Πρόσωπο σεβάσμιο η Μπάμπω, ταυτίζεται με τη γνώση της γυναικείας ζωοποιού φύσης, με το θαύμα τη σύλληψης, το μυστήριο της ζωής και τον αέναο κύκλο της γονιμότητας
Ένα εθιμικό βίωμα άλλων εποχών, η γιορτή της Μπάμπως, αναβιώνει με τη μορφή εορταστικού δρώμενου, κάθε χρόνο, ο Σύλλογος Γυναικών στην Νέα Κεσσάνη Ξάνθης, σε μια προσπάθεια να νοηματοποιηθεί η ιστορική συνέχεια με το παρελθόν και να περάσει σαν αδιάσπαστη αλληλουχία στις νεώτερες γενιές, υποδηλώνοντας παράλληλα το σεβασμό στην παράδοση και την αδιάρρηκτη σύνδεση με τις ρίζες… Επιλέγοντας όχι τυχαία την 8η Ιανουαρίου, δηλαδή αμέσως μετά από την γέννηση και βάπτιση του Χριστού, οι γυναίκες τιμούν και ευχαριστούν την Μπάμπω του χωριού, που ήταν συνήθως μια ηλικιωμένη γυναίκα που εκτελούσε χρέη μαμής. Το έθιμο ταξίδεψε μαζί με τους πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία που ρίζωσαν στην Νέα Κεσσάνη και αποτέλεσε κληρονομιά και χρέος η αναβίωσή του.
Η Μπάμπω συμβολίζει τη γονιμότητα
Η μαμή του χωριού συνήθως γυναίκα μεγάλης ηλικίας (Μπάμπω σημαίνει γριά), με όλη τη γνώση και τη σοφία που της χάρισε το μέγιστο έργο που είναι επιφορτισμένη να επιτελεί. Να βοηθά στη γέννηση της ζωής. Πρόσωπο σεβάσμιο, καθώς ταυτίζεται με τη γνώση της γυναικείας ζωοποιού φύσης, με το θαύμα τη σύλληψης, το μυστήριο της ζωής και τον αέναο κύκλο της γονιμότητας. Κατείχε εξέχουσα θέση στη διάρθρωση της κοινωνίας του χωριού, καθώς έφερνε τη ζωή από τα σπλάχνα των γυναικών, πιστοποιώντας τη δύναμη του θηλυκού στοιχείου, τη θεϊκή αύρα της Γεννήτρας Γυναίκας που σ’ αυτή υποκλίνεται η ανδροκρατούμενη κοινωνία της εποχής. Έτσι μια και μοναδική μέρα του χρόνου κάθε 8 του Γενάρη, μετά το κλείσιμο του κύκλου: Γέννηση και Βάπτιση του Χριστού, η Μπάμπω και μαζί της οι γυναίκες, έχουν την τιμητική τους. Οι άνδρες παραχωρούν τη θέση τους, αναλαμβάνοντας τις γυναικείες δουλειές και αναγνωρίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο τη σπουδαιότητα του ρόλου της Μπάμπως και της θηλυκής φύσης.
Η αναπαράσταση…
Η παρέα των γυναικών του Πολιτιστικού συλλόγου Νέας Κεσσάνης, ντυμένες με τις παραδοσιακές φορεσιές, στόλισαν ένα παλιό κάρο και ξεκίνησαν εν χορδαίς και οργάνοις για το σπίτι της Μπάμπως που φέτος είναι η κα Μπαλαμπάνη. Μπροστά στο σπίτι της στήνεται ο χορός…Οι γυναίκες μπαίνουν στο σπίτι χαιρετούν τη Μπάμπω και εκείνη τις κερνά κρασί … και παραδοσιακά κεράσματα. Εκείνες χαιρετούν με μετάνοια και φιλούν το χέρι της Μπάμπως, για να δείξουν τον σεβασμό προς το πρόσωπο. Της χαρίζουν δώρα, πετσέτες, παντόφλες, κ.τ.λ και της δίνουν πολλές ευχές. Η Μπάμπω με την σειρά της ανταποδίδει τις ευχές για πολλά και γερά παιδιά. Στην συνέχεια με μια συμβολική κίνηση η κάθε γυναίκα προσφέρει σαπούνι στη Μπάμπω. Αυτή πλένει τα χέρια της με σαπούνι για εξαγνισμό – μια ιεροτελεστία που προηγείται της γέννας. Δίνει ευχές, συμβουλές σχετικά πάντα με τη γονιμότητα. Στη συνέχεια ρίχνει το παλιό μπακιρένιο σκεύος γεμάτο νερό…Αυτό στέκεται απ’ τη σωστή του πλευρά. Κορίτσι…κορίτσι, φωνάζουν οι γυναίκες…
Όλο το χρόνο θα γεννιούνται κορίτσια …θα είναι μια θηλυκή χρονιά. Αν το σκεύος στεκόταν ανάποδα θα γεννιόνταν αγόρια. Η αναπαράσταση τελειώνει και παραχωρεί τη θέση της στο χορό στην αυλή του σπιτιού της Μπάμπως και στη συνέχεια αφού η Μπάμπω ανεβεί στο κάρο που στολίστηκε ειδικά για αυτήν, με όργανα και χορούς επιστρέφουν στην πλατεία του χωριού όπου ακολουθεί μεγάλο παραδοσιακό γλέντι…ειδικά για γυναίκες!
Οι γυναίκες πίνουν και χορεύουν …Είναι η μέρα τους…Κανείς δεν θα αποτολμήσει να παρεξηγήσει ούτε καν τη σκωπτικότητα των σχολίων τους… Το έθιμο της Μπάμπως, με το οποίο τιμάται η ΓΥΝΑΙΚΑ, πλαισιώνεται επίσης με δρώμενα και συνήθειες «γυναικοκρατίας». Δηλαδή αυτή την μέρα οι γυναίκες δεν κάνουν καμία δουλειά και οι άντρες φορούν τις ποδιές και σκουπίζουν, μαγειρεύουν, ψωνίζουν, φροντίζουν τα παιδιά, κ.τ.λ.
Στα παλιά χρόνια …
«…μες στα χωράφια γεννούσαν οι μάνες μας. Είχαν μια μαμή, μια γυναίκα τολμηρή που ξεγεννούσε τις γυναίκες. Δεν είχαν γιατρούς και νοσοκομεία όπως τώρα…Εγώ το έθιμο αυτό το θυμήθηκα απ’ τη μάνα μου. Αυτή τη βραδιά από νωρίς κοίμιζαν τα παιδιά τους και ο άνδρας ήταν υποχρεωμένος να καθίσει το σπίτι μέχρι που θα γυρνούσε η γυναίκα. Θα ντάντευε τα μωρά, θα μαγείρευε θα σκούπιζε και η γυναίκα σ’ όποια κατάσταση και να γυρνούσε μεθυσμένη… ας πούμε δεν είχε το δικαίωμα ο άνδρας να της μιλήσει…Οι γυναίκες είχαν την μέρα τους και την περίμεναν πως και πως…Οι μάνες μας έκαναν λουκουμάδες τυρόψωμο , φαγητά γεμιστές κότες πίτες και κερνούσαν… έτρωγαν έπιναν γλεντούσαν…», λέει η κα Γιαννούλα, μεταφέροντας μας στην παλιά εκδοχή αναβίωσης του εθίμου όταν οι γυναίκες το βίωναν και δεν το αναπαρίσταναν…μ’ όλη αυτή τη φολκλορική διάσταση που του προσδίδουν σήμερα.
Την εκδήλωση για την αναβίωση του εθίμου της Μπάμπως στην Νέα Κεσσάνη τίμησαν με την παρουσία τους η Δήμαρχος Αβδήρων κα Εύα Τσακίρη, ο Νομάρχης κ. Γιώργος Παυλίδης, εκπρόσωπος του Βουλευτή κ. Αλ. Κοντού και του Βουλευτή Π. Σγουρίδη, η πρόεδρος του Νομαρχιακού Συμβουλίου κα Χρυσούλα Δημούδη, Νομαρχιακοί, Δημοτικοί και τοπικοί Σύμβουλοι.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
marianaxan@yahoo.gr
