουν να ενημερώνονται. Ούτε ότι δεν έχουν αξίες. Το γεγονός ότι δεν πιστεύουν τους πολιτικούς, δεν σημαίνει ότι δεν έχουν πολιτική σκέψη. Είναι λύση η εύκολη αποδοκιμασία της νεανικής ορμής και οι κατηγορίες περί «απουσίας πνευματικής καλλιέργειας»; Ας το σκεφθούν καλύτερα όλοι όσοι επαίρονται κάθε φορά για την γενιά τους. Αυτοί που όταν μεγάλωσαν και «ωρίμασαν», ξεπούλησαν με συνοπτικές διαδικασίες τις όποιες αρχές και με βασικό όπλο την λήθη, ξεκίνησαν τα κηρύγματα ευτέλειας από τις τηλεοπτικές οθόνες και τα κομματικά γραφεία. Καλλιεργώντας την νοοτροπία του «βολέματος» με όποιο τρόπο και μέσο. Ας το σκεφθούν καλά και ας πάψουν να αποδοκιμάζουν την νεανική ευρηματικότητα που πάντα θα αποτελεί κριτήριο κοινωνικής προόδου.
Φίλιππος Ζάχαρης
(phil.zaharis@gmail.com)
