Παρουσιάζει το πόνημά του με τίτλο «Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι στους “Στρωματείς” του Ψευδο-Πλουτάρχου και στον Ευσέβιο Καισαρείας, Μία κατάθεση 50+ ετών», εκδόσεις τελεία + παύλα
Ο δραστήριος φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής μιλά στο «Ε» και ορίζει ως αφετηρία της σκέψης του το 1973, η οποία τελικά φτάνει στο 2024
Ένα άρτια δομημένο πόνημα «συστήνει» ο δραστήριος φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής, Θανάσης Μουσόπουλος, με τίτλο «Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι στους “Στρωματείς” του Ψευδο-Πλουτάρχου και στον Ευσέβιο Καισαρείας: Μία κατάθεση 50+ ετών», εκδόσεις τελεία + παύλα. Αναλυτικά, μέσω της συγγραφικής του μαεστρίας, παρουσιάζει αρχικά την αφετηρία υπογραμμίζοντας συνάμα πως επιχείρησε να ολοκληρώσει μία ημιτελή εργασία. Εν συνεχεία, «ρίχνει φως» στη δοξογραφική γραμματεία, στη ροή μίας μεστής και κατανοητής γραφής.
Για τον Ευσέβιο Καισαρείας, ή «Χριστιανό Ηρόδοτο», μιλά ο Θανάσης Μουσόπουλος στρέφοντας το βλέμμα στο πολυσχιδές θεολογικό και ιστορικό έργο του. «Τα ψευδεπίγραφα έργα που αποδίδονται σε άγνωστους συγγραφείς οι μελετητές τα χαρακτηρίζουν ως έργα του Ψευδο-Πλουτάρχου», επισημαίνει ο κ. Μουσόπουλος όσον αφορά τον Ψευδο-Πλούταρχο.
Ακολουθούν τα κείμενα από το πρωτότυπο, το πιο ενδιαφέρον, κατά τη γνώμη μου τμήμα του έργου. Ο αναγνώστης διαβάζοντας το αρχαίο κείμενο έρχεται σε επαφή με την αυθεντικότητα και την αλήθεια αυτών που έχουν ειπωθεί. Μάλιστα, η μετάφραση που έπεται επιτρέπει ακόμη και σε όσους δεν είναι τόσο εξοικειωμένοι να έχουν πλήρη γνώση του νοήματος.
Κλείνοντας, διαβάζουμε σχόλια για τους Δώδεκα Φιλοσόφους που αναφέρονται στους «Στρωματείς». Εδώ, ο συγγραφέας ενημερώνει για τις αρχές των δώδεκα, παραθέτοντας συνάμα ένα σύντομο βιογραφικό με γνώμονα την δράση τους.
Η εργασία με τους προσωκρατικούς από το 1973 στο 2024
«Είχα στα συρτάρια μου από το 1973 μία εργασία σχετικά με τους προσωκρατικούς και ήθελα να την τελειώσω κάποια στιγμή. Είναι μία ενδιαφέρουσα ιστορία. Ήμουν το ’72 με το ’74 στην αεροπορία, υπηρετούσα τη θητεία μου περίπου 2,5 χρόνια, 30 μήνες και εκείνο το διάστημα βρισκόμουν στην Καλαμάτα για έξι μήνες. Εκεί υπάρχει μία πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιοθήκη, η οποία έχει παλιά βιβλία, είναι η δημόσια βιβλιοθήκη της Καλαμάτας. Καθώς έψαχνα, βρήκα ένα βιβλίο που μου έκανε τρομερή εντύπωση, ήταν πατρολογία και είχε εργασίες του Ευσέβιου Καισαρείας, ενός εκκλησιαστικού-ιστορικού πολύ σημαντικού. Συγκεκριμένα, μου έκανε τρομερή εντύπωση όταν έπεσα πάνω σε ένα άρθρο του βιβλίου που αναφερόταν στους προσωκρατικούς και παρέπεμπε στους ”Στρωματείς” του Πλουτάρχου. Ήδη εγώ το 1972, δηλαδή τις ημέρες που πήγα στρατιώτης, είχα εκδώσει το πρώτο μου βιβλίο για τον Νίτσε και τον Καζαντζάκη», όπως τονίζει ο κ. Μουσόπουλος όσον αφορά την αφετηρία του πονήματός του.
Η φιλοσοφική ματιά του συγγραφέα, οδηγός στην εργασία του για τους προσωκρατικούς
Έπειτα, ο κ. Μουσόπουλος εξηγεί πως ο προσανατολισμός του ήταν να βλέπει τα θέματα από φιλοσοφική ματιά, επειδή τελείωσε το φιλοσοφικό τμήμα και πάντα μέχρι σήμερα αυτό έκανε, δηλαδή επικεντρώθηκε στα τρία πεδία: λογοτεχνία, ιστορία και φιλοσοφία. Έτσι είδε και αυτή την εργασία για τους προσωκρατικούς, άρχισε να ασχολείται, έφυγε από εκεί, αλλά η εργασία έμεινε.
«Στρωματείς»: Συλλογή κειμένων μικρών αποσπασμάτων που αποτελούν ένα σύνολο
«Κατά τα χρόνια του Χριστού περίπου, όταν συγκέντρωναν και διάλεγαν αποσπάσματα από παλιότερους συγγραφείς, το “Στρωματείς” ήταν σαν “κουρελού” (δηλαδή ενώνουμε ωραία υφάσματα και βγάζουμε ένα καινούργιο πράγμα). Οι “Στρωματείς”, λοιπόν, είναι μία συλλογή κειμένων, μικρών αποσπασμάτων που αποτελούν ένα σύνολο. Ο Πλούταρχος έκανε πολλές εργασίες, αλλά αυτή δεν είναι δική του, γι’ αυτό και οι φιλόλογοι το ονομάζουν του Ψευδο-Πλουτάρχου και το ίδιο επεξεργάστηκε και ο Ευσέβιος Καισαρίας», όπως συμπληρώνει.
Συνεχίζει, υποστηρίζοντας πως είναι ενδιαφέρον, γιατί βλέπουμε ότι οι χριστιανοί, οι Πατέρες της Εκκλησίας του 4ου αιώνα, ασχολούνται με τους αρχαίους, με τη «θύραθεν παιδεία», όπως έλεγαν. Βέβαια, επισημαίνει πως εκτός από τα εισαγωγικά και τα σχόλια, υπάρχει και το κείμενο. Αναφορικά με τη μετάφραση, ενημερώνει πως την άφησε έτσι όπως την έγραψε πριν από 50+ χρόνια και είναι από τις πρώτες δημοσιεύσεις σχετικά με αυτό το θέμα.
Μία ενδιαφέρουσα εργασία για όποιον ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με την ελληνική φιλοσοφία
«Πράγματι, νομίζω ότι βγήκε μία ενδιαφέρουσα εργασία για όποιον ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με την ελληνική φιλοσοφία, η οποία είναι η πιο ολοκληρωμένη μορφή σκέψης και διαμορφώνεται στην αρχαία Ελλάδα τον 5ο αιώνα. Αν λάβουμε υπόψη μας, λοιπόν, τα χιλιάδες χρόνια που προηγήθηκαν, στην Ανατολή, στην Κίνα, στην Ινδία, στην Αίγυπτο υπήρχαν άνθρωποι που σκέφτονταν, με αποτέλεσμα η πρώτη μορφή φιλοσοφίας να “γεννηθεί” στην Ιωνία με τους Ίωνες φιλοσόφους, τους προσωκρατικούς. Μάλιστα, ως πρώτο μεγάλο φιλόσοφο της Δύσης, της Αθήνας, θεωρούμε τον Σωκράτη», όπως καταγράφει ο κ. Μουσόπουλος.
Δοξογράφοι & Δοξογραφική γραμματεία
Διαβάζουμε: «Την μεγαλύτερη αξία την έδινε (ο φιλόσοφος) στην προφορική επικοινωνία με τους μαθητές του. Κι ολόκληρη σειρά φιλοσόφοι δεν έγραψαν καν βιβλία, όπως ο Πυθαγόρας, ο Θαλής, ο Σωκράτης […] Αν ωστόσο ξέρουμε κάτι για τη διδασκαλία τους, αυτό το χρωστούμε μονάχα στις σημειώσεις των μαθητών τους […] Το καλό είναι πως ήδη η μεταγενέστερη αρχαιότητα καταπιάστηκε με την ιστορία της φιλοσοφίας. Έτσι, γεννήθηκαν μία σειρά εργασίες που είναι γνωστές με τα ονόματα δοξογραφίες, βιογραφίες, πραγματείες για τις φιλοσοφικές σχολές […] Σημαντικότατες είναι για μας οι γνώμες (δόξαι είτε δόγματα) των φιλοσόφων. Την αναγραφή τους από δεύτερο ή τρίτο χέρι τη λέμε ΔΟΞΟΓΡΑΦΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ», από τους Τσέλλερ-Νέστλε, Ιστορία της Ελληνικής Φιλοσοφίας, μετάφραση από την 13η έκδοση του Χ. Θεοδωρίδη, εκδ. Κάλβος, 1969, στο κεφάλαιο «Η παράδοση της Ελληνικής Φιλοσοφίας» (σελ. 27-32).
