Φράσεις και λέξεις που χρησιμοποιούμε κατά κόρον τα Χριστούγεννα, αλλά μήπως τα λέμε ή τα γράφουμε με λανθασμένο τρόπο;
Πλησιάζουν Χριστούγεννα και είναι ευκαιρία να επισημάνουμε κάποια συχνά λάθη που παρατηρούμε στην ορθογραφία λέξεων που χρησιμοποιούμε κυρίως αυτή την εορταστική περίοδο.
Αναλυτικά:
1.Άη Βασίλης/ Άι Βασίλης/Αϊ Βασίλης;
Για τον αγαπημένο άγιο συναντάμε διάφορες γραφές: Άη Βασίλης, άη Βασίλης, Άης Βασίλης, ΑϊΒασίλης, Άις Βασίλης, άη-Βασίλης, άι-Βασίλης και κάποια άλλα λιγότερα προτιμητέα. Ποια είναι, λοιπόν, η ορθή γραφή; Υπάρχει, βέβαια, ο αποδεκτός τύπος Αγιοβασίλης που δεν αμφισβητείται. Ως προς το συγκεκομμένο τύπο· ας δούμε την ετυμολογία: άι: <αγι- <άγις <άγιος. Το άι, λοιπόν, είναι συγκεκομμένη μορφή του άγιος και επομένως η μόνη ορθή γραφή είναι αυτή με [ι].
Τώρα, όσον αφορά τα διαλυτικά, όπως ισχύει και στο γενικότερο κανόνα, μια λέξη δεν παίρνει διαλυτικά όταν τονίζεται το αμέσως προηγούμενο γράμμα στην δίφθογγο:(λ.χ. άυλος όχι άϋ-λος έτσι και άι Γιάννης όχι άΐ Γιάννης).
2.Θεοφάνια ή Θεοφάνεια;
H εορτή των Θεοφανίων είναι προτιμότερο να γράφεται με -ι-: τα Θεοφάνια. Eκτός από τη γνωστή χριστιανική γιορτή των Θεοφανίων, της βάπτισης δηλ. του Xριστού και της φανέρωσης Του Θεού, Θεοφάνια (τα), ήταν και αρχαία εορτή στους Δελφούς, όπου έδειχναν στους λάτρεις τού Aπόλλωνος το άγαλμά του. H γραφή Θεοφάνεια με -ει- δικαιολογείται ως δήλωση της πράξης και ιδιότητας του επιθ. θεοφανής: θεοφανής – θεοφάνεια, όπως διαφανής – διαφάνεια. Ωστόσο, προκειμένου για εορτή σε ουδέτερο γένος είναι προτιμότερο να τηρηθεί η γραφή σε -ια: τα Θεοφάνια· πβ. τα Πύθια, τα Ίσθμια, τα Eπιφάνια, αλλά η επιφάνεια από το επιφανής».
3.Εν όψει/ενόψει των γιορτών…
Συχνά χρησιμοποιείται συνοδευόμενο από παρελθοντικό χρόνο, πχ εν όψει όσων έγιναν. Ωστόσο η εμπρόθετη αυτή φράση νοηματικά συνάδει αποκλειστικά και μόνο με χρόνο μέλλοντα, καθώς η όψη αφορά πάντα κάτι χρονικά επόμενο και ποτέ παρερχόμενο. Επομένως, η σωστή σύνταξη είναι «εν όψει όσων θα γίνουν». Επίσης, σύμφωνα με την γραμματική του Μανόλη Τριανταφυλλίδη αποδεκτοί είναι και οι δύο τύποι: εν όψει &ενόψει.
Επιμέλεια: Χρύσα Κιατίπη
Φιλόλογος
