Στο «Ε» μιλούν οι Νίκος Κοσμίδης και Ανδρέας Ματζάκος από το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης εξηγώντας την σημασία της συνεργασίας της οποίας αποτέλεσμα υπήρξε το τριήμερο Λαογραφίας που ξεκινά σήμερα – Ν. Κοσμίδης: «Η αναφορά μας στα παραδοσιακά δρώμενα αφορά την ανάγκη των ανθρώπων για επιβίωση»
Ξεκινάει το τριήμερο Λαογραφίας στην Ξάνθη, το οποίο αποτελεί μια ξεχωριστή γιορτή του πολιτισμού και της παράδοσης. Ο Νίκος Κοσμίδης, υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης (ΙΘΤΠ) και ο διευθυντής του Ιδρύματος, Ανδρέας Ματζάκος εξηγούν στο «Ε» την ουσία του τριημέρου που συνδυάζει την ένωση της λαογραφίας με την παράδοση και την οικογένεια.
Το τριήμερο εκδηλώσεων ξεκινά σήμερα στις 18:00 στην Καπναποθήκη «Π» με μια ημερίδα που θα προσφέρει στους κατοίκους της Ξάνθης και στα μέλη των πολιτιστικών φορέων μια εις βάθος επιστημονική ματιά στο δρώμενο «Καλόγερος της Βιζύης». Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν το ιστορικό υπόβαθρο και τις πολιτιστικές ρίζες του συγκεκριμένου δρώμενου.
Το Σάββατο 16 Φεβρουαρίου, στις 18:00 στην Πλατεία Δημοκρατίας, θα πραγματοποιηθεί η εντυπωσιακή αναπαράσταση του «Καλόγερου της Βιζύης», με τη συμμετοχή σημαντικών πολιτιστικών φορέων, όπως το ΙΘΤΠ, το Λύκειο Ελληνίδων, ο Σύλλογος Εβριτών, η ΦΕΞ και ο Χορευτικός Όμιλος Ξάνθης. Το δρώμενο θα καταλήξει σε ένα παραδοσιακό γλέντι στην Πλατεία Μητροπόλεως, με την προσφορά κρασιού από τον Δήμο Ξάνθης, δημιουργώντας έτσι μια γιορτινή ατμόσφαιρα γεμάτη μουσική και χορό.
Η τελευταία ημέρα, Κυριακή 17 Φεβρουαρίου, είναι αφιερωμένη στα παιδιά των σχολείων της Ξάνθης, όπου θα χορέψουν με τα παραδοσιακά γαϊτανάκια.
Ν. Κοσμίδης: «Το βασικότερο στοιχείο φέτος είναι η συνεργασία»
Η φετινή διοργάνωση των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών (ΘΛΕ) ξεχωρίζει κυρίως για τη συνεργασία των πολιτιστικών φορέων, μια συνεργασία που δεν έχει υπάρξει στο παρελθόν σε αυτή την κλίμακα. Όπως τονίζει ο Νίκος Κοσμίδης, υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων του ΙΘΤΠ, «το βασικότερο στοιχείο φέτος είναι η συνεργασία. Μέχρι τώρα, κάθε φορέας παρουσίαζε το πρόγραμμά του ξεχωριστά. Φέτος όμως, έχουμε μια ευρεία συνεργασία, η οποία ήρθε όχι από απαίτηση του Δήμου, αλλά ως φυσική εξέλιξη μιας κοινής ανάγκης».
Αυτή η προσπάθεια ξεκίνησε πέρυσι, όταν υπήρξε μια κριτική σχετικά με το ότι το καρναβάλι είχε χάσει μέρος της δυναμικής του. «Ο Δήμος ανέλαβε έναν ρόλο διαμεσολαβητή για να φέρει κοντά τους φορείς. Ήταν μια ανάγκη να ενωθούν όλοι, και το κάναμε με κοινή πρόταση που καταθέσαμε στον Δήμο, η οποία συμπεριλήφθηκε στο πρόγραμμα», εξηγεί ο κ. Κοσμίδης. Αυτή η συνεργασία αποδείχθηκε επιτυχημένη και οδήγησε σε μια πιο συντονισμένη προσπάθεια για την ενίσχυση του θεσμού.
Ο στόχος αυτής της χρονιάς είναι ξεκάθαρος: «Το τριήμερο αυτό πρέπει να γίνει σημείο αναφοράς, ανοιχτό σε όλους», αναφέρει ο κ. Κοσμίδης. Ωστόσο, η πραγματική σημασία του εγχειρήματος έγκειται στο ότι «δεν υπάρχει η λογική ότι το ανέλαβαν τέσσερις φορείς και αυτοί θα το συνεχίσουν για τα επόμενα χρόνια. Αυτό που θέλουμε είναι να το αγκαλιάσουν ακόμα περισσότεροι και ενδεχομένως τη διαδικασία που πήραν φέτος ως πρωτοβουλία οι προαναφερόμενοι φορείς, να την πάρουν άλλοι φορείς και εμείς να πάμε υποστηρικτικά».
Η συνεργασία αυτή, σύμφωνα με τον κ. Κοσμίδη, είναι κρίσιμη για το μέλλον του θεσμού και της τοπικής κοινωνίας. «Η τοπική οικονομία και η στήριξη του θεσμού δεν μπορεί να γίνει χωρίς συνεννόηση. Είναι σημαντικό να υπάρχει συνεννόηση, τουλάχιστον για τα βασικά πράγματα που αφορούν το brand name της πόλης». Και καταλήγει: «Πρέπει να καταλάβουμε ότι το δρώμενο είναι της πόλης και όχι των φορέων».
Δεν υπάρχει πολιτισμός χωρίς συνεργασία
Το τριήμερο λαογραφίας που ακολουθεί αποτελεί, σύμφωνα με τον Ανδρέα Ματζάκο, διευθυντή του ΙΘΤΠ, το αποτέλεσμα μιας ουσιαστικής συνεργασίας μεταξύ πολιτιστικών φορέων με στόχο το καλό της Ξάνθης και όχι για την προβολή κανενός φορέα. «Αυτό που γίνεται φέτος δεν έχει να κάνει με την προβολή των φορέων, αλλά με τη συνένωση δυνάμεων για το καλό της πόλης μας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Μαντζάκος.
Όπως επισημαίνει ο διευθυντής του ΙΘΤΠ, στο ίδρυμα συνηθίζουν να λένε ότι ο πολιτισμός πρώτα απ’ όλα είναι συνεργασία. «Κανείς δεν παρήγαγε μόνος του πολιτισμό. Όλη αυτή η προσπάθεια είναι συλλογική», τονίζει, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συνεργασίας για την ανάπτυξη του πολιτιστικού γίγνεσθαι στην πόλη.
Τι είναι «Ο Καλόγερος της Βιζύης»
Ο «Καλόγερος της Βιζύης» είναι ένα δρώμενο με βαθιές ρίζες στον θρακιώτικο πολιτισμό, όπως επισημαίνει ο κ. Κοσμίδης. «Δεν πρόκειται για αντιγραφή κάποιου άλλου δρώμενου από άλλη περιοχή. Ο Καλόγερος της Βιζύης ανήκει στα δρώμενα της Ανατολικής Θράκης», τονίζει εξηγώντας την ιστορική και πολιτιστική του αξία. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που αναπαρίσταται στην Ξάνθη, αυτή είναι η πρώτη φορά που το δρώμενο θα παρουσιαστεί στην πλήρη του μορφή, με την ανάπτυξη όλων των βασικών χαρακτήρων. «Περίπου 20 βασικοί και δεκάδες άλλοι υποστηρικτικοί χαρακτήρες, με συνολική συμμετοχή 100-120 ατόμων», προσθέτει.
Το δρώμενο αυτό δεν περιορίζεται σε τοπικό επίπεδο, καθώς, όπως εξηγεί ο κ. Κοσμίδης, τα στοιχεία του έχουν οικουμενική διάσταση. «Αν και το δρώμενο εντοπίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές, τα δρώμενα που σχετίζονται με την κωδωνοφορία και την αναγέννηση της φύσης συναντώνται σε ολόκληρη την Ευρώπη, από τις Βρετανικές Νήσους έως τα Καρπάθια Όρη», υπογραμμίζει. Αυτή η διασύνδεση δρωμένων υπογραμμίζει την κοινή ανθρώπινη ανάγκη να αντιμετωπιστεί ο φόβος του χειμώνα και του σκότους, «καθώς μιλάμε για αγροτικές κοινωνίες».
Η κωδωνοφορία και οι χαρακτήρες του «Καλόγερου» συνδέονται με αρχέγονες παραδόσεις που σχετίζονται με την εποχή του χειμώνα και την ελπίδα της αναγέννησης της φύσης. «Ο Καλόγερος δεν έχει καμία σχέση με την έννοια του μοναχού. Στην πραγματικότητα, ο όρος “Καλόγερος” σημαίνει ο καλός γέρος και αναφέρεται στην κεντρική ιδέα του θανάτου, της ανάστασης και της ελπίδας για την επιστροφή της ευκρασίας και των καρπών της γης», εξηγεί ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων του Ιδρύματος.
Τα παραδοσιακά δρώμενα ήταν λαϊκές διαδικασίες που εξέφραζαν την ανάγκη των ανθρώπων για επιβίωση
«Όταν κάνουμε τις αναφορές σε αυτά τα δρώμενα δεν το κάνουμε γιατί θέλουμε απλά να έχουμε ένα παραδοσιακότερο καρναβάλι. Δεν είναι μία σοβινιστική αντίληψη που μας οδηγεί ώστε να εισάγουμε τέτοια δρώμενα ξανά στις ζωές των ανθρώπων», λέει με έμφαση. «Η αναφορά μας στα παραδοσιακά δρώμενα αφορά την ανάγκη των ανθρώπων για επιβίωση», προσθέτει.
Για τον κ. Κοσμίδη, τα δρώμενα δεν είναι απλώς χοροί και έθιμα, αλλά τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι εξέφραζαν τον καθημερινό τους μόχθο, ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους της ζωής τους. «Αυτά τα δρώμενα ήταν λαϊκές διαδικασίες που αποτύπωναν την ανάγκη των ανθρώπων να νιώσουν ότι υπάρχει ελπίδα για το αύριο», προσθέτει. Στην ουσία, τα δρώμενα εκφράζουν την ελπίδα των ανθρώπων ότι θα μπορέσουν να θρέψουν τις φαμίλιες τους και να επιβιώσουν και την επόμενη μέρα.
Αυτό το μήνυμα είναι κάτι που θα πρέπει να κατανοήσουν ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι που αγκαλιάζουν την παράδοση : Η παράδοση είναι όχι μόνο ένα φορτίο του παρελθόντος, αλλά και μια ζωντανή έκφραση της ζωής, της αντοχής και της ελπίδας των ανθρώπων για ένα καλύτερο αύριο.
