Για ώρες, χωρίς έλεγχο και όρια, ασχολούνται οι έφηβοι με το ‘σερφάρισμα’ και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια
«Δεν το αναγάγουν σε πρόβλημα οι γονείς στην Ξάνθη. Δε χρειάζεται φόβος, αλλά σωστή χρήση», σημειώνει η ψυχολόγος του Κέντρου Πρόληψης Π. Διονυσίου
Ένας στους έξι 15χρονους με συμπτώματα εξάρτησης
Τα στοιχεία της πανελλαδικής έρευνας του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) είναι ανησυχητικά και αποκαλύπτουν μία πραγματικότητα που απαιτεί την αφύπνιση γονέων και εκπαιδευτικών, αλλά και την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας εν γένει. Όπως προκύπτει από την έρευνα, ένας στους τέσσερις εφήβους σερφάρει στο Διαδίκτυο για τουλάχιστον τρεις ώρες την ημέρα, ενώ σχεδόν οι μισοί παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια καθημερινά, «συχνά χωρίς έλεγχο και χωρίς όρια». Παράλληλα, σχεδόν ένας στους έξι 15χρονους εμφανίζει συμπεριφορές εξάρτησης από τη χρήση του Ίντερνετ. Η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και η πρόσβαση στο Ίντερνετ αποτελούν σήμερα κυρίαρχους τρόπους πληροφόρησης, επικοινωνίας, ψυχαγωγίας και κοινωνικοποίησης των ελλήνων εφήβων. Οι μαθητές γυμνασίου και λυκείου αφιερώνουν πολύ από τον ελεύθερο χρόνο τους σε εβδομαδιαία βάση για να «κατεβάσουν» μουσική από το Ίντερνετ, να «ανεβάσουν» φωτογραφίες, να παίξουν παιχνίδια και να επικοινωνήσουν με τους φίλους τους μέσω των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι έφηβοι σερφάρουν στο Ίντερνετ ή παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια (π.χ. Playstation, Xbox,Wii) συχνά χωρίς έλεγχο, χωρίς όρια και για πολλές ώρες. Η υπερβολική χρήση που κάνουν, εξελίσσεται – σε ορισμένες περιπτώσεις – σε εξάρτηση, ενώ δυνητικά σχετίζεται με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες (επιθετικότητα, χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος, συμπτώματα κατάθλιψης και κοινωνική φοβία). Ταυτόχρονα, η χρήση των κοινωνικών δικτύων του Ίντερνετ μπορεί να λάβει αρνητικές διαστάσεις σε περιπτώσεις που οι έφηβοι συνομιλούν και αναπτύσσουν σχέσεις με αγνώστους (π.χ. σεξουαλική παρενόχληση, cyberbullying).
Το σύγχρονο «ναρκωτικό» της εποχής της μοναξιάς
Τρεις στους πέντε 15χρονους μαθητές (ποσοστό 59,4%) παραμένουν στο Ίντερνετ περισσότερες ώρες από ό,τι αρχικά προγραμματίζουν.
Δύο στους πέντε (ποσοστό 42,3%) παραδέχονται ότι το Ίντερνετ βρίσκεται συνεχώς στο μυαλό τους, ενώ σχεδόν ένας στους τρεις (ποσοστό 30,8%) χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο ως μέσο για να ξεφύγει από τα προβλήματά του και να ανακουφίσει δυσάρεστα συναισθήματα (απελπισία, ενοχή, άγχος, κατάθλιψη κ.ά.).
Επιπλέον, ένας στους τέσσερις (ποσοστό 25,4%) νιώθει ότι πρέπει να βρίσκεται στο Ίντερνετ ολοένα και περισσότερο προκειμένου να αντλήσει ικανοποίηση, ενώ ανάλογο ποσοστό έχει πει ψέματα στην οικογένειά του ή σε κάποιον άλλο για να αποκρύψει το βαθμό ενασχόλησής του.
Ταυτόχρονα, ένας στους πέντε εφήβους (ποσοστό 19,7%) αναφέρει ότι έχει προβεί κατ’ επανάληψη σε αποτυχημένες προσπάθειες να ελέγξει, να περιορίσει ή να σταματήσει τη χρήση του Ίντερνετ, ενώ ένας στους έξι (ποσοστό 16,8%) έχει θέσει σε κίνδυνο κάτι σημαντικό (π.χ. σχέση, εργασία, εκπαίδευση) λόγω της υπερβολικής ενασχόλησής του με το Διαδίκτυο.
Η υπερβολική χρήση του υπολογιστή και του Ίντερνετ φαίνεται, επίσης, να σχετίζεται με την εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, όπως πονοκέφαλος, πόνος στο στομάχι, πόνος στη μέση, ακεφιά, νευρικότητα, δυσκολία στον ύπνο, ζαλάδα και δυσκολία συγκέντρωσης.
Έμφαση στο λόγο ενασχόλησης με το διαδίκτυο και όχι μόνο στο χρόνο
Για το φαινόμενο που απασχολεί έντονα τους ερευνητικούς και επιστημονικούς κύκλους, αναφέρεται στο «Ε» και η Παρασκευή Διονυσίου, ψυχολόγος του Κέντρου Πρόληψης κατά των Ναρκωτικών στην Ξάνθη, που προσφέρει συμβουλές για κάθε είδους αποκλίνουσα συμπεριφορά των ανηλίκων. «Κατά μία έννοια αποτελεί σήμερα την εξάρτηση της νέας γενιάς, παρόλο που εντοπίζεται και σε ενήλικες. Η στέρησή του προκαλεί επιθετικότητα ή κατάθλιψη», σημειώνει η Παρασκευή Διονυσίου, τονίζοντας ωστόσο ότι: «σημαντικό στοιχείο δεν είναι μόνο ο χρόνος που απασχολείται ο έφηβος με το διαδίκτυο, αλλά και ο λόγος». Δηλαδή, όσο αποτελεί, για παράδειγμα, διαφυγή από τα προβλήματα κοινωνικοποίησης είναι φανερό ότι θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη απομόνωση του ανηλίκου. Άλλωστε, όπως σχολιάζει: «πρόκειται για προσβάσιμη επικοινωνία που υποβοηθά το φαινόμενο της εποχής μας που είναι η μοναξιά σε συνδυασμό με την ανωνυμία».
Στη σωστή χρήση πρέπει να δίνουν βαρύτητα οι γονείς
Η Π. Διονυσίου, όμως καθησυχάζει και τονίζει ότι δεν χρειάζεται ούτε πανικός, ούτε βεβιασμένες κινήσεις ή συμπεράσματα από τους γονείς. «Η χρήση της νέας τεχνολογίας δεν είναι ανησυχητική. Άλλωστε, η απόλυτη απαγόρευση θα έφερνε τα εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα. Οι γονείς πρέπει να δώσουν έμφαση στη σωστή χρήση», τονίζει η ίδια, εξηγώντας ότι και τα παιδιά μαθαίνουν από τους γονείς. Έχουν μεγαλύτερη εξοικείωση στο διαδίκτυο και είναι σε θέση να μπορούν να βλέπουν τι κινήσεις έκαναν οι γονείς τους σερφάροντας και ποιους χώρους επισκέφθηκαν. Και αυτό οπωσδήποτε επηρεάζει τη συμπεριφορά του εφήβου απέναντι στο ίντερνετ. Η ψυχολόγος του Κέντρου Πρόληψης συμβουλεύει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής να βρίσκεται σε κοινό χώρο του σπιτιού και όχι στο δωμάτιο του παιδιού, ενώ συμβουλεύει να υπάρχει ένας έλεγχος του ιστορικού πλοήγησης από μέρους των γονιών, όπως και να χρησιμοποιηθούν διάφοροι φραγμοί πρόσβασης για επικίνδυνες σελίδες ή με ακατάλληλο περιεχόμενο.
Πάντως, όπως εξηγεί η Παρασκευή Διονυσίου από την εμπειρία και την δραστηριοποίηση του Κέντρου Πρόληψης στους σχολικούς χώρους, οι γονείς στην Ξάνθη δεν φαίνεται να αναγάγουν σε πρόβλημα την ενασχόληση των παιδιών και εφήβων με το ίντερνετ και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. «Περισσότερο το πρόβλημα εντοπίζεται από τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι είναι αυτοί που κατά κύριο λόγο μας απευθύνουν ερωτήσεις», σημειώνει η ίδια, προσθέτοντας ότι αυτό προέκυψε από τα προγράμματα αγωγής υγείας που αναλαμβάνουν κάποιοι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι με αυτό τον τρόπο έρχονται σε επαφή με τις αρνητικές διαστάσεις της χρήσης του ίντερνετ από τους ανήλικους και γι’ αυτό έχουν πιο αυξημένη την προσοχή τους όταν αντιμετωπίζουν τέτοιες συμπεριφορές.
Ελένη Διαφωνίδου
elenidfn@yahoo.com
