Μιχάλης Κατρίνης
Η 18η Οκτωβρίου 1981 δεν ήταν μια απλή εκλογική αναμέτρηση. Το εντυπωσιακό 48% του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές ήταν μια βαθιά πολιτική τομή, μια δημοκρατική εξέγερση μέσα από την κάλπη που έβαλε την πατρίδα μας σε τροχιά προόδου και αξιοπρέπειας.
Η Ελλάδα είχε φτάσει στα όριά της. Η οικονομία βούλιαζε στον πληθωρισμό, τα ελλείμματα και τη στασιμότητα. Οι μισθοί και οι συντάξεις εξανεμίζονταν, η ανεργία μεγάλωνε, οι νέοι έφευγαν από τη χώρα. Η ύπαιθρος είχε εγκαταλειφθεί, χωρίς στοιχειώδεις υποδομές και υπηρεσίες και οι αγρότες έβλεπαν τον κόπο τους να απαξιώνεται. Η κοινωνία βίωνε μεγάλες ανισότητες και βαθύ διχασμό. Οι αγώνες της Εθνικής Αντίστασης δεν είχαν δικαιωθεί, οι τραυματισμένοι από τη χούντα δημοκρατικοί θεσμοί δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη, οι γυναίκες στερούνταν βασικά δικαιώματα, οι άνθρωποι με αναπηρία ζούσαν στο περιθώριο, οι εργαζόμενοι δεν είχαν καμία σχεδόν προστασία.
Μέσα σε αυτό το σκοτεινό τοπίο, ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν υποσχέθηκε απλώς καλύτερη διαχείριση ή εναλλαγή στην εξουσία. Υποσχέθηκε την Αλλαγή και την έκανε πράξη για όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Έλληνες.
Η Αλλαγή είχε χειροπιαστό περιεχόμενο. Με την επαναδιαπραγμάτευση της ένταξης στην ΕΟΚ, η Ελλάδα εξασφάλισε πόρους που για πρώτη φορά διοχετεύτηκαν στην περιφέρεια, η οποία απέκτησε ξανά προοπτική, αφού στηρίχθηκαν οι αγρότες και η παραγωγή. Έγιναν δρόμοι που ένωσαν αποκλεισμένες περιοχές, σύγχρονες σχολικές υποδομές, νοσοκομεία και κέντρα υγείας παντού, με το ΕΣΥ να υπηρετεί τον στόχο για ‘’καθολικές, ποιοτικές και δωρεάν υπηρεσίες υγείας για όλους’’. Η Αλλαγή είχε μια ακόμη ιστορική συνέπεια: για πρώτη φορά αναστράφηκε το μεταναστευτικό ρεύμα. Μόνο την περίοδο 1981–1985, περίπου 200.000 Έλληνες μετανάστες επέστρεψαν, βρίσκοντας στον τόπο τους προοπτική και ασφάλεια.
Οι πολίτες είδαν να βελτιώνεται σημαντικά το βιοτικό τους επίπεδο, οι εργαζόμενοι απέκτησαν συλλογικά δικαιώματα, οι γυναίκες είδαν την ισότητα να κατοχυρώνεται θεσμικά, οι άνθρωποι με αναπηρία έγιναν ορατοί. Η Αλλαγή σήμανε αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, τέλος του αποκλεισμού για τη μισή Ελλάδα, δημιουργία του ΕΣΥ, αναβάθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκδημοκρατισμό στα πανεπιστήμια και εκσυγχρονισμό στην εκπαίδευση. Με μια πολυδιάστατη και περήφανη εξωτερική πολιτική, η Ελλάδα μίλησε με αυτοπεποίθηση και υπερασπίστηκε σθεναρά τα εθνικά της συμφέροντα για μια ‘’Ελλάδα που ανήκει στους Έλληνες’’.
44 χρόνια μετά, η παρακαταθήκη εκείνης της τομής παραμένει επίκαιρη. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει αφήσει ξανά την ύπαιθρο στην εγκατάλειψη, έχει στερήσει από τη νεολαία την προοπτική, έχει διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες, έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς. Η χώρα πορεύεται σε ένα περιβάλλον ανασφάλειας και αποκλεισμού.
Το 1981 απέδειξε ότι οι κοινωνίες αλλάζουν, όταν οι πολίτες πιστέψουν ότι η πολιτική μπορεί και θέλει να μεταμορφώσει τη ζωή τους. Σήμερα, όπως και τότε, η προοδευτική παράταξη καλείται να ξαναδώσει φωνή στους μη προνομιούχους, να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη και το κράτος δικαίου, να εμπνεύσει αυτοπεποίθηση και συλλογικό όραμα. Η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα Αλλαγή.
