Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Λύκειο των Ελληνίδων Ξάνθης, στο πλαίσιο των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών 2025
Την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2025, στις 19:00, ο Θανάσης Μουσόπουλος θα παραδώσει το μάθημα «Περί Θεάτρου Λόγος» στο Λύκειο των Ελληνίδων Ξάνθης. Το θέμα της ομιλίας θα είναι η «Διονυσιακή Λατρεία και τα Ορφικά Μυστήρια», στο οποίο ο ομιλητής θα αναλύσει τις συνδέσεις μεταξύ της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και του θεάτρου. Η εκδήλωση εντάσσεται στο πρόγραμμα των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών 2025.
«Από το Μύθο στο Λόγο» ονομάζει ο Βίλχεμ Νέστλε τη μετάβαση, το πέρασμα από τη μυθολογική στην ορθολογική ερμηνεία του κόσμου, στο μεταίχμιο 6ου – 5ου π.Χ. αιώνα. Ο εξωτερικός κόσμος που έβλεπε και βλέπει ο άνθρωπος είναι ο ίδιος, τα μέσα προσέγγισης και ερμηνείας αλλάζουν.
Ο Χώρος της Θράκης κατά την αρχαία εποχή συμπεριελάμβανε την σημερινή Βουλγαρία, την ευρωπαϊκή Τουρκία, τη βορειοανατολική Ελλάδα και τμήματα της τέως Γιουγκοσλαβίας. Ο Χόντινοτ στο βιβλίο του «Οι Θράκες» αναφέρει ότι νεολιθικοί αγρότες ήρθαν στην ευρύτερη περιοχή στα τέλη της 7ης χιλιετίας όχι μόνο στα ευρύτερα βαλκάνια ως βόρεια της Ρουμανίας, αλλά και στην Τουρκία και στην περιοχή πέριξ της Κριμαίας. Αυτός είναι ο χώρος της Θράκης, που με την πάροδο του χρόνου συρρικνώνεται. Από την Παλαιολιθική περίοδο 10.000 – 7.000 π. Χ. έχουμε λίθινα εργαλεία στον Άδρα και στον Έβρο, από τη νεολιθική εποχή 4.500 – 3.000 π. Χ. σώζονται στη δυτική Θράκη πολλοί οικισμοί, ενώ στην περίοδο της Χαλκοκρατίας η Θράκη δέχτηκε επίδραση από Τροία, Λέσβο, Λήμνο.
Οι δύο μεγάλοι ιστορικοί της αρχαιότητας Ηρόδοτος και Θουκυδίδης γνώριζαν καλά τη Θράκη. Ο Ηρόδοτος μάλιστα θεωρεί ότι οι Θράκες είναι δεύτερος πολυπληθέστερος λαός του γνωστού σε εκείνον κόσμου (μετά τους Ινδούς) και ο ισχυρότερος αλλά μόνο δυνητικά, λόγω έλλειψης ενότητας των πολλών θρακικών φυλών.
Η ελληνική μυθολογία καλύπτει το σύνολο των μύθων, είναι η αφήγηση των μυθικών ιστορημάτων που δημιουργήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες και αφορούσαν τους θεούς και τους ήρωές τους, τη φύση του κόσμου και τις τελετουργικές πρακτικές της λατρείας τους. Οι πηγές της ελληνικής μυθολογίας είναι Λογοτεχνικές και Αρχαιολογικές. Ο Όμηρος, ο Ησίοδος, οι τραγικοί και λυρικοί ποιητές της κλασικής και μετακλασικής περιόδου είναι οι κύριες λογοτεχνικές πηγές. Τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών, οι απεικονίσεις σε αγγεία και άλλα αντικείμενα συμπληρώνουν επιβεβαιώνοντας ή όχι τις γραπτές πηγές. Για το χώρο της κλασικής Θράκης πολύ σημαντικό είναι το βιβλίο της Δέσποινας Τσιαφάκη «Η Θράκη στην αττική εικονογραφία του 5ου π.Χ. αιώνα».
Η Θράκη για τους αρχαίους Έλληνες ήταν ο χώρος από όπου εξορμούσε ο Βορέας και ο πολεμικός θεός Άρης. Ήταν όμως και ο τόπος του Ορφέα και των άλλων μυθικών μουσουργών, του Μουσαίου, του Θάμυρη και του Εύμολπου. Ο πόλεμος και η δημιουργία ξεκινούσαν από τον αχανή χώρο της Θράκης, εξαπλώνοντας στη νότια Ελλάδα τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου. Ο Ορφέας συμβολίζει την άλλη πλευρά της Θρακικής γης. Η αρμονία γεννιέται, εξάλλου, από τη σχέση των δύο αντίθετων άκρων.
Ο Διόνυσος με τις Μαινάδες από τη Μικρασία φτάνει στη Θράκη, σκοτώνει το Λυκούργο και τον Ορφέα. Τα μυστήρια του Διονύσου ανταγωνίζονται τα Ορφικά μυστήρια. Η έκσταση του Διονύσου και το έμφυτο μέσα στους ανθρώπους θεϊκό στοιχείο των Ορφικών. Η Ορφική ζωή με νηστείες και καθαρμούς ενισχύει την ψυχή και απονεκρώνει το ζωικό.
Μύθοι της Θράκης πανελλήνιοι που δείχνουν τη δύναμη και την ποικιλία, την αρμονία των αντιθέσεων, στη μεγάλη γη της Θράκης, όπως είχε περάσει στη συνείδηση και στη λατρεία των Πανελλήνων…
Δεν έχει άδικο, λοιπόν, ο μέγας θρακιώτης Γεώργιος Βιζυηνός:
«Από την Θράκη βρε παιδιά / απ’ τον Ορφέα εγίνη /
η πρώτη ψαλτοσύνη»
