Α.1987. Πριν τριάντα (30) χρόνια. Καλοκαίρι του Ευρωμάσκετ, των Γκάλη – Γιαννάκη, του φονικού καύσωνα στις πόλεις και της άνθησης της μη κρατικής ραδιοφωνίας, μα και της πρώτης αγωνιστικής πολύμηνης μαθητικής κινητοποίησης για την τύχη των αποφοίτων των Πολυκλαδικών Λυκείων. Τότε τελείωσα το Γενικό Λύκειο (“αποφοίτησα” τό λέγαμε). Σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και του Λυκείου είχα ενεργή συμμετοχή στον μαθητικό συνδικαλισμό (“15μελή” και Συμβούλια Τάξης), τό επέβαλαν οι εποχές (ξέρετε, των μπλε και πράσινων καφενείων, των Βάσεων “του θανάτου”, της ΕΟΚ και του ΝΑΤΟ, που ήταν σε κάποιο συνδικάτο…), όταν δεν μπορούσε να μένει κανείς αδιάφορος – ήθελε, δεν ήθελε.
Δεν άργησα λίγο μετά την αποφοίτηση να διαπιστώσω ότι και τότε (1987) και τώρα (2017) στην ουσία δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για την συγκρότηση και την λειτουργία των Μαθητικών Κοινοτήτων κατ’ άρ. 45 Ν. 1566/1985 (Α’ 167), που τροποποιημένο παραμένει ακόμα σε ισχύ. Ας θεωρήσετε τα ακόλουθα μία επετειακή πρόταση για ένα Κανονισμό / Οργανισμό Λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων, θεσμό πραγματικό κύτταρο της Δημοκρατίας.
Β.1.Στα Σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο και Λύκειο) κυρίαρχο όργανο των μαθητών ανά σχολική μονάδα είναι η Μαθητική Κοινότητα, ενώ το σύνολο των Μαθητικών Κοινοτήτων στις σχολικές μονάδες της Επικράτειας αποτελεί το Μαθητικό Σύνολο. Μέλη των ΜΚ είναι υποχρεωτικά όλοι οι μαθητές της τάξης, του τμήματος ή του σχολείου. Όλα τα μέλη των ΜΚ είναι ισότιμα και υποχρεούνται να συμμορφώνονται στις αποφάσεις των οργάνων της. Για τα θέματα απαρτίας και πλειοψηφίας, έκπτωσης από αξιώματα, κάλυψης εξόδων και οδοιπορικών για τις ανάγκες των ΜΚ, εξεύρεσης πόρων για τις ΜΚ, συμμετοχής τρίτων στις ΓΣ και τις Συνεδριάσεις των ΜΚ, ανακήρυξης επίτιμων Μελών των ΜΚ, επίλυσης ζητημάτων κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ των ΜΚ και άλλων οργάνων, του τρόπου ορισμού του Συμβούλου-Εκπαιδευτικού και του αναπληρωτή του, καθώς και για την δυνατότητα σύνταξης ανά Σχολική Μονάδα Εσωτερικών Κανονισμών Λειτουργίας και Εσωτερικού Κώδικα Δεοντολογίας την πρώτη εβδομάδα του σχολικού έτους εκδίδεται Απόφαση του Υπουργού Παιδείας, που κοινοποιείται υποχρεωτικώς την δεύτερη εβδομάδα σε όλες τις σχολικές μονάδες.
Πρωτοβάθμια όργανα διοίκησης των ΜΚ είναι (α) η Γενική Συνέλευση, (β) η Εφορευτική Επιτροπή, (γ) το Συμβούλιο της τάξης ή του τμήματος, (δ) το Συμβούλιο του Σχολείου και (ε) οι μαθητικοί σύλλογοι. Δευτεροβάθμια όργανα ανά εκπαιδευτική βαθμίδα, Γυμνασίου και Λυκείου, είναι το Τοπικό Μαθητικό Συμβούλιο (ΤΜΣ), το Περιφερειακό Μαθητικό Συμβούλιο (ΠΜΣ) και το Εθνικό Μαθητικό Συμβούλιο (ΕΜΣ).
2. Η ΓΣ είναι το ανώτατο όργανο της ΜΚ, είναι χώρος υποβολής προτάσεων, ανταλλαγής απόψεων, κοινών προσπαθειών για την βελτίωση της θέσης των μαθητών. Στην ΓΣ υποχρεωτικώς λαμβάνουν μέρος όλοι οι μαθητές ως μέλη της ΜΚ, διακρίνονται σε τακτικές, έκτακτες και ειδικές και συγκαλούνται στον χώρο του σχολείου σε ημέρες, που καθορίζονται με Απόφαση του Υπουργού Παιδείας. Την ευθύνη για την ομαλή διεξαγωγή της ΓΣ έχουν όλα τα μέλη της.
Στις ΓΣ των ΜΚ Γυμνασίων συμμετέχουν σύμβουλοι – εκπαιδευτικοί, που ορίζονται ειδικώς από τον Σύλλογο Καθηγητών του Σχολείου για την εποπτεία της διαδικασίας με δικαίωμα λόγου για όλα γενικά τα θέματα της ΓΣ. Με την ίδια Απόφαση Υπουργού Παιδείας καθορίζονται η διαδικασία της εκλογικής και της απολογιστικής ΓΣ, καθώς και ο έλεγχος των Βιβλίων και των Πρακτικών των ΜΚ. Έκτακτη ΓΣ συγκαλείται στον χώρο του Σχολείου επί δίωρο εντός διδακτικών ωρών έπειτα από πρόταση του προέδρου μόνου ή της πλειοψηφίας του συμβουλίου ή του ενός τρίτου τουλάχιστον του συνολικού αριθμού των μελών της ΜΚ, για να εξετάσει ζητήματα, που αφορούν εξαιρετικώς την σχολική μονάδα ή την περιοχή του Σχολείου. Ειδική ΓΣ συγκαλείται μετά από αίτηση των τριών πέμπτων του συνόλου των μελών της ΜΚ, για να εξετάσει την περίπτωση ανάκλησης του οργάνου στο σύνολό του ή προτάσεις δυσπιστίας ή μομφής προς τα μέλη του ατομικά ή για να διεξαχθούν νέες αρχαιρεσίες στην συνολικής παραίτησης του συμβουλίου ή έλλειψης τόσων μελών, ώστε να καθίσταται αδύνατη η συνέχιση της λειτουργίας του.
3. Την ευθύνη για τη διεξαγωγή των εκλογών για τα όργανα των ΜΚ και την συνεδρίαση των ΓΣ φέρει από κοινού πενταμελής Εφορευτική Επιτροπή, που εκλέγεται στην πρώτη ΓΣ της ΜΚ πριν τις αρχαιρεσίες. Αυτή απαρτίζεται από τρία τακτικά και δύο αναπληρωματικά μέλη. Η ΕΕ τηρεί Βιβλίο Γενικών Συνελεύσεων, όπου καταχωρούνται τα Πρακτικά των ΓΣ. Απόφαση του Υπουργού Παιδείας ρυθμίζει τις λεπτομέρειες και τα θέματα τήρησης, φύλαξης, ελέγχου και υπογραφής του Βιβλίου από όλα τα μέλη της ΕΕ και του Συμβούλου – εκπαιδευτικού για τα διαδικαστικά των ΜΚ, που ορίζεται ετησίως από τον Σύλλογο Καθηγητών για το σκοπό αυτό.
4. Οι εκλογές για την ανάδειξη των συμβουλίων διεξάγονται την τρίτη εβδομάδα από την έναρξη του σχολικού έτους. Με Απόφαση του Υπουργού Παιδείας καθορίζονται τα ζητήματα της προδικασίας και της κύριας διαδικασίας των εκλογών. Οι πέντε πρώτοι σε σταυρούς αποτελούν τα τακτικά μέλη του συμβούλιου, οι δε τρεις επόμενοι τα αναπληρωματικά μέλη. Το συμβούλιο συγκροτείται από τον πρόεδρο, το γραμματέα, τον ταμία και τα δύο μέλη του. Τα συμβούλια έχουν συντονιστικό χαρακτήρα και είναι σε οποιαδήποτε στιγμή ανακλητά από τη ΓΣ, συνεδριάζουν τακτικά μία φορά την εβδομάδα εκτός διδακτικών ωρών στον χώρο του σχολείου για τα θέματα της ΜΚ και εκτάκτως όποτε παραστεί ανάγκη. Στην περίπτωση παραίτησης του προέδρου μετά την αναπλήρωση της θέσης από αναπληρωματικό μέλος, τα συμβούλια συγκροτούνται σε σώμα εκ νέου, ενώ στην παραίτηση υπόλοιπων μελών οι κενωθείσες θέσεις πληρώνονται κατ’ευθείαν από αναπληρωματικά μέλη.
5. Για τον καλύτερο συντονισμό των ενεργειών των οργάνων των ΜΚ σε επίπεδο σχολικής μονάδας συγκροτείται 15μελές Συμβούλιο του Σχολείου από τους Προέδρους και τους Γραμματείς των συμβουλίων των τάξεων, που ασκούν συλλογικά την προεδρία του Συμβουλίου, ενώ από τους γραμματείς ορίζονται ένας υπεύθυνος για τα οικονομικά, ένας για τα διοικητικά και ένας για τα πολιτιστικά θέματα με τους αναπληρωτές τους. Κύρια αρμοδιότητα του Συμβουλίου του Σχολείου είναι ο συντονισμός των ενεργειών των συμβουλίων, συνεδριάζει τακτικά μία φορά τον μήνα εκτός διδακτικών ωρών στο χώρο του σχολείου, ο δε γραμματέας για τα διοικητικά τηρεί Βιβλίο Πρακτικών του Συμβουλίου, ο γραμματέας για τα οικονομικά τηρεί Βιβλίο Εσόδων-Εξόδων, ενώ ο γραμματέας για τα πολιτιστικά τηρεί Βιβλίο Αποφάσεων για την πολιτιστική δραστηριότητα του σχολείου. Στο τέλος έκαστης σχολικής χρονιάς ο Σύμβουλος-Εκπαιδευτικός θεωρεί, ελέγχει, επικυρώνει και παραδίδει για φύλαξη στη Διεύθυνση του σχολείου κάθε Βιβλίο ή έγγραφο του συμβουλίου.
6. Δημιουργούνται Μαθητικοί Σύλλογοι (Μαθ.Σ.) με σκοπό την πολιτιστική δραστηριότητα και καλλιέργεια των μαθητών σε έκαστη σχολική μονάδα Οι Μαθ.Σ. αποβλέπουν στην αποκόμιση πολιτιστικών εμπειριών και αγαθών και μπορούν να είναι ιδίως αθλητικοί, μουσικοί, καλλιτεχνικοί, λογοτεχνικοί, λαογραφικοί, ερευνητικοί και δικαίωμα συμμετοχής όλα τα μέλη των ΜΚ. Όργανα των Μαθ. Σ. είναι η ΓΣ των μελών του και το προεδρείο τους, που αποτελείται από τον πρόεδρο, τον γραμματέα και τον ταμία τους. Ειδικότερα θέματα για κάθε Μαθ.Σ. καθορίζονται στην πρώτη ΓΣ των μελών του την τρίτη εβδομάδα του σχολικού έτους, όπου και εκλέγονται τα μέλη του προεδρείου του.
7. Οι πόροι κάθε ΜΚ είναι τακτικοί, έκτακτοι και ειδικοί. Οι τακτικοί πόροι είναι οι υποχρεωτικές εισφορές των μελών των ΜΚ, το ύψος των οποίων καθορίζεται από την πρώτη ΓΣ των ΜΚ. Το όργανο της ΜΚ δύναται να μειώσει το ύψος της εισφοράς για τα μέλη της, που αποδειγμένα αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα. Έκτακτοι πόροι είναι έσοδα και εισπράξεις από εκδηλώσεις των ΜΚ, προσφορές και δωρεές προς τις ΜΚ. Οι δωρεές γίνονται πάντα ονομαστικά. Οι δωρεές και τα κληροδοτήματα γίνονται δεκτά πάντα επ’ ωφελεία απογραφής. Ειδικοί πόροι είναι οι εισφορές, που υποχρεούνται να καταβάλλουν τα μέλη της ΜΚ για την αντιμετώπιση έκτακτων και απρόβλεπτων αναγκών. Τους πόρους της ΜΚ διαχειρίζεται το συμβούλιό της, ενώ ο ταμίας υποχρεούται να τηρεί Βιβλίο Εσόδων – Εξόδων, που ελέγχεται και θεωρείται στο τέλος έκαστης σχολικής χρονιάς από τον Σύμβουλο-Εκπαιδευτικό, ενώ τυχόν πόροι, που μένουν αδιάθετοι στο τέλος της σχολικής χρονιάς, παραδίνονται υποχρεωτικά στο συμβούλιο του σχολείου με σκοπό είτε τη φύλαξη και τη μεταφορά στην επόμενη σχολική χρονιά είτε την κάλυψη συγκεκριμένων τρεχουσών αναγκών.
8. Σε επίπεδο Δήμου ή, όπου αυτό δεν είναι εφικτό, εκπαιδευτικής περιφέρειας δημιουργείται Τοπικό Μαθητικό Συμβούλιο (ΤΜΣ). Σκοπός του ΤΜΣ είναι η αντιμετώπιση των ειδικών ζητημάτων των Σχολείων της περιοχής και η υποβολή προτάσεων για την επίλυσή τους, ο συντονισμός της δραστηριότητας των Συμβουλίων των Σχολείων. Το ΤΜΣ Γυμνασίων και το ΤΜΣ Λυκείων συγκροτούνται από τις τριμελείς αντιπροσωπείες από έκαστη σχολική μονάδα. Απόφαση του Υπουργού Παιδείας ρυθμίζει τα των συνεδριάσεων, τα της συγκρότησης σε σώμα και τους πόρους των ΤΜΣ.
9.Σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας συγκροτείται Περιφερειακό Μαθητικό Συμβούλιο (ΠΜΣ). Σκοπός τους ΠΜΣ είναι ο συντονισμός των δραστηριοτήτων των Συμβουλίων των Σχολείων και των ΠΜΣ. Το ΝΜΣ συγκροτείται από τις τριμελείς αντιπροσωπείες των ΤΜΣ. Όμοια Απόφαση του Υπουργού Παιδείας ρυθμίζει κάθε θέμα για τα ΠΜΣ.
10.Δημιουργείται Εθνικό Μαθητικό Συμβούλιο (ΕΜΣ), που αποτελεί το ανώτατο συντονιστικό και διοικητικό όργανο των μαθητών. Σκοπός του ΠΜΣ είναι η εποπτεία του έργου των ΠΜΣ και η προώθηση της επίλυσης των προβλημάτων των μαθητών στον Υπουργό Παιδείας. Το ΕΜΣ απαρτίζεται από τους προέδρους των ΠΜΣ ή τους αναπληρωτές τους. Όμοια Απόφαση του Υπουργού Παιδείας ρυθμίζει κάθε θέμα για το ΕΜΣ.
Γ. 1987, ξένοιαστα γέλια και εφηβικά όνειρα με την ιδιότητα του δοκιμασμένου και “βετεράνου” μαθητικού συνδικαλιστή : αχ, τότε πόσο έξω έπεφτα… 2017, γκρίζα μαλλιά, λιγότερα γέλια, μα ζωηρά όνειρα και πάλι : αυτή την φορά για τα τρία τρυφερά βλαστάρια, που πολεμούν καθημερινά για το αύριό τους.
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΔΣΑ – Νομική Υπηρεσία ΟΑΕΔ
e-mail: ioanniskymionis@yahoo.gr
