Μία συζήτηση με τον Θεόδωρο Τσιμπίδη, Διευθυντή του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος»
«Οι καρχαρίες δεν αποτελούν κίνδυνο για τον άνθρωπο. Το αντίθετο μάλιστα, όπως αποδεικνύουν οι σχετικές έρευνες», αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος
Μετά τον πανικό που επικράτησε στην Ελλάδα από τις οχιές, οι καρχαρίες είχαν εν τη συνεχεία την τιμητική τους. Τον προηγούμενο καιρό σωρεία δημοσιευμάτων αλλά και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έβριθαν από βίντεο με πρωταγωνιστές καρχαρίες στο Αιγαίο και viral βίντεο το οποίο έδειχνε επίθεση καρχαρία-τίγρη στις 8 Ιουνίου σε έναν 23χρονο στην Αίγυπτο.
Τι συμβαίνει τελικά; Έχουν αυξηθεί οι καρχαρίες στις ελληνικές θάλασσες; Και αν δεν έχουν αυξηθεί, γιατί υπάρχουν καινούργιες φωτογραφίες από καρχαρίες συνεχώς στο διαδίκτυο; Διατρέχουν κίνδυνο οι άνθρωποι που κολυμπούν;
Καταρχάς, είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε ότι οι καρχαρίες δεν είναι τα τερατώδη πλάσματα που έχουν απεικονιστεί ως τέτοια στο υποσυνείδητό μας, αλλά αντιθέτως αποτελούν ζωτικά συστατικά ενός εύθραυστου οικοσυστήματος που απαιτεί την προστασία και την κατανόησή μας.
Από την χολιγουντιανή ταινία των Jaws μέχρι τις υπερβολικές αναφορές των Μ.Μ.Ε, έχει προκύψει μια παραμορφωμένη εικόνα, που απεικονίζει τους καρχαρίες ως ανελέητα αρπακτικά που κρύβονται στα βάθη της θάλασσας, έτοιμα να επιτεθούν στο θύμα τους ανά πάσα στιγμή. Αυτή η παραπληροφόρηση έχει προκαλέσει ηθικό πανικό, οδηγώντας σε έναν παράλογο φόβο και περιττή δαιμονοποίηση αυτών των αξιοσημείωτων πλασμάτων.
Το «Ε» συζήτησε με τον Θεόδωρο Τσιμπίδη, Διευθυντή του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» με σκοπό την ορθή πληροφόρηση όσον αφορά στην παρουσία των καρχαριών στις ελληνικές θάλασσες. Άλλωστε, οργανώσεις όπως το «Αρχιπέλαγος», αφιερώνουν χρόνο και πόρους στη θαλάσσια έρευνα και διατήρηση, πρωτοστατούν στη διάλυση μύθων, την ευαισθητοποίηση και την υποστήριξη της προστασίας των καρχαριών και ολόκληρου του θαλάσσιου οικοσυστήματος.
«Δεν υπάρχει καμία αύξηση των ειδών των καρχαριών που ζουν στις ελληνικές θάλασσες»
Ο κ. Τσιμπίδης υπογραμμίζει ότι «σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχουμε αύξηση των ειδών των καρχαριών. Συνολικά έχουμε 36 είδη καρχαριών στην Ανατολική Μεσόγειο και 70 είναι μαζί με τα συγγενικά τους είδη όπως τα σαλάχια. Αυτοί οι αριθμοί καταγράφονται από την αρχαιότητα το οποίο σημαίνει ότι δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα όσον αφορά στους απόλυτους αριθμούς των καρχαριοειδών» και συνεχίζοντας αναφέρει «θα μπορούσαν να είχαν μειωθεί αλλά ευτυχώς στην περιοχή μας δεν αναπτύχθηκε ποτέ η στοχευμένη αλιεία. Για παράδειγμα, σε παγκόσμια κλίμακα αλιεύονται πάνω από 100 εκατομμύρια καρχαρίες το χρόνο. Την ίδια στιγμή, σημειώνονται 5 με 6 θάνατοι το χρόνο από επιθέσεις καρχαριών προς τον άνθρωπο. Νομίζω είναι προφανές ότι οι καρχαρίες δεν αποτελούν κίνδυνο για τον άνθρωπο. Το αντίθετο μάλιστα, όπως αποδεικνύουν οι σχετικές έρευνες.
Ερχόμαστε αντιμέτωποι με νεαρούς καρχαρίες που ξεμένουν στα ρηχά
Όπως τονίζει ο κ. Τσιμπίδης, στην Ελλάδα όσοι καρχαρίες αλιεύονται είναι σε νεαρή ηλικία καθώς είθισται να παραμένουν στα ρηχά μέχρι να μεγαλώσουν λίγο. «Σε αυτή την ηλικία οι καρχαρίες είναι ευάλωτοι από τα ξιφιοπαράγαδα, τα δολωμένα δίχτυα και με άλλους διάφορους τρόπους που τους αποδεκατίζουν. Όσον αφορά τους ενήλικες καρχαρίες, ζουν σε μεγάλα βάθη όπου έχουν το πλεονέκτημα του θηρευτή και δεν ανεβαίνουν στην επιφάνεια παρά ελάχιστες φορές ακολουθώντας κοπάδια ψαριών που αποτελούν θήραμα για αυτούς. Οι καρχαρίες δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα απολύτως στα ρηχά», ανέφερε ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος».
Κινδυνεύει κάποιος από καρχαρία; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι
«Πρέπει να μας προβληματίσει, ωστόσο», σχολίασε ο κ. Τσιμπίδης «ότι ο κάθε πολίτης πλέον είναι φωτογράφος, κινηματογραφιστής και Youtuber πόσο μάλλον αν το θέμα προσφέρεται για να γίνει viral.Κάποτε οι άνθρωποι έβλεπαν καρχαρία και το μάθαιναν τρεις άνθρωποι αλλά πλέον το μαθαίνουν τρεις χιλιάδες από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σχετικά με το βίντεο της επίθεσης του καρχαρία-τίγρη στο 23χρονο λουόμενο στην Αίγυπτο, το πρόβλημα είναι ότι δεν μας δίνουν όλες τις πληροφορίες. Στη συγκεκριμένη παραλία, όπως στη Νότια Αφρική και την Αυστραλία έχει αναπτυχθεί μία τουριστική βιομηχανία η οποία ονομάζεται shark watching. Προκαλώντας τους καρχαρίες με δολώματα ώστε να βγουν στην επιφάνεια, οι τουρίστες βγάζουν φωτογραφίες και βίντεο. Οπότε έχουμε να κάνουμε με ζώα που πιστεύουν ότι κυνηγούν. Οι περισσότερες επιθέσεις δεν είναι τυχαίο ότι καταγράφονται σε αυτά τα μέρη, και εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι οι καρχαρίες δαγκώνουν λόγω φόβου και όχι επειδή έχουν συμπεριλάβει τον άνθρωπο στο “μενού” τους».
Ο πραγματικός κίνδυνος είναι η άγνοια
Η θάλασσα, αδιαμφισβήτητα, κρύβει κινδύνους αλλά οι καρχαρίες δεν βρίσκονται ανάμεσα σε αυτούς. Παραπάνω από 100 πνιγμούς έχουμε ήδη φέτος στην Ελλάδα και πέρυσι περισσότεροι από 240 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους στη θάλασσα. «Κανένας από αυτούς τους θανάτους δεν προήλθε από θαλάσσιο ζώο», σημειώνει εύστοχα ο κ. Τσιμπίδης. Ο ίδιος επισημαίνει ότι «ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η άγνοια. Οι άνθρωποι μεγάλωσαν σε ένα τόπο και δεν έμαθαν την περιοχή τους, ποια ζώα φιλοξενεί, πώς να συμβιώνουν αρμονικά με αυτά. Από εκεί ξεκινούν όλα μας τα προβλήματα.
Θοδωρής Τσιμπίδης
Διευθυντή του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος»
«Το καλύτερο είναι να μένουμε μακριά από απομακρυσμένες βραχώδεις παραλίες»
Σύμφωνα με τον Διευθυντή του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», «οι λουόμενοι θα πρέπει να επιλέγουν αμμώδεις παραλίες και οργανωμένες παραλίες ούτως ώστε να μην κινδυνεύουν οι ίδιο αλλά παράλληλα να μην ενοχλούν και την πανίδα της περιοχής. Σε νερά άγνωστα υπάρχει ένα άγριο θαλάσσιο τοπίο που οι άνθρωποι έχουν μηδενική γνώση για αυτό.
Στην πραγματικότητα, η παρουσία καρχαριών στις ελληνικές θάλασσες αποτελεί απόδειξη της υγείας και της βιοποικιλότητας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων μας. Αυτά τα κορυφαία αρπακτικά διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη διατήρηση της ευαίσθητης ισορροπίας της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας, ρυθμίζοντας τους πληθυσμούς των θηραμάτων τους και συμβάλλοντας στη συνολική υγεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Είναι κοινό τόπος ότι πρέπει να σταθούμε απέναντι στα κύματα φόβου που θολώνουν την αντίληψη μας για τους καρχαρίες. Ήρθε η στιγμή κατά την οποία οφείλουμε να αντικαταστήσουμε τον ηθικό πανικό με τη κατανόηση, την παραπληροφόρηση με τη γνώση και τον φόβο με μια αποφασιστική δέσμευση να προστατεύσουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει.
Παύλος Μαραγκός
pmaragkos@empros.gr
