ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΚΈΝΤΡΑ ΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΤΗ ΜΙΚΡΗ ΜΑΣ ΑΓΟΡΑ

Κάθε φορά που αναγγέλλεται ο ερχομός στη πόλη μας ενός πολυκαταστήματος ή η πιθανότητα δημιουργίας ενός εμπορικού κέντρου έξω από αυτήν, σημαίνουν οι σάλπιγγες και καλούμαστε όλοι να υπερασπιστούμε τα τείχη της Ξάνθης. Καλούνται έκτακτες συσκέψεις υπευθύνων και ανεύθυνων (πάντα όταν ένας αρμόδιος δεν ξέρει τι να κάνει καλεί σε σύσκεψη όλους τους φορείς για να έχει άλλοθι), περιχαρακωνόμαστε, δηλώνουμε έτοιμοι να υπερασπιστούμε την εγχώρια αγορά, οραματιζόμαστε μεγάλα «όχι» και «δεν θα περάσετε» και κατακεραυνώνουμε όποιον θελήσει να δει τη σκληρή πραγματικότητα.
Ποια είναι αυτή. Η Εγνατία Οδός είναι πραγματικότητα. Οι αποστάσεις εκμηδενίζονται. Σε μιάμιση ώρα ο ξανθιώτης καταναλωτής είναι στα εμπορικά κέντρα της Θεσσαλονίκης. Οι κάθετοι άξονες υλοποιούνται και στην πράξη είναι πραγματικότητα. Η κυκλοφορία ανάμεσά μας των ευρωπαίων Βουλγάρων και Ρουμάνων «συμπολιτών μας» είναι καθημερινότητα. Οι σχεδιασμοί των πολυεθνικών με βάση τα νέα δεδομένα θεωρούν Ξάνθη, Κομοτηνή, Καβάλα τουλάχιστον «αγοραστικά» μια ενότητα. Για τον καταναλωτή πλέον τα είκοσι λεπτά που χωρίζουν τις πόλεις αυτές δεν είναι τίποτα.
Και μετά τις συσκέψεις τι γίνεται; Εκτός από μια μικρή ίσως καθυστέρηση στις υλοποιήσεις των διαφόρων επενδυτικών προγραμμάτων ανακαλύπτουμε ότι, όπως πάντα συμβαίνει, το ποτάμι δεν μπορεί να γυρίσει πίσω.
Το τραγικό μάλιστα στις συσκέψεις αυτές είναι ότι δεν φροντίζουμε τουλάχιστον να δούμε μήπως πρέπει να προσαρμοσθούμε στην νέα πραγματικότητα. Γιατί μια άλλη νομοτέλεια στη ζωή είναι ότι όποιος δεν προσαρμόζεται εξαφανίζεται. Και κάποιοι από μας δεν θέλουμε να προσαρμοσθούμε γιατί νομίζουμε ότι έτσι μας βολεύει. Κοντόφθαλμη και στείρα λογική.
Αυτός που θα καθορίσει τελικά το παιχνίδι είναι ο καταναλωτής, ο τελικός κριτής. Τι θέλει αυτός; Θέλει να αγοράζει όσο φθηνότερα γίνεται (η οικονομική κρίση το επιβάλει), όσο πιο άνετα γίνεται (ο σύγχρονος τρόπος ζωής το επιβάλει), όποια ώρα μπορεί (ο εντατικοποίηση της εργασίας το διατάσσει) και αν μπορεί να διασκεδάσει και παράλληλα με τις αγορές του ή μόνον να δει (η ικανοποίηση της εικόνας όταν δεν μπορεί να αγοράσει) τόσο το καλύτερο.
Τι του προσφέρει η Ξάνθη σήμερα; Δεν μπορεί να παρκάρει πουθενά. Οι ελάχιστες θέσεις στάθμευσης ή πληρώνονται αδρά ή έχουν καταληφθεί από τους καταστηματάρχες. Η κυκλοφορία εφιαλτική, πιο γρήγορα φθάνεις από την είσοδο της πόλης στην Καβάλα παρά στην κεντρική πλατεία. Οι κοινόχρηστοι χώροι ανύπαρκτοι ή εξαφανισμένοι από πραμάτειες καταστημάτων, καθίσματα, τραπέζια. Πεζοδρόμια είδος προς εξαφάνιση, όπου υπάρχουν και δεν αποτελούν προθήκες περιπτέρων. Σκουπίδια ατελείωτα. Όπου σταθείς και όπου βρεθείς. Και με ευθύνη των εμπορικών καταστημάτων. Ήλιο το καλοκαίρι, βροχή και παγωνιά το χειμώνα. Και μαγαζιά μικρά, με μεγάλα νοίκια και λειτουργικά έξοδα, με μικρή ως εκ τούτου ποικιλία επιλογών προϊόντων, με αδυναμία να διαμορφώσουν σοβαρές ανταγωνιστικές τιμές.
Και τι του προσφέρει ένα σύγχρονο εμπορικό κέντρο ή ένα πολυκατάστημα; Ελεύθερη πρόσβαση έξω από κυκλοφοριακό μποτιλιάρισμα και ελεύθερη άνετη στάθμευση. Ποικιλία προϊόντων, όχι βέβαια πάντα σε καλύτερες τιμές, αλλά σαφώς με δυνατότητα μεγαλύτερης επιλογής. Καθαριότητα, μεγάλους κοινόχρηστους χώρους, ακόμη και μουσική. Ώρες και μέρες λειτουργίας που βολεύουν όλους. Σταθερή θερμοκρασία χειμώνα, καλοκαίρι. Και το κυριότερο, την ψευδαίσθηση ότι «ακουμπά» έναν τρόπο ζωής που καθημερινά η τηλεόραση του βάζει στο κεφάλι ότι είναι η κιβωτός της ευτυχίας.
Θα μπορούσε όμως να αντιτάξει σ’αυτές τις σκέψεις ένα καίριο ερώτημα. Και λοιπόν τι γίνεται, που πάμε, θα εξαφανισθεί η τοπική αγορά; Η πόλη θα νεκρώσει; Τι μπορεί να προτείνει κάποιος αντί να διαπιστώνει μόνο; Και εδώ η ζωή έχει δώσει απάντηση. Αν δεν προσαρμοσθούμε θα γίνει και αυτό. Και θα καταλήξει η πόλη ένας ιστός κατοικιών, με χαμηλή ποιότητα ζωής, στέγη υπηρεσιών και μουσειακό εκθετήριο μικρών επαγγελμάτων που σβήνουν, με μία τάση φυγής να φύγουν όλοι «έξω» από αυτήν.
Αντί λοιπόν να οραματιζόμαστε πως θα κάνουμε την Ξάνθη ένα γαλατικό χωριό που μόνη αυτή θα αντιστέκεται στους κατακτητές (άραγε για πόσο;) ας δούμε πως επιβίωσαν οι μικρές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο.
Ας πάψει ο δήμος να νομίζει ότι η κρίση θα φέρει λύση. Σκοπός είναι η Ξάνθη να γίνει ξανά ανθρώπινη πόλη. Τον πόλο έλξης τον έχει, την παλιά πόλη, αλλά και αυτή από μόνη της δεν φτάνει. Ας εξαφανίσει τα σκουπίδια από το κέντρο. Μικροί κάδοι και άδειασμά τους τουλάχιστον ξημερώματα και βράδυ. Ας δημιουργήσει και άλλους χώρους στάθμευσης. Ας ελευθερώσει τα πεζοδρόμια και τους κοινόχρηστους χώρους. Ας φτιάξει πεζόδρομους, πολλούς αλλά και πραγματικούς πεζόδρομους. Ας ομορφύνει το περιβάλλον με συνεχείς παρεμβάσεις του.
Και οι καταστηματάρχες ας προσφέρουν αυτό που μπορούν και που τα μεγάλα καταστήματα δεν μπορούν να προσφέρουν στον καταναλωτή. Χαμόγελο και ευγένεια. Προσωπική επαφή με τον πελάτη και φιλική αντιμετώπιση. Αυξημένη αισθητική αντί της ψυχρής μεγάλης επιχείρησης. Ευέλικτο ωράριο. Και φροντίδα του περιβάλλοντος. Μην παρκάρει πρώτος το αυτοκίνητό του μπροστά στο κατάστημά του για όλη την μέρα. Μην πετάει όποια ώρα του καπνίσει τα χαρτοκιβώτιά και τα σκουπίδια του στους κάδους ή και έξω από αυτούς. Μην απλώνει στα πεζοδρόμιά του κάθε λογής αντιαισθητικά καλαθάκια και σταντ του. Μην νομίζει ότι ο δοκιμαζόμενος καταναλωτής θα πληρώνει μόνο για να στηρίζει την τοπική αγορά.
Αν δεν φροντίζουμε όλοι καθημερινά να ομορφαίνουμε τη πόλη μας, λογικό είναι ότι το παιχνίδι θα το κερδίσουν τα μεγάλα καταστήματα και τα μεγάλα εμπορικά κέντρα. Που ούτως ή άλλως, αργά ή γρήγορα θα έρθουν και σε μας.
Και για να τελειώσω από εκεί που ξεκίνησα, το κακό (αν είναι κακό) δεν το αντιμετωπίζεις με αφορισμούς, ή κρυφτό πίσω από το δάκτυλό μας και με «τοπικοαπελευθερωτικά» κινήματα. Το αντιμετωπίζεις με σύγκρουση πάνω στα συγκριτικά σου πλεονεκτήματα. Μόνο που αυτό πρέπει να γίνει γρήγορα γιατί η εξέλιξη είναι προ των πυλών.
Όταν η βόλτα στα μαγαζιά της πόλης μας γίνει πιο όμορφη και διασκεδαστική από την βόλτα σε κάποιο εμπορικό κέντρο, τότε το στοίχημα θα το έχουμε κερδίσει.
Θανάσης Ξυνίδης
Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Ξάνθης