Α. Πάλλομαι κάθε φορά, που ακούω “Το γελαστό παιδί”. Δεν ξέρω γιατί : η ρωμαλέα μουσική του Μεγάλου Μίκη; Οι στίχοι; Οι μνήμες, που ξυπνά σε όλους; Το τραγούδι προέρχεται από τον Κύκλο τραγουδιών “Ένας όμηρος” σε σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη στο Παρίσι (1961) από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Ιρλανδού ποιητή, Μπρένταν Μπήαν (Brendan Behan), και μετάφραση του Βασίλη Ρώτα.
Τα τραγούδια του Κύκλου έχουν αποδοθεί από τις Μέγιστες του Ελληνικού τραγουδιού, Μαρία Φαραντούρη και Ντόρα Γιαννακοπούλου. Το έργο παρουσιάσθηκε στην Αθήνα δύο φορές, το 1962 στο Κυκλικό Θέατρο του Λεωνίδα Τριβιζά σε σκηνικά Γιάννη Τσαρούχη, και το 1966 με τους ίδιους συντελεστές και διαφορετική διανομή ηθοποιών στο Θέτρο Μετάλλιο. Ειδικά το τραγούδι “Το γελαστό παιδί” έχει άρρηκτα συνδεθεί με την πολιτική δολοφονία του Βουλευτή της ΕΔΑ στην Θεσσαλονίκη (Μάιος 1963), Γρηγόρη Λαμπράκη, καθώς ο σκηνοθέτης, Κώστας Γαβράς, στο κινηματογραφικό αριστούργημά του, “Ζ” (1968), το χρησιμοποίησε ως βασικό μουσικό μοτίβο. Θυμάστε μερικούς από τους στίχους; “Ηταν πρωί τ’ Αυγούστου, κοντά στη ραδαυγή βγήκα να πάρω αγέρα στην ανθισμένη γη. (…) Ανάθεμα την ώρα, κατάρα τη στιγμή, σκοτώσαν οι εχθροί μας το γελαστό παιδί. Ω, να’ ταν σκοτωμένο στου αρχηγού το πλαϊ, και μόνο από βόλι Εγγλέζου να’χε πάει. (…)”…
Β. Ο Μπρένταν Μπήαν (09.02.1923 20.03.1964), Ιρλανδός συγγραφέας και επαναστάτης μέλος του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA) την ίδια περίοδο του Εθνικαπελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ στην Κύπρο μας κατά του ΚΟΙΝΟΥ εχθρού, της Βρετανικής Κατοχής υπήρξε στην συνείδηση της ευρωπαϊκής διανόησης μεταπολεμικά μία σπουδαία προσωποποίηση της ολόψυχης αγωνιστικότητας του Ιρλανδικού λαού. Ο Μπήαν θεωρείται και όχι άδικα ένας από τους πρωτοπόρους θεατρικούς συγγραφείς του “Θεάτρου του Παραλόγου”, μα και από τους σημαντικότερους ποιητές, μυθιστορηματογράφους και διηγηματογράφους της κελτικής λογοτεχνίας της Νήσου του Αγίου Πατρικίου, τόσο στην Εθνική γλώσσα (gaelic) όσο και στην αγγλική, την μητρική γλώσσα του. Γόνος πολιτικής οικογένειας, ταγμένης στην Ιδέα της Ανεξαρτησίας της Ιρλανδίας ήδη από τα 14 έτη του (1937) ήταν μαχητικό μέλος ως εθελοντής της “Fianna Eireann”, της Νεολαίας του τιμημένου Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA), και δύο έτη μετά (1940) μέλος του IRA. Τον Φεβρουάριο 1940 καταδικάσθηκε για εθνικαπελευθερωτικές ενέργειες σε τριετή εγκλεισμό σε Αναμορφωτήριο. Μετά την έκτιση των 2/3 της ποινής του (1942) καταδικάσθηκε σε 14ετή κάθειρξη για την εθνικαπελευθερωτική δράση του και πάλι, ενώ απελευθερώθηκε το 1946 λόγω της Γενικής Αμνηστίας του έτους εκείνου. Aτομο γεμάτο ένταση και ορμή και ασυμβίβαστη ιδιοσυγκρασία, μα και με ένα μπουκάλι μονίμως στα χέρι του, λύγισε από το πάθος αυτό μόλις 41 ετών το 1964.
Στις αυτοβιογραφικές νουβέλες του “Στο αναμορφωτήριο” (1958) και “Εξομολόγηση ενός Ιρλανδού Επαναστάτη” (1965 έκδοση μετά τον θάνατό του) ο Μπήαν περιέγραψε με σκληρές εικόνες την επί αιώνες καταπίεση των Άγγλων επί του Ιρλανδικού λαού, καθώς και στα έργα του “Ένας αλλόκοτος τύπος” (1954), “Ο μελλοθάνατος” (1956) και στο μνημειώδες θεατρικό “Ενας όμηρος” (1958) την αφόρητη ζωή στις αγγλικές φυλακές, την βία και την αναισθησία του μεταπολεμικού “αστικού” κόσμου.
Tο 1937 και σε ηλικία μόλις 13 ετών ο Μπήαν συνέγραψε το περίφημο ποίημά του “The Laughing Boy” (Το γελαστό παιδί) αφιερωμένο στον Ηρωα της Ιρλανδικής Ανεξαρτησίας, Μαϊκλ Κόλλινς. Ο Κόλινς στην Ιρλανδική Εξέγερση του Πάσχα 1916 βρέθηκε στο Aρχηγείο των Επαναστατών, στο Κεντρικό Ταχυδρομικό Γραφείο (GPO) του Δουβλίνου, δίπλα στους Ηγέτες της, Patrick Pearse και James Connoly, όταν και συνελήφθη από τις Αγγλικές Δυνάμεις Κατοχής. Στην δίκη, που ακολούθησε την αποτυχημένη ιρλανδική Εξέγερση, ο Κόλλινς γλύτωσε την θανατική ποινή και εξελίχθηκε σε ηγετική μορφή του ΙRA. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και λόγω των επαναστατικών αλλαγών και των ανέμων της Ελευθερίας των Εθνών και Λαών, την ίδια ώρα, που και η Χώρα μας διερχόταν η Άνοιξη της Εθνικής Ολοκλήρωσής της μετά την Ανακωχή του Μούδρου (Οκτώβριος 1918), στον Ιρλανδικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (Ιανουάριος 1919) ο Κόλλινς ανέλαβε επικεφαλής Αντικατασκοπείας του IRA, Πρόεδρος της Προσωρινής Κυβέρνησης Ιρλανδίας, Μέλος της Ιρλανδικής Αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις της ΑγγλοΙρλανδικής Συνθήκης Ειρήνης και Διοικητής του Εθνικού Ιρλανδικού Στρατού. Όπως όμως συμβαίνει σε όλα τα ιστορικά Έθνη σε κρίσιμες στιγμές της μακράς Ιστορίας τους ας θυμηθούμε το Διχασμό και τις “αυτοκτονικές” Εκλογές της 01.11.1920 στην Χώρα μας…, επειδή η ΒρεττανοΙρλανδική Συνθήκη προέβλεπε μερική και όχι πλήρη ανεξαρτησία, αυτό οδήγησε στον εξαιρετικά σκληρό Ιρλανδικό Εμφύλιο Πόλεμο. Στην διάρκειά του την 22.08.1922 ο Κόλλινς δολοφονήθηκε σε ενέδρα Ιρλανδών, απορριπτικών της Συνθήκης, έξω από το Κορκ της αγαπημένης του Χώρας…
Γ. Ο Μίνως Αργυράκης στο πρόγραμμα του Θεάτρου Μετάλλιο για την δεύτερη παράσταση του “Ενας Ομηρος” (1966) έχει διασώσει ένα ιστορικό συμβάν για τον Μπήαν. Όταν σε πρεμιέρα έργου του ήταν και πάλι στην φυλακή, αιτήθηκε να παρευρεθεί εκεί, αλλά η Αγγλική Αστυνομία έδωσε την άδεια υπό τον όρο να συνοδευθεί από δύο αστυφύλακες. Πράγματι στην πρεμιέρα παρουσιάσθηκε συνοδεία των δύο ένοπλων αστυνομικών. Μετά το έργο, το κοινό απαίτησε να ανέλθει στην σκηνή, για να τον χειροκροτήσει, και εκείνος παρουσιάσθηκε με τους δύο ένοπλους φρουρούς του και τον ίδιο στην μέση. Φρουρούμενος είπε εκεί :”Κυρίες και Κύριοι, είμαι πολύ ευτυχής, διότι βρίσκομαι στην εξαιρετική και σπάνια θέση ενός συγγραφέως, να προστατεύεται από τους στρατιώτες της Α.Μ. της Βασιλίσσης εναντίον τυχόν αποδοκιμασιών του πλήθους” !
