Στεγαστική κρίση: Το 40% του εισοδήματος «τρώει» η στέγαση – Το 85% για τους φτωχότερους – Στοιχεία από την ερευνά του ΙΝΕ – ΓΣΕΕ-Νομικός οικονομολόγος , Κ. Τριανταφυλλίδης: «Το στεγαστικό «πονάει» περισσότερο τους Έλληνες γιατί έχουν χαμηλότερα διαθέσιμα»
Η αύξηση του κόστους στέγασης και η ακρίβεια που επιμένει είναι οι δυο μεγαλύτερες «πληγές» για τα σύγχρονα νοικοκυριά καθώς «καταπίνουν» τις όποιες αυξήσεις στους μισθούς καθηλώνοντας το επίπεδο διαβίωσης σε χαμηλά επίπεδα. Αυτά τα πιο σημαντικά ευρήματα της μεγάλης έρευνας του Ινστιτούτου της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ ΓΣΕΕ) που αποτυπώνονται στην έκθεση με θέμα «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ – ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΕΚΘΕΣΗ 2024».
Στεγαστική κρίση: Το 40% του εισοδήματος «τρώει» η στέγαση – Το 85% για τους φτωχότερους
Όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα της έκθεσης, το στεγαστικό πρόβλημα έχει βρεθεί τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος εξαιτίας, μεταξύ άλλων, της αύξησης που καταγράφουν οι δαπάνες στέγασης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2023 στην Ελλάδα το ποσοστό του πληθυσμού που διαβιούσε σε νοικοκυριά στα οποία το στεγαστικό κόστος ήταν μεγαλύτερο του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους (ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης από το κόστος
στέγασης) ανερχόταν στο 28,5%. Η τιμή αυτή, αν και μειωμένη συγκριτικά
με το 2019, παραμένει με διαφορά η υψηλότερη μεταξύ των κρατών-μελών
της ΕΕ.
- Επιπρόσθετα, το κόστος στέγασης στη χώρα μας έχει δυσανάλογη επίδραση
στην ευημερία των πολιτών διαφορετικής εισοδηματικής κατάστασης.
Ενδεικτικά, το 2023 για τα άτομα που ανήκαν στο φτωχότερο εισοδηματικό
πεμπτημόριο το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης του κόστους στέγασης
ανερχόταν στο 85,3% (έναντι 29,9% στην ΕΕ), ενώ για τα πλουσιότερα άτομα (5ο εισοδηματικό πεμπτημόριο) στο 1,2% (συγκριτικά με 0,7% στην ΕΕ).
- Αξιοσημείωτες διαφοροποιήσεις παρουσιάζει το ποσοστό υπερβολικής
επιβάρυνσης του κόστους στέγασης ανάλογα με το καθεστώς ιδιοκτησίας
της κατοικίας. Το 2023 το ποσοστό αυτό για τους ενοικιαστές ανερχόταν
στο 40,5% (τέταρτο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ), ενώ για τα άτομα σε
ιδιόκτητη κατοικία, χωρίς δάνειο ή υποθήκη σε εκκρεμότητα, ήταν 23,7%
(το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ).
Η ΑΜΘ δεύτερη στην κατάταξη με το υψηλότερη επιβάρυνση από το κόστος στέγασης
Σε επίπεδο περιφερειών, το υψηλότερο ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης
από το κόστος στέγασης εμφάνισαν το 2023 οι περιφέρειες Κεντρικής
Μακεδονίας (34,8%), Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (32,7%) και
Πελοποννήσου (31,8%). Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσοστά επιβάρυνσης
κατέγραψαν οι περιφέρειες Κρήτης (20,2%) και Ιονίων Νήσων (23,1%),
ακολουθούμενες από τις περιφέρειες Θεσσαλίας (23,9%), Νοτίου Αιγαίου
(25%), Ηπείρου (25,6%) και Δυτικής Μακεδονίας (25,7%). Κοντά στον μέσο
όρο της χώρας (28,5%) κυμάνθηκαν, τέλος, τα αντίστοιχα ποσοστά στην
Αττική (27,9%) και στις περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου
(27,7%). Τονίζεται ότι οκτώ από τις δεκατρείς περιφέρειες της χώρας
κατέγραψαν το 2023 υψηλότερα ποσοστά υπερβολικής επιβάρυνσης του
στεγαστικού κόστους έναντι του 2021, στοιχείο ενδεικτικό της όξυνσης του
προβλήματος στέγασης σε αυτές το εν λόγω διάστημα.
«Εύθραυστη ανάπτυξη», δείχνουν τα στοιχεία στην αγορά εργασίας
Συνοψίζοντας, το ένα τρίτο των ελληνικών νοικοκυριών δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του σε στεγαστικές δαπάνες, ποσοστό το οποίο εκτοξεύεται στο 85%, όταν μιλάμε για τους πιο φτωχούς συμπολίτες μας!
Ένα επίσης σημαντικό εύρημα είναι ότι η εικόνα στην αγορά εργασίας καταδεικνύει ότι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας είναι εύθραυστη. Υπάρχει μείωση της απασχόλησης στον πρωτογενή και ιδιαίτερα στον δευτερογενή τομέα, ενώ η χώρα μας είναι στην προτελευταία θέση στην Ευρώπη σε ποσοστό εργαζόμενων σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας. Την ώρα που καταγράφονται επενδύσεις υψηλές στις κατασκευές και σε μηχανολογικό εξοπλισμό, οι επενδύσεις σε προϊόντα διανοητικής ιδιοκτησίας, αποτελούν μόλις το 2,4% του ΑΕΠ.
Νομικός οικονομολόγος , Κ. Τριανταφυλλίδης: «Το στεγαστικό «πονάει» περισσότερο τους Έλληνες γιατί έχουν χαμηλότερα διαθέσιμα»
Το «Ε» απευθύνθηκε στον Νομικό οικονομολόγο Κώστα Τριανταφυλλίδη για να αποτιμήσει αλλά και να αποκωδικοποιήσει τις γενεσιουργές αιτίες της στεγαστικής κρίσης καθώς επίσης και να περιγράψει το οικονομικό κλίμα στην παρούσα φάση αλλά και πως προδιαγράφεται στο μέλλον με βάση τα δεδομένα. Αναφερόμενος στις αιτίες της στεγαστικής κρίσης σημείωσε: «Το στεγαστικό πρόβλημα αφορά όλη την Ευρώπη αλλά στη χώρα μας είναι μεγαλύτερο γιατί έχουμε χαμηλότερα διαθέσιμα, δηλαδή μικρότερη αγοραστική δυνατότητα. Γι’ αυτό μας «πονάει» περισσότερο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2023 το 15% των επενδύσεων αφορούσε κατασκευές ακινήτων. Παρότι δηλαδή αυξάνεται η οικοδομική δραστηριότητα ωστόσο απέχει πολύ από τα χρόνια της ευμάρειας που ήταν το 2005 και 2006. Αυτός είναι ένας λόγος που δεν έχουμε πολλά νέα ακίνητα προς διάθεση. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι οι τράπεζες τα funds και οι ιδιώτες κρατάνε κλειστά και αδιάθετα για διαφορετικούς λόγους τα υπάρχοντα ακίνητα. Επίσης υπάρχει μια αυξανόμενη τάση για τουριστική χρήση ακινήτων μέσω Airbnb και ένα μέρος ακινήτων που αγοράζονται από ένα συγκεκριμένο εύπορο κοινό για golden visa. Πρόκειται για άλλου είδους ακίνητα για βίλες, μονοκατοικίες. Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να ληφθούν πρωτοβουλίες εκ μέρους της πολιτείας για τα αδιάθετα ακίνητα ώστε να απελευθερωθούν και να ισορροπήσει η κτηματαγορά».
Το πρόγραμμα «Σπίτι ΙΙ» εκτόξευσε τις τιμές των ακινήτων δημιουργώντας στρεβλώσεις στην κτηματαγορά
Παράλληλα ο κ. Τριανταφυλλίδης έθεσε και ένα ακόμη παράγοντα που εκτόξευσε τις τιμές μίσθωσης στέγης. Πρόκειται για το πρόγραμμα «Σπίτι ΙΙ» που επιδοτεί με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης νέους για αγορά κατοικίας. Όπως ανέφερε αυτό το πρόγραμμα δημιούργησε στρεβλώσεις στην κτηματαγορά: «Από την στιγμή που δίνεται επιδότηση, Αυτόματα εκτοξεύτηκαν οι τιμές των ακινήτων και έχουν την δυνατότητα μόνο οι δικαιούχοι να αγοράσουν. Θεωρώ ότι πρέπει άμεσα να δοθούν κίνητρα για ανοικοδόμηση, να διατεθούν στην αγορά τα αδιάθετα ακίνητα».
Σ’ ότι αφορά την ακρίβεια που αποτελεί πλέον ενδημικό φαινόμενο ο κ. Τριανταφυλλίδης επεσήμανε πως οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τον μύθο των ελέγχων για να πατάξουν την ακρίβεια που είναι τελείως αναποτελεσματικό ως μέτρο ενώ θα πρέπει να «εκπαιδεύσουν» το κοινό να συμμετέχει αγοράζονται προϊόντα και όχι την ετικέτα, που έιναι τα brand name των πολυεθνικών.
Η νέα μεσαία τάξη δημιουργείται όχι από μισθωτούς αλλά από αυτοαπασχολούμενους με μικρές επιχειρήσεις
Τέλος περιγράφοντας το οικονομικό κλίμα ο κ. Τριανταφυλλίδης παρατήρησε την μείωση της ανεργίας ως θετική ένδειξη αλλά παράλληλα διατύπωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη για την μεσαία τάξη: «Στο θέμα της εργασίας είναι καλύτερη η κατάσταση, υπάρχουν δουλειές και η ανεργία έχει μειωθεί, το εισόδημα όμως από μισθωτή εργασία δεν είναι αρκετό να δημιουργήσει την μεσαία τάξη που είχε εξαφανιστεί κατά την οικονομική κρίση. Οι εργαζόμενοι είναι λίγο πάνω από τα όρια της φτώχειας Η μεσαία τάξη που δημιουργείται τώρα δεν είναι από τους μισθωτούς αλλά τους αυτοασχολούμενους που έχουν μικρές επιχειρήσεις και κάνουν τζίρους. Η τάση είναι η κερδοφορία να μετακυλιστεί σε λίγες επιχειρήσεις».
