Η παρουσίαση του βιβλίου πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου στο ΙΘΤΠ
Μ. Χαραλαμπίδης: «Η μη απόδοση δικαιοσύνης νομιμοποίησε τα κεκτημένα της Κατοχής και έδωσε στους συνεργάτες με τους Γερμανούς ρόλο στην οικονομική ανασυγκρότηση της μεταπολεμικής Ελλάδας»
Ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης παρουσίασε το νέο του βιβλίο με τίτλο «Οι Δωσίλογοι» τη Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης. Ο κ. Χαραλαμπίδης, με το παρόν βιβλίο (εκδ. Αλεξάνδρεια), ρίχνει φως σε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες πτυχές της ιστορίας της Ελλάδας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο — τη συνεργασία με τους Ναζί κατακτητές. Βασισμένος σε προηγουμένως μη προσβάσιμα αρχεία, διερευνά τους πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες που οδήγησαν στη συνεργασία, ειδικά στην Αττική.
Η έρευνά του αποκαλύπτει πώς οι συνεργάτες διαμόρφωσαν το μεταπολεμικό πολιτικό τοπίο, συχνά διαφεύγοντας την τιμωρία, ενώ όσοι αντιστάθηκαν διώχθηκαν. Κατά την παρουσίαση, ο συγγραφέας υπογράμμισε τη σημασία της κατανόησης αυτού του σκοτεινού κεφαλαίου, ώστε να αντιληφθούμε τον διαρκή αντίκτυπό του στον πολιτικό και κοινωνικό ιστό της Ελλάδας. Το έργο του αποτελεί σημαντική συμβολή στον διάλογο για τις εμπειρίες και τη συλλογική μνήμη της Κατοχής.
Στην εκδήλωση χαιρέτισαν οι Ανδρέας Ματζάκος, διευθυντής του ΙΘΤΠ, ο Νίκος Κοσμίδης από το πρόγραμμα «Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού», και η Δέσποινα Χατζηφωτιάδου, πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ξάνθης. Για το βιβλίο μίλησε ο Ιωάννης Μπάρκας, μέλος του ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Ξάνθης.
Ιω. Μπάρκας: «Το βιβλίο του κ Χαραλαμπίδη είναι ένα πολύτιμο σύγγραμμα για την συλλογική μας αυτογνωσία»
Ο κ. Μπάρκας, παίρνοντας τον λόγο, υπογράμμισε ότι το έργο του κ. Χαραλαμπίδη δεν έχει τύχει ευρείας επιστημονικής ανάλυσης, δεδομένου ότι το ζήτημα του δωσιλογισμού στην Ελλάδα έχει απασχολήσει τους ερευνητές μόλις μετά το 2000. «Εντοπίζω ότι υπάρχει δυσκολία στην εύρεση πηγών και πληροφοριών για το συγκεκριμένο ζήτημα, καθώς, όπως αναφέρει ο ίδιος στο βιβλίο του, το κατοχικό αρχείο του Υπουργείου Εσωτερικών παραμένει κλειστό και ήταν ανοιχτό μόνο για μία τριετία, από το 2015 έως το 2018», σημείωσε.
Ο κ. Μπάρκας τόνισε ότι ο συγγραφέας έρχεται αντιμέτωπος με την ιστορική λήθη και τον «εθνικό μας φόβο», δηλαδή την έλλειψη κουλτούρας για κριτική αποτίμηση «των σκοτεινών σημείων της ιστορίας μας». Επιπλέον, καταφέρνει να φωτίσει την περίοδο της Κατοχής και τη συνεργασία με τους κατακτητές. «Ο κ. Χαραλαμπίδης ανατρέπει έναν μύθο, σύμφωνα με τον οποίο ο δωσιλογισμός ήταν μειοψηφικό φαινόμενο και ότι ο ελληνικός λαός στο σύνολό του αντιστάθηκε στους κατακτητές. Αυτό ανήκει στους εθνικούς μας μύθους», ανέφερε.
Πρόσθεσε πως, μέσω του βιβλίου, γίνεται σαφές ότι η συνεργασία με τους Γερμανούς ήταν ισχυρή και συναινετική, με αμοιβαία συμφέροντα. «Οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να διοικήσουν όλη την Ευρώπη βασιζόμενοι μόνο στις δικές τους δυνάμεις, γι’ αυτό χρησιμοποίησαν τους τοπικούς κρατικούς μηχανισμούς. Αυτό αποτελεί τη βάση του φαινομένου της συνεργασίας. Επίσης, υπήρχαν προσδοκίες της μεγαλοαστικής τάξης για την επικράτηση των Γερμανών στην μεταπολεμική Ευρώπη, καθώς φοβούνταν ότι θα χάσουν τα κεκτημένα τους», επισήμανε.
Καταλήγοντας, ο κ. Μπάρκας χαρακτήρισε το βιβλίο ως ένα «πολύτιμο σύγγραμμα για τη συλλογική μας αυτογνωσία».
Μ. Χαραλαμπίδης: «Στις δίκες των δωσίλογων υπήρξε ένα ακραίο καθεστώς ατιμωρησίας»
Ο συγγραφέας ανέλυσε τους κεντρικούς άξονες του βιβλίου του, λέγοντας πως «το βιβλίο αναφέρεται σε ένα από τα μαζικότερα εγκλήματα που διαπράχθηκαν ποτέ, και αποτελεί την ιστορία της μεγαλύτερης συγκάλυψης στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, με την αθώωση και απαλλαγή των ανθρώπων που διέπραξαν αυτό το μαζικό έγκλημα. Αν το έγκλημα καθαυτό μας προκάλεσε συλλογικό τραύμα, η μη απόδοση δικαιοσύνης διατήρησε το τραύμα ανοιχτό».
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, πολύ λίγοι από τους οικονομικά συνεργαζόμενους ταυτίστηκαν ιδεολογικά με τους κατακτητές. Στην Ελλάδα, το ναζιστικό κίνημα δεν είχε μαζικό χαρακτήρα. Ο αντικομμουνισμός ήταν το κύριο κίνητρο συνεργασίας, καθώς υπήρχε ο φόβος ότι το ΕΑΜ θα έπαιρνε την εξουσία και οι συνεργάτες των Γερμανών θα λογοδοτούσαν. «Η συνεργασία, όπως και η αντίσταση, καθορίζεται από διαφορετικές χρονικές φάσεις της Κατοχής. Το 1941-1942, οι Γερμανοί φάνταζαν νικητές, ενώ μετά τη μάχη του Στάλινγκραντ το σκηνικό άλλαξε, με αποτέλεσμα να αλλάξουν και οι συμπεριφορές των ανθρώπων», εξήγησε.
Ο κ. Χαραλαμπίδης υπογράμμισε ότι πολλές επιχειρήσεις επεδίωξαν να επιταχθούν, στοιχείο που δείχνει την ύπαρξη εθελούσιας συνεργασίας. Από την έρευνά του προκύπτει ότι στις δίκες των δωσίλογων υπήρξε ακραία ατιμωρησία. «Το ελληνικό κράτος επέλεξε να μην τιμωρήσει τους κατηγορούμενους, καθώς πολλοί απαλλάχθηκαν με βουλεύματα ή αθωώθηκαν λόγω παραγραφών, ενώ όσοι καταδικάστηκαν αμνηστεύτηκαν και αποφυλακίστηκαν μετά από λίγα χρόνια», ανέφερε.
Ο συγγραφέας κατέληξε λέγοντας πως η μη απόδοση δικαιοσύνης νομιμοποίησε τα κεκτημένα της Κατοχής και έδωσε στους συνεργάτες με τους Γερμανούς ρόλο στην οικονομική ανασυγκρότηση της μεταπολεμικής Ελλάδας.
Στη συνέχεια της εκδήλωσης ο κ. Χαραλαμπίδης έδειξε στο κοινό σπάνιες φωτογραφίες από την περίοδο της Κατοχής, ενώ ακολούθησε ένας γόνιμος διάλογος με ερωτήσεις του κοινού.
