Του Απόστολου Δομτζίδη
Καραγκιοζοπαίχτη – εκπαιδευτικού
«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»
Ρήγας Βελεστινλής
Τον κάθε μήνα τον χαρακτηρίζει ένα γεγονός, που για κάθε τόπο ή άνθρωπο μπορεί να είναι διαφορετικό και να σημαίνει πολλά. Τον Νοέμβρη, στη χώρα μας, τον σημαδεύει η δέκατη έβδομη μέρα του μιας και τότε είναι η επέτειος του Πολυτεχνείου. Η σπουδάζουσα νεολαία – και όχι μόνο – αντιστάθηκε στη Χούντα με κεντρικό σύνθημα: «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία».
Συνήθως ο καθένας μας χρησιμοποιεί τις λέξεις χωρίς να δίνει βαρύτητα ούτε στο νόημα ούτε στη σύνταξή τους. Κι όμως, οι λέξεις πάντα κάτι έχουν να πουν. «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία», πόσο αλληλένδετες είναι αλήθεια αυτές οι τρεις λέξεις;
Πρώτη λέξη το ψωμί, που δηλώνει τη βασική ανάγκη του ανθρώπου για επιβίωση, την τροφή. Το πρώτο πράγμα που σκέφτεται συνεχώς ο άνθρωπος είναι το φαγητό. Δεν είναι τυχαίο που και ο αγαπημένος καμπούρης του θεάτρου σκιών μονίμως πεινά. Ο Καραγκιόζης δε δηλώνει συνεχώς πως πεινάει, επειδή είναι λαίμαργος. Η ακόρεστη πείνα του είναι η βαθύτερη ανησυχία του για το αν θα καταφέρει να ζήσει.
Μόνο σαν χορτάσει ο άνθρωπος, μπορεί να βάλει κάτι παραπάνω με τον νου του. Αν το ψωμί είναι αυτό που θρέφει το σώμα, η παιδεία είναι αυτή που θρέφει την ψυχή. Χάρη στην παιδεία μπορείς να δεις τον κόσμο με διαφορετική ματιά. Να αναρωτηθείς γιατί συμβαίνουν όλα αυτά γύρω μας. Η ερώτηση είναι αυτή που θρέφει τη γνώση. Γι’ αυτό πολλές φορές θεωρείται «επικίνδυνη» από τους κρατούντες.
Δεν είναι τυχαίο που ο Καραγκιόζης ρωτάει. Θέλει να μάθει γιατί είναι έτσι ο κόσμος του «μπερντέ». Αναλαμβάνει διάφορες δουλειές, για να μπει στο σεράι και να μάθει. Δεν είναι ευχαριστημένος από τις απαντήσεις που παίρνει από τις «ομάδες αλήθειας» του Πασά και ξαναρωτάει. Τότε αναλαμβάνει ο Δερβέναγας που θα τον σπάσει στο ξύλο, για να μάθει να είναι «περίεργος».
Αυτός που έχει παιδεία αναρωτιέται όχι μόνο για αυτά που βλέπει γύρω του μα και για αυτά που συμβαίνουν μέσα του. Το μεγάλο ερώτημα για τον καθένα μας είναι: «είμαι πραγματικά ελεύθερος;» και σαν αναρωτηθείς, θα ψάξεις για την απάντηση. Αν είσαι ελεύθερος, θα νιώσεις όμορφα. Αν όχι, θα αναζητήσεις ποιος ή τι είναι αυτό που σου στερεί την ελευθερία σου. Τότε πρέπει να αρχίσεις έναν αγώνα, για να αλλάξουν τα πράγματα.
Ο μεγαλύτερος φόβος όσων κατέχουν την εξουσία είναι να αλλάξουν τα πράγματα. Προς όφελός τους είναι να διαφεντεύουν «δούλους» κι όχι ελεύθερους ανθρώπους. Ο ελεύθερος «άνω θρώσκει», ο δούλος σκύβει το κεφάλι. Όσοι κοιτάζουν «χαμηλά» αποτελούν φίλους της εξουσίας.
Για να καταφέρουν, όσοι μας κυβερνούν, να διατηρούν την εξουσία, θα πρέπει να έχουν έλεγχο πάνω στην αλυσίδα των λέξεων «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία». Αφήνουν τον λαό να πεινά, για να είναι ευχαριστημένος με τα ψίχουλα που του δίνουν. Του στερούν την παιδεία, για να μην μπορεί να θέτει ερωτήματα και να ψάχνει για απαντήσεις. Επιζητούν ανθρώπους «δούλους», οι οποίοι δε θα μπορούν να σταθούν εμπόδιο στους σκοπούς τους. Ποιο είναι το εργαλείο για να τα καταφέρουν όλα αυτά; Ο φόβος.
Το μεγαλύτερο όπλο κάθε δικτατορίας είναι ο φόβος. Αυτόν καλλιεργούν συστηματικά με τη βοήθεια των «μέσων ενημέρωσης», του διαδικτύου και των διάφορων ομάδων «αλήθειας». Δεν είναι εύκολο να αντισταθείς. Ειδικά αν σου λείπουν «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία».
Γι’ αυτό και η αλυσίδα των λέξεων αυτών είναι σημαντική. Για αυτό αποτέλεσαν κεντρικό σύνθημα «των ελεύθερα αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερα αγωνιζόμενων Ελλήνων». Για αυτό και ο αγώνας τους, που τιμούμε κάθε 17η Νοέμβρη, ήταν σπουδαίος. Γιατί μας έδειξε τον δρόμο. Αλήθεια μπορούμε να τον ακολουθήσουμε όταν χρειαζεται;
