Η δρ. Αμαλία Τσιατούρα, ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΣ – ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΟΣ απαντά στο «Ε» στα πιο κρίσιμα ερωτήματα που προκύπτουν γύρω από το θέμα
«Όταν μιλάμε για “επικίνδυνες” ελιές, αναφερόμαστε συνήθως στο μελάνωμα, μια κακοήθη βλάβη που αναπτύσσεται κυρίως στα κύτταρα που παράγουν μελανίνη»
Η έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη αντιμετωπίζονται ως κάτι ιδιαίτερα σημαντικό και για τον καρκίνο του δέρματος ειδικά τώρα που η ηλιοφάνεια είναι πιο έντονη σε σχέση με τους χειμερινούς μήνες.
Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως πολλές ανθρώπινες ζωές έχουν σωθεί επειδή η διάγνωση έγινε την κατάλληλη στιγμή.
Η Δρ. Αμαλία Τσιατούρα, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος και Επιστημονική Διευθύντρια της Cosmetic Derma Medicine, μιλά στο «Ε» κι εν συνεχεία απαντά στις πιο συχνές απορίες μας σχετικά με τον καρκίνο του δέρματος και εφιστά την προσοχή μας στη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης.
Ποια είναι η πιο κοινή μορφή καρκίνου του δέρματος; Ο καρκίνος του δέρματος εντοπίζεται μόνο σε περιοχές του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο; Ποια από τις ακτίνες προκαλεί καρκίνο;
Η πιο κοινή μορφή καρκίνου του δέρματος στην Ελλάδα, όπως και στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (basal cell carcinoma – BCC). Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα αφορά σε περίπου 80% όλων των περιπτώσεων καρκίνου του δέρματος. Αυτή η μορφή καρκίνου αναπτύσσεται από τα βασικά κύτταρα της επιδερμίδας και σπάνια εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, καθιστώντας την λιγότερο θανατηφόρα από άλλες μορφές καρκίνου του δέρματος, όπως για παράδειγμα το μελάνωμα.
Οι πιο συχνές περιοχές εμφάνισης καρκίνου του δέρματος είναι εκείνες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην ηλιακή ακτινοβολία, όπως για παράδειγμα το πρόσωπο, ο λαιμός και τα χέρια. Ωστόσο, ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος ακόμη και σε σημεία που δεν εκτίθενται στον ήλιο, όπως είναι οι παλάμες και τα πέλματα. Αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων γενετικών παραγόντων και συνολικής έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της ζωής.
Οι ακτίνες του ήλιου που είναι υπεύθυνες για την πρόκληση καρκίνου του δέρματος είναι κυρίως οι υπεριώδεις ακτίνες τύπου Α (UVA) και τύπου Β (UVB). Οι ακτίνες UVB είναι συνήθως υπεύθυνες για τα ηλιακά εγκαύματα και τις άμεσες βλάβες στο DNA των κυττάρων του δέρματος, ενώ οι ακτίνες UVA διεισδύουν βαθύτερα στο δέρμα και συμβάλλουν στη γήρανση του δέρματος και την πρόκληση καρκίνου μέσω της δημιουργίας ελευθέρων ριζών. Η υπερβολική έκθεση σε αυτούς τους τύπους ακτίνων αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος.
Εάν κάποιος έχει οικογενειακό ιστορικό μελανώματος διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει την νόσο;
Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι οι συγγενείς πρώτου βαθμού (όπως γονείς, αδέλφια ή παιδιά) ατόμων με μελάνωμα έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν τη νόσο. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την American Cancer Society, περίπου το 10% των ασθενών με μελάνωμα έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου, υποδηλώνοντας ότι η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο. Ειδικά, οι μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια, όπως το CDKN2A, έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο μελανώματος σε οικογένειες. Αντίστοιχα, επιδημιολογικές μελέτες και έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος έχουν περίπου διπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν τη νόσο σε σχέση με εκείνα χωρίς τέτοιο ιστορικό.
Τα άτομα που χρησιμοποιούν σολάριουμ αυξάνουν τον κίνδυνο για μελάνωμα;
Ναι, η χρήση σολάριουμ αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος, όπως έχει τεκμηριωθεί από πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες. Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), που είναι τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έχει ταξινομήσει τις συσκευές μαυρίσματος που εκπέμπουν UV ακτινοβολία ως καρκινογόνες για τον άνθρωπο. Αλλά και έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση σολάριουμ πριν την ηλικία των 35 ετών αυξάνει κατά 75% τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος.
Πότε μία ελιά στο δέρμα είναι επικίνδυνη και πώς εμείς το καταλαβαίνουμε αυτό;
Όταν μιλάμε για «επικίνδυνες» ελιές, αναφερόμαστε συνήθως στο μελάνωμα, μια κακοήθη βλάβη που αναπτύσσεται κυρίως στα κύτταρα που παράγουν μελανίνη, τα μελανοκύτταρα, τα οποία ευθύνονται για το χρώμα της επιδερμίδας μας. Η βλάβη μπορεί να εμφανιστεί ως μία μικρή μαύρη κηλίδα οπουδήποτε στο δέρμα ή να αναπτυχθεί επάνω σε έναν υπάρχοντα σπίλο (ελιά).
Για τον έγκαιρο εντοπισμό ύποπτων αλλαγών μπορούμε να θυμόμαστε τον κανόνα ABCDE. Πρόκειται για αρχικά που προέρχονται από τις αντίστοιχες αγγλικές λέξεις:
Asymmetry – ασυμμετρία στο σχήμα του σπίλου
Border – ασαφή όρια
Color – ανομοιομορφία στο χρώμα
Diameter – αλλαγή στη διάμετρο
Evolving – εξέλιξη και μεταβολή του σπίλου
Ωστόσο για οποιαδήποτε ανησυχία σχετικά με το δέρμα μας απευθυνόμαστε στον εξειδικευμένο δερματολόγο, ο οποίος είναι ο μόνος που μπορεί να κάνει έγκυρη και σωστή διάγνωση.
Τι μπορεί να γίνει για την πρόληψη του καρκίνου του δέρματος;
Μπορούμε να συνοψίσουμε τα βασικά στοιχεία της πρόληψης στις παρακάτω τρεις συμβουλές:
Χρήση αντηλιακού: Η καθημερινή χρήση αντηλιακού με ευρύ φάσμα προστασίας (UVA και UVB) και υψηλό δείκτη προστασίας (SPF 50) είναι απαραίτητη όλον τον χρόνο. Στις διακοπές μας, το αντηλιακό πρέπει να εφαρμόζεται 30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο και να επαναλαμβάνεται κάθε δύο ώρες ή μετά από κολύμβηση ή εφίδρωση.
Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο κατά τις ώρες αιχμής: Η αποφυγή της άμεσης έκθεσης στον ήλιο μεταξύ 10 π.μ. και 4 μ.μ., όταν οι ακτίνες του ήλιου είναι πιο έντονες, μειώνει τον κίνδυνο ηλιακού εγκαύματος και βλαβών του δέρματος. Αν παρόλα αυτά βγαίνουμε στον ήλιο τις ώρες αυτές είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται προστατευτικά μέσα όπως καπέλα, γυαλιά ηλίου και ρούχα από φυσικά υλικά που να προστατεύουν το δέρμα.
Τακτικός έλεγχος του δέρματος: Η επίσκεψη στον δερματολόγο μία φορά τον χρόνο για έλεγχο των σπίλων είναι πολύ σημαντική. Η έγκαιρη διάγνωση μιας μορφής καρκίνου του δέρματος στα αρχικά στάδια μπορεί να σημαίνει ακόμη και ίαση της νόσου.
