Η πρόσφατη ομιλία του υπουργού Πολιτικής Προστασίας, Βασίλη Κικίλια, στο συνέδριο της ΕΝΠΕ ανέδειξε τις γνωστές επιπτώσεις που έχει ως συνέπεια η κλιματική κρίση, όπου αναφέρθηκαν τα παραδείγματα της Βαλένθια, αλλά και της πιο κοντινής μας Θεσσαλίας. Παράλληλα, όμως, η ομιλία ήγειρε ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μέτρων που εξαγγέλθηκαν και τον βαθμό προετοιμασίας της χώρας. Οι δηλώσεις του υπουργού, όπως και αυτές του υφυπουργού Χρήστου Τριαντόπουλου και του γενικού γραμματέα Βασίλη Σταθόπουλου, σχετικά με τους περιορισμένους διαθέσιμους πόρους, προσέθεσαν έναν ακόμη προβληματισμό στη συζήτηση.
Ενώ ο υπουργός παρουσίασε έναν κατάλογο προληπτικών μέτρων και έργων, από την ενίσχυση των υδάτινων πόρων μέχρι την ενδυνάμωση των δομών της Πολιτικής Προστασίας, η απουσία συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων και η έλλειψη μετρήσιμων στόχων μόνο με αισιόδοξη ματιά δεν μπορεί να τα κοιτάξει κάποιος. Οι πολίτες δικαίως αναρωτιούνται πώς και πότε θα γίνουν πραγματικότητα αυτά τα έργα, ιδίως όταν η κλιματική κρίση απαιτεί άμεσες και καλά συντονισμένες παρεμβάσεις.
Η παραδοχή (και από τους τρεις κυβερνητικούς αξιωματούχους), μάλιστα, ότι οι πόροι είναι περιορισμένοι, διέλυσε οποιαδήποτε αισιοδοξία. Ενώ είναι κατανοητό ότι οι διαθέσιμες χρηματοδοτήσεις δεν επαρκούν για να καλύψουν το εύρος των αναγκών, δεν παρουσιάστηκε πειστικό σχέδιο ιεράρχησης ή εξεύρεσης πρόσθετων πόρων. Η ευθύνη, σε αυτή την περίπτωση, βαραίνει την κυβέρνηση, καθώς και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία καλείται να στηρίξει αποτελεσματικότερα τις χώρες-μέλη που πλήττονται από την κλιματική κρίση. Αντίθετα, ο κ. Κικίλιας κάλεσε τις Περιφέρειες να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητες τους, την ίδια στιγμή που εδώ και χρόνια οι ίδιες Περιφέρειες πάσχουν από υποχρηματοδότηση και η όποια πολιτική παραγωγή αρκείται στο διαχειριστικό κομμάτι.
Ο υπουργός τόνισε τη σημασία της συνεργασίας ανάμεσα σε διαφορετικούς φορείς και του συντονισμού με τις τοπικές αρχές. Ωστόσο, είναι αμφίβολο κατά πόσο η τοπική αυτοδιοίκηση είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις. Στις περισσότερες περιφέρειες της χώρας, οι τοπικοί φορείς υποφέρουν από έλλειψη υποδομών, προσωπικού και εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Και από τη μία μέρα στην άλλη, η περιφερειακή αυτοδιοίκηση δεν μεταμορφώνεται σε τοπική διακυβέρνηση.
Η αναφορά στα 2,1 δισ. ευρώ που έχει λάβει η Πολιτική Προστασία για εξοπλισμό, τεχνολογία και πρόληψη δημιουργεί εντύπωση, αλλά προκαλεί ερωτήματα για το πώς θα αξιοποιηθούν αυτά τα κονδύλια. Η Ευρώπη είναι πράγματι ο βασικός χρηματοδότης, αλλά η έλλειψη διαφάνειας στην κατανομή των κονδυλίων, η οποία έχει διαπιστωθεί στην Ελλάδα, οι καθυστερήσεις στην απορρόφησή τους και η αδυναμία των τοπικών αρχών να ιεραρχήσουν αποτελεσματικά τις ανάγκες τους αποτελούν χρόνιες παθογένειες. Χρειάζεται ένα πιο ξεκάθαρο πλαίσιο που να διασφαλίζει ότι οι διαθέσιμοι πόροι, έστω και περιορισμένοι, θα χρησιμοποιηθούν με τον βέλτιστο τρόπο για την προστασία της ζωής και των υποδομών. Η πρόβλεψη και η προειδοποίηση μέσω του συστήματος 112 είναι χρήσιμα εργαλεία, αλλά δεν αρκούν αν δεν συνοδεύονται από σαφείς διαδικασίες που να εξασφαλίζουν την άμεση κινητοποίηση των τοπικών υπηρεσιών. Χωρίς την ενίσχυση της τοπικής ετοιμότητας, οι προσπάθειες πρόληψης και διαχείρισης καταστροφών κινδυνεύουν να αποτύχουν στην πράξη.
Ο κ. Κικίλιας αναφέρθηκε μεν στη σημασία της πρόβλεψης και της έγκαιρης προετοιμασίας, αλλά δεν παρουσίασε μια συνεκτική στρατηγική για την προσαρμογή της χώρας στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Οι αλλαγές στα πρότυπα βροχοπτώσεων, η αυξανόμενη ένταση των πυρκαγιών και οι κίνδυνοι λειψυδρίας απαιτούν ένα ολιστικό σχέδιο που να περιλαμβάνει όχι μόνο την άμεση διαχείριση κρίσεων, αλλά και τη βιώσιμη ανάπτυξη των κοινοτήτων.
Το μεγάλο ερώτημα που πλανάται είναι με ποιο τρόπο η τοπική αυτοδιοίκηση από «παρίας» θα γίνει πρωταγωνιστής, τη στιγμή που η χρηματοδότηση είναι περιορισμένη και για οτιδήποτε επιπλέον πρέπει ο εκάστοτε δήμαρχος/περιφερειάρχης να περάσει πόρτα Υπουργείου; Πώς θα επικοινωνήσει μία απομακρυσμένη Περιφέρεια με το, υδροκέφαλο και συγκεντρωμένο στην Αθήνα, κράτος, όσον αφορά το κρίσιμο θέμα της πρόληψης, αλλά και την διαχείριση των επιπτώσεων της κλιματική κρίσης;
Η παραδοχή ότι οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι καθιστά ακόμη πιο επείγουσα την ανάγκη για στοχευμένες επενδύσεις και την προτεραιοποίηση έργων. Δυστυχώς, σε αυτό το πλαίσιο, το τακτικό συνέδριο της ΕΝΠΕ δεν έδωσε τις ξεκάθαρες απαντήσεις που αναμένονταν.
