Παραμονή της μεγάλης γιορτής, της εθνικής μας επετείου 25ης Μαρτίου, πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο Καραθεοδωρής της Πανεπιστημιούπολης Ξάνθης στα Κιμμέρια, η ομιλία του Αναπληρωτή Προέδρου του Τμήματος Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης Καθηγητή κ. Βασιλείου Τουρασή, με θέμα «Η Επανάσταση του 1821: Συλλογική Μνήμη και Εθνικός Μύθος».
«Η Ελληνική Επανάσταση μυθοποιήθηκε από πολύ νωρίς. Και αυτό ήταν αναγκαίο. Μυθοποιήθηκε στο πνεύμα του διαφωτισμού και στο ύφος του νεοκλασικισμού. Άνθρωποι οι οποίοι κάθε άλλο παρά φυσική ομοιότητα παρουσίαζαν προς τα αγάλματα και τις εικόνες με τις οποίες μας παραδόθηκαν οι μορφές των ηρώων. Όπως οι αρχαίοι έτσι και αυτοί απέκτησαν μορφές άλλες. Ο μύθος άμβλυνε και πολύ συχνά αποσιώπησε στοιχεία πολύτιμα και παρουσίασε μια πραγματικότητα όπως οι περισσότερες πραγματικότητες, λαμπερές, εκθαμβωτικές και σε μεγάλο βαθμό εξωπραγματικές. Αλλά πάνω σ’ αυτές τις εξωπραγματικές μορφές, πάνω σ’ αυτήν την εξωραϊσμένη ιστορία των νεοκλασικών μορφών που παρίσταναν οι ήρωες, θεμελιώθηκε η ιδεολογία του νέου τότε κράτους» τόνισε μεταξύ άλλων στον χαιρετισμό του ο Πρύτανης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Γιάννης Σχινάς.
Η αποτελεσματικότητα των επετειακών εκδηλώσεων έγκειται κυρίως στην θεσμοθέτηση, στην επανάληψη και όχι τόσο στην συναισθηματική και ενθουσιώδη συμμετοχή μας.
Πόσοι αλήθεια από τους σημερινούς Έλληνες συγκινούμαστε με την θύμηση του 1821; Πόσοι κατανοούμε το μήνυμά του; Πόσοι νιώθουμε ότι η ζωή μας θα πρέπει να είναι σύμφωνη με το πνεύμα του;
Ερωτήματα εύλογα τα οποία έθεσε στην αρχή της ομιλίας του ο Καθηγητής κ. Βασίλειος Τουρασής.
Μια επέτειος μπορεί να είναι ένα πολλαπλό και πολλές φορές αντιφατικό σύμβολο. Μπορεί να προβάλλεται για να τονίσει την ενότητα μιας κοινωνίας ή αντίθετα για να υπογραμμίσει τις ρωγμές και τις αντιπαλότητές της. Κυρίως όμως συμπυκνώνει τις αξίες εκείνες που θεωρείται πως αναδείχτηκαν κατά τη διάρκεια του εορταζόμενου γεγονότος. Ο εορτασμός της επετείου επιβεβαιώνει την προσήλωσή μας, την προσήλωση των μελών της κοινωνίας στις αξίες αυτές.
Η ομοιομορφία όμως και το αυτονόητο των επετειακών μας εκδηλώσεων, υποκρύπτει πολλές φορές ένα είδος συλλογικής επανάπαυσης. Και σπάνια μας οδηγεί να στοχαστούμε πραγματικά, τόσο για την αξιακή φυσιογνωμία της επετείου τους μύθους που τη συνοδεύουν και τελικά τη λειτουργία της στον δημόσιο συμβολικό.
Ο πανηγυρικός λόγος που ακούγεται σε παρόμοιες ευκαιρίες τόνισε ο κ. Τουρασής με τον ρητορικό του δογματισμό και την θεατρική του γλώσσα λειτουργεί με τελετουργικά και συμβολικά στοιχεία. Και σπάνια ευνοεί την κριτική αποτίμηση του παρελθόντος.
Κατά κανόνα ο μύθος κατέχει κεντρικό ρόλο στον πανηγυρικό λόγο και έρχεται σε αντίθεση με τα ιστορικά συμβάντα.
Σ’ αυτά τα όρια του μυθικού και του ιστορικού τοποθετείται και η εικόνα που έχουμε για την ελληνική επανάσταση και ειδικότερα για την 25η Μαρτίου του 1821.
Είναι δύσκολο, πρόσθεσε στην συνέχεια να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους αυτό συμβαίνει στην περίπτωση ενός γεγονότος τόσο σημαντικού για την νεοελληνική ιστορική συνείδηση. Το 1821 σηματοδοτεί πραγματικά την αρχή του σύγχρονου ελληνικού κράτους και γι’ αυτό η εξιδανίκευσή του προηγήθηκε της επιστημονικής και ιστορικής αναπαράστασής του.
Από την στιγμή της ίδρυσής του το νεαρό ελληνικό κράτος θα αναζητήσει και θα εφεύρει τα συμβολικά στοιχεία της συνοχής του.
ΧΡΥΣΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
