Όταν η Ξάνθη πληγώνει τα παιδιά της…

Την οπτικοποίηση της διπλωματικής της εργασίας που αφορούσε στην ιστορία του ‘π’ και του καπνεργατικού κινήματος της Ξάνθης παρουσίασε η αρχαιολόγος ξανθιώτισσα Μ. Πετρά τον Ιούλιο που όμως πληγώθηκε πολύ μέχρι να φτάσει να την πραγματοποιήσει, απ’ την συμπεριφορά των ιθυνόντων.
Την Τρίτη 17 Ιουλίου 2007, στις 21.00΄, ο αύλειος χώρος του περίφημου ‘π’ στην οδό Καπνεργατών, γέμισε κόσμο και φώτα και παιδικές φωνές απ’ το δημοτικό σχολείο Μυτιλήνης. Στο κέντρο του μεγάλου τοίχου της καπναποθήκης, στο τεράστιο πανί που είχε στηθεί, οι παρευρισκόμενοι απόλαυσαν το ντοκιμαντέρ της Μαρίας Πετρά, της νεαρής αρχαιολόγου που έκανε το μεταπτυχιακό της στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και αποφάσισε να οπτικοποιήσει. Το καταλληλότερο μέρος για την πρώτη παρουσίαση ήταν φυσικά το κτίριο στο οποίο αναφερόταν , το ‘π’ που σχηματίζουν οι πάλαι ποτέ καπναποθήκες της οδού Καπνεργατών.
Πίκρα και παράπονο
Η προσπάθεια της Μ. Πετρά για να στηθεί η εκδήλωση της παρουσίασης του ντοκιμαντέρ εξελίχθηκε σε Οδύσσεια από την πρώτη κιόλας φορά που ήρθε σε επαφή με τους αρμόδιους για τη νόμιμη χρήση του χώρου αλλά και για την ευγενική χορηγία που ονειρευόταν να λάβει απ’ όσους απευθύνθηκε, ξεκινώντας βάσει λογικής απ’ τον κόσμο του καπνού.
Το παράπονο και πικρία της αποτυπώνεται στη φράση με την οποία ξεκινάει να εξιστορεί την περιπέτειά της: «συνάντησα την πλήρη αδιαφορία των αρμοδίων φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και του κόσμου του καπνού. Αγνόησαν την εκδήλωση και δε διατέθηκαν να κάνουν ούτε μια ευγενική χορηγία για την πραγματοποίησή της».
Συνεχίζοντας εκφράζει την πικρία της λέγοντας ότι τα καΐκια της Κεραμωτής της διέθεσαν 500 ευρώ, ποσό που δεν προσφέρθηκε από μια καπνοβιομηχανία του μεγέθους της ΣΕΚΑΠ.
Την καθυστέρηση που προέκυψε απ’ την ολιγωρία των υπηρεσιών του Δήμου Ξάνθης στηλιτεύει συνεχίζοντας η νεαρή ξανθιώτισσα, για τη διάθεση του χώρου που όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «δεν ανήκει στο Δήμο Ξάνθης αλλά στους καπνεργάτες που έχτισαν με τη δουλειά τους το καπνομάγαζο. Τέσσερις μέρες πριν την ημερομηνία της παρουσίασης τελικά μου δόθηκε ο χώρος.».
Η ελεύθερη είσοδος στους παρευρισκόμενους εξασφαλίστηκε όπως τονίζει από τις προσφορές των ιδιωτών που φρόντισαν επίσης και για τις αφίσες που ενημέρωναν για τον τόπο και το χρόνο της παρουσίασης ενώ αναφέρει ότι οι αφίσες που είχαν κολληθεί στα σημεία που υποδεικνύει ο Δήμος, αμέσως μετά την τοποθέτησή τους αφαιρούνταν από κάποιους.
Ο καθαρισμός του αύλειου χώρου προβλημάτισε ιδιαίτερα τη Μαρία Πετρά αφού το ένα άτομο που έστειλε το Τμήμα Καθαριότητας του Δήμου, ήταν αδύνατον να καθαρίσει όλα τα γυαλιά, τα σκουπίδια και τις σύριγγες ηρωίνες που υπήρχαν. Μετά από δεήσεις πήγε ένα συνεργείο και τελικά ο καθαρισμός του χώρου ολοκληρώθηκε απ’ την ίδια και οικεία της πρόσωπα.
Χείμαρρος η Μ. Πετρά, απογοητευμένη και γεμάτη πικρία για τα όσα αντιμετώπισε δηλώνει ότι δεν περίμενε σε καμιά περίπτωση τέτοια αντιμετώπιση για μια εκδήλωση που: «στο κάτω κάτω είχε την υπογραφή ενός κρατικού φορέα, του Πανεπιστημίου Αιγαίου» όπως χαρακτηριστικά αναφέρει.
Δεν ξεχνά όμως να ευχαριστήσει τη Νομαρχιακή Σύμβουλο Π. Στάντσιου για την προσφορά της λέγοντας ότι: «είναι άνθρωπος με ανοιχτό μυαλό που μπορεί και προσφέρει πολλά στην Ξάνθη». Επίσης ευχαριστεί για την βοήθειά τους τα μέλη της κινηματογραφικής ομάδας ‘Γέφυρα’ όπως και την Μ. Βαμβουκλή για την επιμέλεια της μουσικής εκδήλωσης που συνόδευσε την παρουσίαση του ντοκιμαντέρ.
Η νεαρή ξανθιώτισσα απευθύνεται στους συντοπίτες της
Στους συντοπίτες της ξανθιώτες απευθύνεται με την παρακάτω επιστολή της Μαρία Πετρά στηλιτεύοντας με τον δικό της χαρακτηριστικό τρόπο τα συμπεράσματά της απ’ την Οδύσσεια που πέρασε για τη διοργάνωση της εκδήλωσης. Γράφει η νεαρή ξανθιώτισσα:
«Που πάς Δεγκτζή μου..με τέτοιον καιρό;
1/08/2007 Εν πλώ για Μυτιλήνη ή κάπου μεταξύ Λήμνου και Άϊ-Στράτη
Αγαπητοί μου μασαλτζήδες(όπου ‘μασάλι’ δες παραμύθι ενίοτε όμως ψέμα και απατεωνιά) Ξανθιωτές /ισσες.
¨Περι μασαλιών και μασαλτζήδων¨
Σας μπέρδεψα λιγάκι το ξέρω, ειδικά μέσα στην όλη ραστώνη του καλοκαιριού, ενός «ηλιοκαμένου» σαββατιάκου παζαριού, όπως πολύ εύστοχα αποτύπωσε σε χρώματα ο ζωγράφος και γιατρός κύριος Γιάννης Μενεσίδης στο γνωστό του έργο «Το Παζάρι της Ξάνθης». Έτσι λοιπόν λίγο μπερδεμένα αποφάσισα να γράψω αυτό εδώ το γράμμα με αφορμή την προβολή του ντοκιμαντέρ «Μνήμες Δεγκτζήδων».
Υιοθέτησα αυτό τον όρο περί μασαλιών και μασαλτζήδων στο ντοκιμαντέρ για ν’ ανατρέψω ένα μύθευμα της πόλης. Λέει λοιπόν ο Δεγκτζής-καπνεργάτης του ντοκιμαντέρ: «Και ήταν τότες που κάποιοι σαλτανατζήδες καπνέμποροι μια νύχτα το συζητούσαν μεταξύ τους να προσκαλέσουν τη μεγάλη Φραντζέζα Σαντόζα τη Σάρα ντε, τη Μπερνάρ, δια τέσσαρας παραστάσεις στο θέατρο Απόλλων.. Άλλο θέλω κι άλλο μπορώ! Σιγά μη μας καταδεχόταν ολόκληρη σαντόζα με δικό της σαντοζάδικο στο Παρίσι. Αλλά… να ξέρεις …η τρίχα εύκολα γίνεται τριχιά και… μερικές φορές γίνεται παραμύθι. Ο κόσμος τα έχει ανάγκη τέτοια μασάλια κι οι Ξανθιώτες, ονομαστοί μασαλτζήδες!»
Αυτή την εικόνα είχα για τους Ξανθιώτες από μικρό παιδί, γοητευτικοί και χαριτωμένοι μασαλτζήδες-παραμυθάδες…μεγαλώνοντας, όμως διαπίστωσα ότι μασαλτζής είναι ενίοτε και ο ψεύτης και ο κουτοπόνηρος απατεώνας, είδος που επίσης «ευδοκιμεί» στη μικρή επαρχιακή μας πόλη. Και κάνοντας την προβολή του ντοκιμαντέρ στην Ξάνθη το διαπίστωσα από πρώτο χέρι ή μάλλον το λούστηκα από πρώτο χέρι. Τι είδα; Μα αυτά που όλοι βλέπετε, αγανακτείτε, αλλά δεν αντιδράτε αγαπητοί μου μασαλτζήδες Ξανθιώτες /ισσες.
Είδα και άκουσα ανθρώπους «αγράμματους», αστοιχείωτους, αγενείς και άσχετους με την ιστορία και τον πολιτισμό της πόλης. Που με μια περισσή συγκατάβαση μου λέγανε: «Εντάξει παιδί μου θα σου κάνουμε τη χάρη, θα σου δώσουμε το χώρο του καπνομάγαζου να κάνεις την εκδηλωσούλα σου για τους καπνεργάτες», κάνοντας με ν’ αναρωτιέμαι: « Μα τίποτα δεν άλλαξε σε αυτόν τον τόπο η ίδια λαϊκίστικη ψευτομαγκιά ; Και για όσους σπεύσουν να με κατηγορήσουν για ελιτισμό, να τους προλάβω ότι η αγραμματοσύνη δεν συνδέεται πάντα με τη λογιοσύνη. Στο διάβα μου έχω συναντήσει ανθρώπους κυρίως ηλικιωμένους με μια φοβερή θυμοσοφία, αξιοπρέπεια και ευγένεια: Ορεσίβιους γέροντες Πομάκους, φιλόξενες Τουρκάλες , καλαμπουρτζήδες Έλληνες, κεφάτους Τσιγγάνους. Εκτός από τα κιλοτάκια και τα κομψά σανδάλια προσέξτε αυτούς τους ανθρώπους , τους ..ξέρετε, όταν κατεβαίνετε στο παζάρι.
Κι όταν επιτέλους μου «έκαναν τη χάρη» και δώσανε την αυλή του Π (η ταινί&