Ποιος είπε ότι το 2011 ήταν η χρονιά όπου τα ΜΜΕ έκαναν ελεύθερα την δουλειά τους σε διάφορες περιοχές του κόσμου; Ποιος πιστεύει ότι με το πέρασμα του χρόνου η άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος απλουστεύθηκε με τα τεχνολογικά μέσα, ώστε ο κίνδυνος για τον παράγοντα άνθρωπο να ελαχιστοποιηθεί;
Πολύ απλά, απατώνται οικτρά όσοι νομίζουν ότι ο κίνδυνος για την πληροφόρηση ελαχιστοποιήθηκε εντός του 2011. Πόσο μάλλον το ίδιο το μοτίβο της αληθινής ενημέωσης.
Τι θα λέγατε για παράδειγμα, όταν σας αποκάλυπταν ότι εντός του προαναφερόμενου έτους, 66 δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν, 1044 συνελήφθησαν, 1959 δέχθηκαν απειλές ή ξυλοκοπήθηκαν, 449 ΜΜΕ λογοκρίθηκαν, 71 δημοσιογράφοι έπεσαν θύματα απαγωγής και 73 εγκατέλειψαν την πατρίδα τους; Τι θα λέγατε επίσης για τους 5 νεκρούς κυβερνο-ακτιβιστές, τις περίπου 200 συλλήψεις blogger και χρηστών διαδικτύου, και τις 68 χώρες με λογοκρισία στο ιντερνέτ;
Τα συγκριτικά ποσοστά σε σχέση με το 2009 και το 2010 αποκαλύπτουν το πόσο θλιβερή είναι η κατάσταση για το δημοσιογραφικό επάγγελμα παγκοσμίως καθώς το 2011 είχαμε αυξήσεις από τον αριθμό των σκοτωμένων δημοσιογράφων (+16%) ή τον αριθμό των συλλήψεων τους (+95%!), μέχρι την απαγωγή τους(+39%) ή την δολοφονία των ακτιβιστών του διαδικτύου (+500%!). Με λόγια το δράμα που σχετίζεται με την λογοκρισία και την παραπληροφόρηση καλά κρατεί. Και μιλάμε για μια εποχή όπου υποτίθεται τα βήματα που γίνονται είναι προς την κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού, για προσπάθειες εξάλειψης των δικτατοριών και των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Δυστυχώς όμως, το μέλλον δεν προβλέπεται ευοίωνο, ειδικά μετά το εμπάργκο στην πληροφόρηση που επιβάλλουν τα κάθε λογής αυταρχικά καθεστώτα παγκοσμίως που αντιδρούν με τον πλέον αδίστακτο τρόπο στις κάθε λογής διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις των πολιτών τους.
Κατ’ επέκτασιν, ολοένα και μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα με την ελεύθερη άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, και ο φόρος αίματος των δημοσιογράφων ή των ακτιβιστών του διαδικτύου είναι πολύ βαρύς. Ας δούμε τι καταγράφουν οι δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα.
Η οργάνωση δημοσίευσε εφέτος για πρώτη φορά μια λίστα με τις δέκα πιο επικίνδυνες περιοχές για τα μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Η λίστα περιλαμβάνει δέκα πόλεις, περιοχές και επαρχίες στις οποίες οι δημοσιογράφοι και ακτιβιστές του διαδικτύου εκτέθηκαν σε μεγάλους και σοβαρούς κινδύνους. Δέκα τοποθεσίες, με λίγα λόγια, όπου η ελευθερία της πληροφόρησης και έκφρασης έχει στην κυριολεξία καταπατηθεί. Το τίμημα για την ελευθεροτυπία το 2011, ήταν υψηλό: συνολικά 66 δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν από τον προηγούμενο Γενάρη μέχρι σήμερα Στο επίκεντρο των συμβάντων βρέθηκε η αραβική εξέγερση. Έντεκα δημοσιογράφοι έχασαν συνολικά την ζωή τους σε χώρες της «αραβικής άνοιξης». Σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή, 20 δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους, αριθμός διπλάσιος σε σχέση με το 2010. Ανάλογος υψηλός αριθμός δημοσιογράφων που σκοτώθηκαν, καταγράφηκε και στην Λατινική Αμερική, όπου πολλά βίαια εγκλήματα αποδίδονται στο οργανωμένο έγκλημα. Για δεύτερη συνεχή χρονιά, το Πακιστάν, με δέκα νεκρούς δημοσιογράφους, κατέχει τα πρωτεία. Η Κίνα, το Ιράν και η Ερυθραία εξακολουθούν να παραμένουν για τα μέσα ενημέρωσης, οι μεγαλύτερες φυλακές του κόσμου.
Ο αριθμός, από την άλλη, των δημοσιογράφων που συνελήφθησαν, σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με πέρυσι: από 535 συλλήψεις το 2010, έφτασαν τις 1044 το 2011. Η αύξηση είναι αποτέλεσμα και πάλι των γεγονότων της «Αραβικής άνοιξης». Στον αριθμό αυτό προστίθενται και οι συλλήψεις που συνέβησαν κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων σε χώρες όπως το Σουδάν, διαδηλώσεις που εμπνέονταν από την αραβική εξέγερση και διαδηλώσεις σε χώρες όπως η Ελλάδα, Λευκορωσία, Ουγκάντα, Χιλή αλλά και Ηνωμένες Πολιτείες. Σε πολλές περιπτώσεις, οι δημοσιογράφοι εμποδίστηκαν από σύντομου χρόνου συλλήψεις ή ανακρίσεις, αναφορικά με την εκτέλεση του έργου τους. Με τα μέτρα αυτά, οι κυβερνήσεις προσπάθησαν να άρουν τις αμφιλεγόμενες και εικαζόμενες για αποσταθεροποίηση του καθεστώτος τους πληροφορίες.
Εξέλιξη της καταστολής κατά των ΜΜΕ
Οι επιθέσεις και απειλές εναντίον δημοσιογράφων αυξήθηκε το 2011 κατά 43%, ενώ ο αριθμός των συλληφθέντων blogger και ακτιβιστών του Διαδικτύου κατά 31%. Η τελευταία εξέλιξη σχετίζεται με το σημαντικό ρόλο των κυβερνο-ακτιβιστών στη διάδοση και διάχυση πληροφοριών για διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις. Πέντε κυβερνοακτιβιστές έχασαν τη ζωή τους το 2011 παγκοσμίως, οι τρεις από αυτούς στο Μεξικό. Ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχαν νεκροί από την χειραγώγηση του διαδικτύου. Είτε πρόκειται για το Κάιρο στην πλατεία Ταχρίρ, στο Khuzdar στο νότιο-δυτικό Πακιστάν, στο Μογκαντίσου ή στις Φιλιππίνες, για τους δημοσιογράφους, είναι πιο επικίνδυνο από ποτέ να στέλνουν πλέον ανταποκρίσεις από πολιτικά ασταθείς περιοχές. Στο σύνολό τους, δημοσιογράφοι, bloggers και ακτιβιστές του διαδικτύου το 2011 εκτέθηκαν περισσότερο κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων διαμαρτυρίας, καθώς η κάλυψη και μετάδοση των διαδηλώσεων και των ταραχών, των συγκρούσεων διαδηλωτών και αστυνομίας αλλά και της καταστολής των κινημάτων από τις δυνάμεις ασφαλείας, ήταν ιδιαίτερα δύσκολη και επικίνδυνη.
Φίλιππος Ζάχαρης
(phil.zaharis@gmail.com)
