Στα 33,3% διαμορφώνεται το εκλογικό μέτρο – Το 1ο κόμμα λαμβάνει 1 έδρα από την Α’ κατανομή. Το 2ο κόμμα λαμβάνει σίγουρα μία έδρα, καθώς, αν ξεπερνά το 33,3%
Η 3η έδρα, η οποία «παίζει» μεταξύ 1ου και 3ου κόμματος, ανάλογα με το αν το πέραν του 33,3% ποσοστό του 1ου ξεπερνά το ποσοστό του 3ου
Λίγες ώρες μας χωρίζουν από τις κάλπες της 21 Μαΐου και κορυφώνεται η αγωνία των υποψηφίων για τα αποτελέσματα και κυρίως αν τελικά θα μπορέσουν να πάρουν τις ψήφους που θα τους εξασφαλίσουν μια έδρα στο Κοινοβούλιο. Όπως είναι γνωστό οι εκλογές της 21η Μαΐου θα γίνουν με τον σύστημα της απλής αναλογικής που σημαίνει ότι το εκλογικό μέτρο είναι 33,3 % από 25% που ίσχυε με το προηγούμενο εκλογικό σύστημα.
Τι είναι η απλή αναλογική;
Η απλή αναλογική είναι το αντιπροσωπευτικότερο σύστημα εκλογής. Στην καθαρή της μορφή, οι έδρες που λαμβάνει κάθε κόμμα υπολογίζονται ακριβώς βάσει του πανελλαδικού ποσοστού του. Αν για παράδειγμα ένα κόμμα λάβει 10%, τότε εκλέγει 30 βουλευτές. Το 10%, δηλαδή, των 300 εδρών της Βουλής των Ελλήνων.
Προκειμένου να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση ένα κόμμα χρειάζεται το 50% των ψήφων.
Τι ισχύει για τις εκλογές της 21ης Μαΐου;
Στην περίπτωση των εκλογών της 21ης Μαΐου θα ισχύσει το σύστημα της απλής αναλογικής με όριο εισόδου στη Βουλή το 3%. Για να μπει, δηλαδή, ένα κόμμα στη Βουλή θα πρέπει να καταγράψει πανελλαδικό ποσοστό άνω του 3%. Με αυτό το σύστημα καταργείται και το μπόνους εδρών που λάμβανε, μέχρι τις προηγούμενες εκλογές, το πρώτο κόμμα.
Με δεδομένο, λοιπόν, το όριο του 3% τι θα γίνει με τα ποσοστά των κομμάτων που μένουν εκτός Βουλής;
Όσες έδρες παραμείνουν αδιάθετες, κατανέμονται αναλογικά στα κόμματα που έχουν περάσει το όριο του 3% και έχουν εξασφαλίσει την είσοδό τους στη Βουλή. Ως εκ τούτου προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση θα πρέπει είτε ένα κόμμα να εξασφαλίσει ποσοστό περίπου 46% είτε να συνεργαστούν κόμματα που εξασφαλίζουν μαζί 151 έδρες.
Πόσο επηρεάζουν τα κόμματα εκτός Βουλής;
Με το σύστημα της απλής αναλογικής, προκειμένου να υπάρξει πλειοψηφία 151 εδρών απαιτείται εκλογικό ποσοστό κοντά στο 50% για τον σχηματισμό κυβέρνησης, ανάλογα με τη μη αντιπροσωπευόμενη ψήφο (ανάλογα το ποσοστό των κομμάτων που έμειναν εκτός Βουλής). Ωστόσο κυβέρνηση θα μπορεί να σχηματιστεί εάν τα κόμματα τα οποία την απαρτίζουν έχουν ένα ποσοστό το οποίο ξεκινάει από 45% αν το 10% περίπου μείνει εκτός Βουλής. Και μπορεί να φτάσει μέχρι το 47%-48% εάν είναι μικρότερο το ποσοστό που θα μείνει εκτός Βουλής.
Εκλογικό μέτρο
Μία σημαντική έννοια στη θεωρία των εκλογικών συστημάτων είναι το «εκλογικό μέτρο». Το εκλογικό μέτρο είναι το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων μιας εκλογικής περιφέρειας με τον αριθμό των εδρών της. Για παράδειγμα, σε μια περιφέρεια με 5 έδρες («πενταεδρική») με 100.000 έγκυρα ψηφοδέλτια, το εκλογικό μέτρο είναι 100.000 / 5 = 20.000 ψηφοδέλτια.
Τα λευκά ψηφοδέλτια, μολονότι διακρίθηκαν νομολογιακά από τα άκυρα ως τρόπος ενάσκησης του εκλογικού δικαιώματος, δεν προσμετρώνται στην κατανομή εδρών, επομένως μαθηματικά λειτουργούν σαν τα άκυρα.
Το εκλογικό μέτρο μπορεί να εκφραστεί και ως ποσοστό, για περισσότερη ευκολία. Στην τριεδρική περιφέρεια είναι 33,3%, στην τετραεδρική περιφέρεια είναι 25%, στην πενταεδρική 20% κ.ο.κ.
Το εκλογικό μέτρο, είναι, με απλά λόγια, οι ψήφοι που αναλογούν σε μία έδρα.
33,3 το εκλογικό μέτρο στην τριεδρική Ξάνθη
Οι τριεδρικές περιφέρειες έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Εδώ το εκλογικό μέτρο είναι 100% / 3 = 33,3%.
Τι συμβαίνει όταν:
Τριεδρική με το 1ο κόμμα < 33,3%
Σε αυτήν την περίπτωση, καμία έδρα δεν κατανέμεται στην Α’ κατανομή, περνούν όλες στη Β’ κατανομή και επομένως παραχωρούνται ανά μία στο 1ο, το 2ο και το 3ο κόμμα, των οποίων τα ποσοστά λογίζονται ολόκληρα ως αχρησιμοποίητα υπόλοιπα.
Τριεδρική με το 1ο κόμμα > 33,3%
Το 1ο κόμμα λαμβάνει 1 έδρα από την Α’ κατανομή. Το 2ο κόμμα λαμβάνει σίγουρα ακόμα μία έδρα, καθώς, αν ξεπερνά το 33,3%, την λαμβάνει από την Α’ κατανομή επίσης, ενώ αν δεν το ξεπερνά, το ποσοστό του συνήθως είναι το μεγαλύτερο αχρησιμοποίητο υπόλοιπο της Β’ κατανομής (εκτός αν έχουμε ακραίο αποτέλεσμα τύπου 55%-21%).
Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην 3η έδρα, η οποία «παίζει» μεταξύ 1ου και 3ου κόμματος, ανάλογα με το αν το πέραν του 33,3% ποσοστό του 1ου ξεπερνά το ποσοστό του 3ου.
Με έναν εθνικό συσχετισμό δυνάμεων των 3 μεγαλύτερων κομμάτων 36%-28%-14%, είναι πολύ πιθανό το 3ο κόμμα (ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ) να εκλέξει πολλές από τις έδρες του σε τριεδρικές περιφέρειες, όπως έγινε και στις εκλογές του 2019 με συσχετισμό 40%-32%-8%.
Τι ίσχυε και τι θα ισχύσει με την κατανομή στις τρεις έδρες της Ξάνθης
Νομικοί κύκλοι μας πληροφόρησαν ότι τα τρία κόμματα που θα κόψουν πρώτα το νήμα στην Ξάνθη θα εκλέξουν από έναν υποψήφιο που θα πλειοψηφήσει. Κατά συνέπεια θα εκλεγούν οι τρεις πρώτοι των τριών πρώτων κομμάτων. Για να πάρει ένα κόμμα δύο έδρες με το ισχύον σύστημα πρέπει να πάρει ποσοστό άνω του 50%. Να σημειώσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015 πήρε και τις τρεις έδρες γιατί το δεύτερο κόμμα που ήταν η ΝΔ είχε πάρει ποσοστό κάτω του 25% με το πλειοψηφικό σύστημα που ίσχυε τότε και ήταν το εκλογικό μέτρο στο 25%. Με σύστημα της απλής αναλογικής το εκλογικό μέτρο έχει ανέλθει στο 33,3%.
Να σημειώσουμε ότι στις εκλογές του 2019 στην Ξάνθη πρώτο κόμμα ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ με 39,50 % , δεύτερο η ΝΔ με 36,78% και τρίτο το ΚΙΝΑΛ με 8,78% και εξελέγησαν ο Χουσεΐν Ζεϊμπέκ (ΣΥΡΙΖΑ) λαμβάνοντας το 39,56% επί των έγκυρων 60.759 (αποχή 52%), ο Σπύρος Τσιλιγγίρης (ΝΔ) με 36,77% επί των Έγκυρων και ο Μπαράν Μπουρχάν (ΚΙΝΑΛ) με 8,77% επι των έγκυρων.
Τι θα συμβεί αν από τις εκλογές της 21ης Μαΐου δεν προκύψει κυβέρνηση;
Αρχικά θα πρέπει να εξαντληθούν οι πιθανότητες μέσω των διερευνητικών εντολών. Βάσει του Συντάγματος, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του πρώτου κόμματος. Αν εντός τριών ημερών δεν γίνει εφικτός ο σχηματισμός κυβέρνησης, τότε η εντολή περνά στο δεύτερο και κατόπιν στο τρίτο κόμμα. Αν και πάλι δεν προκύψει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, τότε πάμε σε επαναληπτικές εκλογές.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις οι επαναληπτικές εκλογές θα γίνουν την Κυριακή 2 Ιουλίου.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
