3)Η γνώση για την περιπέτεια της Θράκης κατά την περίοδο 1912 -1922, συμβάλει στη διατήρηση της μνήμης, παράλληλα απαιτεί να είναι ένας χώρος εξόρμησης και ανάπτυξης των εθνικών μας ιδιοτήτων.
2)Ομιλία του ιστορικού Κ. Χατζηαντωνίου στο Ίδρυμα
1)«Η υπεράσπισή της Θράκης δεν πρέπει να γίνεται με εσωστρέφεια αλλά με αυτοπεποίθηση
Η βαθιά ιστορική γνώση δεν έχει στατικό χαρακτήρα, δεν μπορεί να εκληφθεί σαν στείρα γνώση κάποιων γεγονότων, αλλά έχει άμεση σχέση με το μέλλον ενός λαού και μπορεί να καταστεί… ιχνηλάτης για την αποφυγή λαθών του παρελθόντος, μια παρακαταθήκη για το μέλλον. Βέβαια αυτό ως θεωρία είναι εφικτό, καθώς κατά το σύνηθες «η ιστορία επαναλαμβάνεται …». Αλλά δεν μπορεί να παραγνωριστεί στο ιστορικό γίγνεσθαι η συμβολή της προσωπικότητας και των συγκεκριμένων καταστάσεων και συγκυριών, που διαμορφώνουν και καθορίζουν τα συγκεκριμένα γεγονότα. «Ο λαός που έχει μνήμη έχει μέλλον», προτροπή για εντρύφημα για την απόκτηση ιστορικής γνώσης και το «δια ταύτα» της ομιλίας του συγγραφέα – ιστορικού κ. Κώστα Χατζηαντωνίου με θέμα: «Η περιπέτεια της Θράκης 1912 – 22», στα πλαίσια της «Εβδομάδας Μικρασιατικής μνήμης» του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, με τη συνεργασία της Νομαρχίας Ξάνθης, του συλλόγου Μικρασιατών Ν. Ξάνθης και όλων του Δήμων του Νομού, πλην του Δήμου Ξάνθης και του Δήμου Μύκης.
Οι εκδηλώσεις αυτές κινούνται γύρω από τον άξονα της άμεσης συμμετοχής και ευαισθητοποίησης για τη συλλογή και προβολή της πρωτογενούς πληροφορίας και τη διατήρηση της μνήμης με τη συμμετοχή επιστημών στην αποκωδικοποίησή της και το ενδιαφέρον του κοινού, τη Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου, στην ομιλία του κ. Χατζηαντωνίου δεν διαψεύδει την αναγκαιότητα των εκδηλώσεων.
Η πολυστοιχειοθετημένη από ιστορικές πηγές ομιλία του κ. Χατζηαντωνίου κινήθηκε στον άξονα της περιόδου 1912 – 1922 , τόσο για την Θράκη όσο και για τα γεγονότα της Μικράς Ασίας και των ευρύτερων πολιτικών συγκυριών που καθόρισαν τη τύχη και συνετέλεσαν στην …σμίκρυνση της «Μεγάλης Ιδέας» με τον αποδεκατισμό του Μικρασιατικού και Θρακικού πληθυσμού: «Το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα υπήρξε η πιο λαμπρή και συνάμα η πιο τραγική περίοδος του Νέου Ελληνισμού. Ποτέ άλλοτε δεν δέθηκαν τόσο αξεδιάλυτα η ιστορική δικαίωση και η ιστορική τραγωδία του αλύτρωτου βόρειου κι ανατολικού Ελληνισμού».
Το όραμα για εθνική ολοκλήρωση που έγινε για πρώτη φορά τόσο απτή πραγματικότητα υπήρξε και για τη Θράκη η πιο δραματική περίοδος της ιστορίας της. Ποτέ άλλοτε δεν έζησε τόσο πυκνά γεγονότα που μέσα από τη δίνη των Βαλκανίων αλλά και του πρώτου παγκοσμίου πολέμου προκάλεσαν τον βίαιο ξεριζωμό (1913 – 1918), την επιστροφή και την ελπίδα για την ελευθερία και την ενότητα (1919 – 1922) και τελικά τη θυσία και την προσφυγοποίηση συνέπεια της μικρασιατικής καταστροφής.
«Οι διωγμοί και η γενοκτονία που υπέστη ο θρακικός ελληνισμός εκτυλίχθηκε σε πέντε φάσεις. Η πρώτη το 1908, με την άνοδο των Νεότουρκων στην εξουσία, μέχρι την έκρηξη των βαλκανικών πολέμων. Η δεύτερη κατά την περίοδο των πολέμων αυτών που στο χώρο της Θράκης σφραγίζονται από την βουλγαροτουρκική αναμέτρηση. Η τρίτη κατά την τυπικά ειρηνική περίοδο ( πριν την έκρηξη του α’ παγκοσμίου πολέμου), με το αναγκαστικό προσφυγικό ρεύμα προς την ελεύθερη Ελλάδα. Η τέταρτη κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου με τις εκτοπίσεις προς την Ανατολία. Η πέμπτη και οριστική (όσον αφορά τον μαρτυρικό ελληνισμός της Ανατολικής Θράκης) με τη μικρασιατική καταστροφή»( απόσπασμα από την ομιλία του κ. Χατζηαντωνίου.
Και σαν κατακλείδα με τη δική της βαρύνουσα σημασία: «Σε πείσμα όμως του αμείλικτου χρόνου και κάθε επίπλαστης ιδεολογίας η ελεύθερη Θράκη διαφύλαξε την αστείρευτη μνήμη των πατρογονικών εστιών. Καθώς η Μνήμη αυτή έχει βαθύτατα υπαρκτικό νόημα, η ελευθερία της Θράκης αποτελεί γεγονός κορυφαίου εθνικού συμβολισμού. Δεν είναι μόνο οι ορφικές φωνές που οι εβρίδες νύμφες και οι αύρες του θρακιά έσπειραν σ’ όλη την Ελλάδα. Δεν είναι μόνο ότι στη Θράκη γεννήθηκαν η θρησκεία και η ποίηση του αρχαίου μας κόσμου, αλλά και οι θρύλοι που κράτησαν ζωντανό τον ελληνισμό τα χρόνια της οσμανικής βαρβαρότητας. Και δεν είναι μόνο η ζωντανή υπενθύμιση μέσα από τη δική της ορφάνια, της ιστορικής αναπηρίας του Νέου Ελληνισμού. Υπερασπιζόμενοι τη Θράκη περιφυλάσσουμε ανεκτίμητα κειμήλια, τον ίδιο τον πυρήνα της εθνικότητας μας. Γι’ αυτό και η υπεράσπισή της δεν πρέπει να γίνεται με εσωστρέφεια και αισθήματα άμυνας αλλά με αυτοπεποίθηση, με πίστη στις ζωογόνες ορμές του Ελληνισμού. Η ελεύθερη Θράκη απαιτεί να είναι ένας χώρος εξόρμησης και ανάπτυξης των εθνικών μας ιδιοτήτων. Και αυτή την απαίτηση είναι καιρός να την αντιληφθούν οι ηγεσίες που με τη δική τους αδυναμία και τις δικές τους φοβίες αποστέρησαν τη Θράκη από τον κεντρικό εθνικό προορισμό που η γεωγραφία και η ιστορία της προσέδωσαν».
Μαριάννα Ξανθοπούλου
