Ένα ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό οδοιπορικό στα αλλοτινά καταλύματα της περιοχής μας από τον Δημήτρη Γκαγκαλίδη
Οι πτυχές της πόλης, τα ιστορικά γεγονότα, τα χρονικά και τοπικά ορόσημα, είναι αυτά που «χρωματίζουν» την ιστορία κάθε τόπου και μας φέρνουν πιο κοντά στο να κατανοήσουμε το δικό μας τόπο, την ιστορία και την κουλτούρα του.
Μια τέτοια, πολύ ενδιαφέρουσα «αποκάλυψη» είναι και η παρουσίαση του Δημήτρη Γκαγκαλίδη, στο πλαίσιο της πρόσφατης εκδήλωσης του Συλλόγου Ξενοδόχων Ν. Ξάνθης «από τα χάνια στα ξενοδοχεία», που διοργανώθηκε για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Ξάνθης.
Ο κ. Γκαγκαλίδης εντοπίζει και παρουσιάζει καταλύματα της πόλης, με μικρές και μεγάλες ιστορίες, μεταφέροντάς μας στην πολιτική, των πολιτισμό, τον αθλητισμό και τις κοινωνικές συνθήκες του προηγούμενου αιώνα.
Την παρουσιάζουμε σήμερα, εν είδει αφιερώματος, ευχαριστώντας τον δραστήριο εκπαιδευτικό για την ευγενική παραχώρηση.
Από τα Πανδοχεία και τα Ξενοδοχεία της Ξάνθης
Στη «Χρυσή εποχή» του καπνού την έλεγαν «Η Πόλη με τα Χάνια» και δεν είχαν άδικο. Η Ξάνθη διέθετε 53 καταγεγραμμένα Χάνια, που εξυπηρετούσαν τον ορεινό και τον πεδινό πληθυσμό, αλλά και κάθε ξένο επισκέπτη, επιχειρηματία και διερχόμενο. Κάπου μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, τα Χάνια άρχισαν να κλείνουν ή να μετεξελίσσονται σε «Πανδοχεία». Η ανάπτυξη των μεταφορών, οι αυστηρότερες προδιαγραφές στην υγιεινή και καθαριότητα (ζώα, στάβλοι, κοπριά, κ.α), αλλά και οι σύγχρονες απαιτήσεις διαβίωσης στην φιλοξενία, συνετέλεσαν στην αλλαγή.
Τα πανδοχεία και ξενοδοχεία της εποχής του 1950-60 είχαν βάλει πλέον τις βάσεις για την εξέλιξη της Ξάνθης, από αγροτική σε αστική και βιομηχανική κοινωνία.
Η «Χρονο-Πύλη» της Ξάνθης Πανδοχείο ΑΒΕΡΩΦ
Η πινακίδα μέχρι που έκλεισε την δεκαετία του 90’ έγραφε «Πανδοχείο Ύπνου». Το ΑΒΕΡΩΦ ήταν διάσημο Χάνι που έγινε το 1880 από τους Αφοι Λάλα Ζήση «εξ Ηπείρου», δίνοντας περήφανοι το όνομα του επιφανή συμπατριώτη τους. Το Χάνι είχε πάνω τα δωμάτια και κάτω στάβλο και υπέροχη αυλή με πλατάνι με απαραίτητο ίσκιο για το καλοκαίρι. Παρότι το δέντρο κόπηκε το 1992 κατάφερε και μετά από χρόνια βλάστησε ξανά στην βόρεια πλευρά της αυλής. Σήμερα ο χώρος αποτελεί μια σύγχρονη «Χρονοπύλη» για να μεταφέρει τους επισκέπτες από το χθες στο σήμερα, δρασκελίζοντας μόνο μερικά βήματα από την πολύβουη καθημερινότητα της οδού Μιχ. Καραολή στην πλακόστρωτη παραμυθένια αυλή του ΑΒΕΡΩΦ.
Όταν η Μαρίκα Κοτοπούλη ήρθε στην Ξάνθη Ξενοδοχείο LUX
Το ξενοδοχείο λεγόταν ROYAL (μετέπειτα LUX) κι ήταν του Ρεσήτ Μπέη που ήταν πλούσιος επιχειρηματίας, με το σπίτι του (Κονάκι) στον σημερινό πεζόδρομο Γ. Σταύρου, στη θέση της Εθνικής τράπεζας. Οι κακές γλώσσες έλεγαν ότι έφτιαξε το ξενοδοχείο για να κάνει τον “πεζεβέγκη” ( προαγωγό) φέρνοντας «πονηρές» γυναίκες στην Ξάνθη. Στην πραγματικότητα ο Μπέης αποδείχτηκε άψογος επιχειρηματίας και καθ’ όλα νοικοκύρης. Δεν έδωσε κανένα δικαίωμα και μάλιστα όταν στην Ξάνθη έφτασε η μεγάλη Μαρίκα Κοτοπούλη, της αρνήθηκε την φιλοξενία στο ξενοδοχείο, καθώς η ταυτότητα της έγραφε “Ηθοποιός”, επάγγελμα που θεωρούνταν τότε “ελαφρών ηθών”. Το ξενοδοχείο ήταν το καλύτερο της Ξάνθης για την εποχή του, έχοντας 50 κλίνες «άπαντα μετά λουτρόν», κεντρική θέρμανση, ενώ σε σχετική διαφήμιση αναφέρεται το «γλωσσομαθές προσωπικόν» και τα ‘εσωτερικά τηλέφωνα». Στην Βουλγαρική κατοχή από ROYAL έγινε «ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ» και μετέπειτα LUX.
Το ξενοδοχείο των “Φτωχών πολιτικών” στην Ξάνθη Ξενοδοχείο ΑΘΗΝΑΙ
Το ξενοδοχείο “ΑΘΗΝΑΙ” μεσουρανούσε την δεκαετία του 1960 όταν το προτιμούσαν τα “φτωχά κόμματα” κι οι πολιτικοί για τις προεκλογικές τους ομιλίες στην Ξάνθη. Κι αυτό γιατί ο ιδιοκτήτης (Κραχτόπουλος) διέθετε δωρεάν το μπαλκόνι που “κοίταζε” στην κεντρική πλατεία. Από κει μίλησαν πολιτικοί όπως ο Μαρκεζίνης κι ο Γεώργιος Παπανδρέου (φωτο) στο κοινό της πόλης.
Το ΑΘΗΝΑΙ βρισκόταν στην γωνία της οδού Π. Τσαλδάρη (Κομοτηνής) στη θέση της μετέπειτα Τράπεζας Πίστεως. Στο ισόγειο λειτουργούσε καφενείο που σύχναζαν ζωέμποροι, ενώ δεν έλειπαν και τα εμπορικά καταστήματα. Ένα απ΄ αυτά ήταν η αιτία που το 1967 πήρε φωτιά και κάηκε ολοσχερώς, με 2 ανθρώπινα θύματα. Έλεγαν ότι πρόκειται για εμπρησμό και προκειμένου κάποιο εμπορικό κατάστημα να εισπράξει τα χρήματα ασφάλισης.
Όταν η Ξάνθη απέκτησε……. “ΞΕΝΙΑ”
Ήταν το έτος 1964 όταν έγινε το ξενοδοχείο – ορόσημο για την Ξάνθη. Στα εγκαίνια κατέφθασαν με ελικόπτερο ο τότε πρόεδρος της Βουλής Παπασπύρου κι ο υπουργός Γεωργίας Αλέξανδρος Μπαλτατζής, που προσγειώθηκαν στο π.αεροδρόμιο του Ν.Ζυγού. Ήταν το ξενοδοχείο που η φιλοσοφία του ήταν να το επισκέπτονται όχι μόνο οι διαμένοντες, αλλά κι ο ντόπιος πληθυσμός (cafe bar, κοινόχρηστοι χώροι, κτλ) έτσι ώστε να εναρμονιστεί με το τοπικό περιβάλλον του.
Το ΞΕΝΙΑ φτιάχτηκε μαζί με άλλα 44 στην Ελλάδα απ΄τον ΕΟΤ, από την “Αμερικανική βοήθεια” του σχεδίου MARSAL. Συνέβαλε καίρια στον τουρισμό και προτιμήθηκε από τους Ξανθιώτες, ως αγαπημένος τόπος στην Κυριακάτικη βόλτα τους… κι όχι μόνο
Ο “ΠΑΡΗΣ” κι η “ΣΙΣΣΥ” …..στην Ξάνθη
Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 60΄ όταν αποφασίζουν για πρώτη φορά να γίνουν ξενοδοχεία στην πόλη πιο πέρα από το κέντρο της. Ο Κρητικός Χατζηδοπαυλάκης φτιάχνει το ξενοδοχείο “Σίσσυ” και γράφει στον τουριστικό οδηγό της εποχής :
“…Με ιδιαίτερο λουτρό και κεντρική θέρμανση. ευρύχωροι διάδρομοι, πολυτελή σαλόνια και άνετα υπνοδωμάτια…” Σύντομα θα ακολουθήσει και απέναντι το “Πάρης”, στο κτίριο όπου κάποτε βρισκόταν το βενζινάδικο της TEXACO επί της σημερινής οδού Δημοκρίτου, ενώ την ίδια δεκαετία ολοκληρώνεται και το ΞΕΝΙΑ (1964). Η Ξάνθη αρχίζει να “βλέπει” τον τουρισμό να έρχεται στην πόλη και ετοιμάζεται να τον υποδεχτεί.
Ένας “ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ”…… στην Ξάνθη
“….Εδώ παλιά ως το 1920 βρισκόταν το Χάνι Χατζή Ιμάμ Σερβελή κι ήταν ο δρόμος που πήγαινε προς Κομοτηνή, καθώς από το Πόρτο Λάγος δεν περνούσε, λόγω λίμνης. Μετά το 1945 μετεξελίχθηκε σε ξενοδοχείο κι ο παππούς έδωσε το όνομα “ΚΑΙΣΑΡΕΙΑ”, λόγω καταγωγής από την Καππαδοκία.
Το 1960 κάναμε την πανσιόν “ΠΑΡΘΕΝΩΝ”, με 8 δωμάτια και πολύ καλές υπηρεσίες, κάτι σαν σημερινό Boutique Hotel. Εδώ έρχονταν θεατρικοί θίασοι, ηθοποιοί και καλλιτέχνες. Από εδώ πέρασαν ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο “Ζεν πρεμιέρ” Κακαβάς, οι αξιωματικοί Γιώργος Παπαδόπουλος και Μακαρέζος, πριν την περίοδο της Δικτατορίας. Το Παρθενών έπαψε πλέον να λειτουργεί σήμερα, όμως οι αναμνήσεις είναι εκεί και κάθε μέρα ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μου, γυρνώντας τον χρόνο πίσω……”
Ένα «ΜΕΓΑ» Ξενοδοχείο στην Ξάνθη
Ήταν στην οδό Μ. Καραολή, που τότε ονομαζόταν Κωνσταντινουπόλεως. Επιβλητικό τρίπατο κτίριο, λίγο πιο πέρα από την συμβολή με την σημερινή οδό Σκρα. Στο ξενοδοχείο διέμεινε ο Βούλγαρος κομιτατζής Ιλία Χατζηγεωργκίεφ, τον οποίο έβαλαν στο στόχαστρο οι Έλληνες του Θρακο-Μακεδονικού απελευθερωτικού αγώνα. Τελικά ο νεαρός 17χρονος Μπινόπουλος τον παραμόνευε και τον σκότωσε. Το ξενοδοχείο ήταν ιδιοκτησία των Αφών Κυριαζή
Το ποδόσφαιρο και η «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ»
Το ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ ήταν σχεδόν στην συμβολή των οδών 28ης Οκτώβριου και Τσιμισκή, παραδίπλα από το ξενοδοχείο Δημόκριτος. Ήταν ενεργό μέχρι τη δεκαετία του 70’. Όταν ήρθε για φιλικό ποδοσφαιρικό παιχνίδι η ομάδα της Αδριανούπολης, οι παίκτες διέμειναν στο Ακρόπολις, ενώ οι παράγοντες πήγαν στο LUX. Μάλιστα αναφέρεται ότι η πόλη σημαιοστολίστηκε, με τον Δήμαρχο να υποδέχεται την αντιπροσωπεία και να ανταλλάσσονται λόγοι και φιλοφρονήσεις. Στο παιχνίδι με την ΑΣΠΙΔΑ Ξάνθης οι Τούρκοι δέχτηκαν 6 γκολ… φιλικά.
Πανδοχείο «ΚΟΡΥΤΣΑ»
Εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το πάρκο Διοικητηρίου, μπροστά από την Νομαρχία. Ιδιοκτήτης Σκούρτης
Πανδοχείο «ΘΡΑΚΗ»
Στην οδό Βενιζέλου, στην δυτική πλευρά της παλιάς Ξάνθης, μπροστά από το Ορφανοτροφείο
Πανδοχείο «ΡΟΥΜΕΛΗ»
Κέντρο πόλεως στη συμβολή των οδών Δαγκλή και Ελπίδος
Πανδοχείο «ΗΠΕΙΡΟΣ»
28ης Οκτωβρίου στη θέση που είναι σήμερα το hotel «Δημόκριτος», ιδιοκτησία Δερμεντζοπούλου, πρώην Τουρκο-Αλβανού ιατρού Φουάτ Γιαγχιά
Πανδοχείο «ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ»
Στην οδό 28ης Οκτωβρίου και Δαγκλή, των Αφοι Χατζηγρηγόρη
Πανδοχείο «ΒΥΖΑΝΤΙΟ»
Ήταν το πρώην Χάνι Αλή Μπέη, δίπλα στο Ξενοδοχείο El Greco (μετέπειτα Ορφέας), Ιδιοκτησία Κανάτα
