Η εκδήλωση τιμής και μνήμης πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη το απόγευμα στο ΙΘΤΠ
Θ.Μουσόπουλος, Ελ. Πολυχρονιάδου,Χρ. Μιχαλόπουλος και Ν. Σεργκενλίδης οπτικοποίησαν μέσα από άρτια δομημένες εισηγήσεις την «πληγή» του Μικρασιατικού Ελληνισμού
Την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου διοργανώθηκε εκδήλωση του Συλλόγου Φίλων του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή.
Στην επίκαιρη αυτή εκδήλωση μνήμης ομιλητές ήταν οι συμπολίτες: Θανάσης Μουσόπουλος, Ελένη Πολυχρονιάδου, Χρήστος Μιχαλόπουλος, Νίκος Σεργκενλίδης και συντονιστής ο Βασίλης Μακέδος ως Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του ΙΘΤΠ.
Θ.Μουσόπουλος: Η σημασία της Μικρασιατικής Τραγωδίας σε εθνικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πεδίο
Ο Θ.Μουσόπουλος αρχικά ευχαρίστησε θερμά τον Σύλλογο Φίλων του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης για την τιμητική προς το πρόσωπό του πρόσκληση. «Είναι πολύ συγκινητικό να μιλώ ενώπιόν σας για την Μικρασιατική Πληγή του 1922. Μια πληγή που, αν δεν εκτονώνεται, σέρνεται στη ζωή μας, μέρα και νύχτα…», σημείωσε στην αρχή της εισήγησής του με θέμα: «1922- Τομή στην Ελληνική Ιστορία και στον Ελληνικό Πολιτισμό»
Στη συνέχεια, παρουσίασε συνοπτικά το ιστορικό πλαίσιο της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφής, ενώ κυρίως επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στη σημασία της Μικρασιατικής Τραγωδίας σε εθνικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πεδίο.
Ο Θ. Μουσόπουλος μεταξύ άλλων έκανε μνεία σε μία σειρά παράλογων και πρωτόφαντων γεγονότων που κατά κάποιο τρόπο συνδέονται με την μεγάλη αυτή «πληγή», κατά τις βουλές των συμμάχων, αναφερόμενος κατά βάση στην ανακωχή των Μουδανιών του 1922 και τη συνθήκη της Λωζάνης του 1923. «Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικές, παρά τα αρχικά κυρίως προβλήματα, είναι οι επιπτώσεις σε όλη τη δομή της νεοελληνικής κοινωνίας, από την άφιξη των προσφύγων. που κατέκλυσαν την Ελλάδα», όπως πρόσθεσε.
«Οι πρόσφυγες, στην φάση της ένταξής τους στη νέα πατρίδα, αντιμετώπισαν πολυεπίπεδα προβλήματα. Υπήρχε ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας, στην ιδιοκτησία της γης και σε άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Συχνά επικρατούσε ‘’εχθρικό’’ κλίμα από τους εντόπιους, γεγονός που θυμίζει την αντίθεση στα μετεπαναστατικά χρόνια μεταξύ αυτοχθόνων και ετεροχθόνων. Σιγά σιγά άρχισαν να συνάπτονται μικτοί γάμοι, που με την πάροδο του χρόνου γίνονταν όλο και περισσότεροι», επεσήμανε ο Θ. Μουσόπουλος προσεγγίζοντας τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις.
Κάνοντας λόγο για Νεοελληνικό Πολιτισμό μετά το 1922, είπε: «Το 1922 αποτελεί αναμφίβολα Τομή στη Νεοελληνική Ιστορία και Πολιτισμό. Ήδη αναφέραμε την πολιτιστική παράδοση πολλών αιώνων, την οποία οι πρόσφυγες μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα».
Λίγο πριν το τέλος της εισήγησης του, υπογράμμισε: «Ιδιαίτερος τομέας που προσωπικά με ενδιαφέρει είναι η θέση της Μικρασιατικής Πληγής 1922 στη νεοελληνική πεζογραφία. Ολοκληρώνοντας τον περίπατό μας στον Πολιτισμό, θα στρέψουμε το ενδιαφέρον μας στη λογοτεχνία της Ξάνθης». Σε αυτό το σημείο εστίασε την προσοχή στους: Κατίνα Βέικου Σεραμέτη, Μιχάλη Μπουνατζίδη, Ελένη Δημητριάδου Εφραιμίδου, Βάσω Τριανταφυλλίδου Κηπουρού και Δήμητρα Πυργελή που με τα πεζογραφήματά τους αναφέρονται στη ζωή των προσφύγων.
Τοξότες και επόμενη μέρα από την Ελ. Πολυχρονιάδου
Στη συνέχεια, η Ελένη Πολυχρονιάδου ανέπτυξε το θέμα: «Τοξότες, η επόμενη μέρα».
«Ο νέος οικισμός με την ονομασία ‘’Σιδηροδρομικός Σταθμός Τοξοτών’’ δημιουργήθηκε από τους πρόσφυγες που ήρθαν από την Ανατολική Θράκη μετά το 1922, οπότε και ιδρύθηκε ο πρώτος αστικός προσφυγικός συνοικισμός, που βρίσκεται προς τη βόρεια πλευρά του σταθμού δίπλα στο Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που κτίσθηκε αργότερα. Πριν από την εγκατάσταση των προσφύγων, εδώ υπήρχαν μόνο ο Σιδηροδρομικός Σταθμός, που άρχισε να λειτουργεί από το έτος 1900 και χωράφια, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι σαν καπνοσπορεία, τα γνωστά μας «χασλαμαλίκια». Πρόσφυγες από το Φανάρι της Ανατολικής Θράκης, τη Σηλυβρία, τις Σοφίδες, τη Ραιδεστό, το Σκεπαστό της περιοχής Σαράντα Εκκλησιών και από την Κωνσταντινούπολη, ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του σταθμού, που αριθμούσε τότε 30 σπίτια. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι πρώτες οικογένειες προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στους Τοξότες και στο Πετρωτό, όπως και στα ορεινά χωριά, Παλιά Γαλάνη, Ίμερα, Κρωμνικό και Λιβερά, φιλοξενήθηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα και μέχρι τη στεγαστική τους αποκατάσταση, από τους γηγενείς μουσουλμάνους κατοίκους», συμπλήρωσε η Ελ.Πολυχρονιάδου αναφορικά με την θέση των Τοξοτών στους κρίσιμους αυτούς χρόνους και τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι πρόσφυγες.
Η Εθνική Μνήμη στην Μικρασιατική Καταστροφή- σημασία και ρόλος- από τον Χρ. Μιχαλόπουλο
Τρίτος εισηγητής ήταν ο Χρήστος Μιχαλόπουλος με θέμα: «Μικρασιατική Καταστροφή και Εθνική Μνήμη». Στην αρχή επιχείρησε μέσα σε αδρές γραμμές να αποσαφηνίσει την έννοια της εθνικής μνήμης εξηγώντας συνάμα πως η κύρια λειτουργία της είναι να εξασφαλίσει την ταυτότητα και την κοινωνική συνοχή της ομάδας που την κατασκευάζει στο παρόν και το μέλλον, έχοντας ως βασικό σκοπό τη μεταβίβαση στα μέλη της την γνώση των γεγονότων που καθόρισαν την εξέλιξη της κοινωνίας τους, προκειμένου να εδραιωθεί και να διατηρηθεί η κληρονομιά της.
«Το ελληνικό 1922 είναι τελείως διαφορετικό από το τουρκικό 1922. Για τους Έλληνες το 1922 υπήρξε μία μεγάλη καταστροφή, ακόμη μεγαλύτερη, κατ’ εμέ, και από εκείνη της άλωσης της Κωνσταντινούπολης το 1453, ενώ για τους Τούρκους σήμαινε ο αγώνας της ανεξαρτησίας τους και η δημιουργία ενός έθνους – κράτους, που σε κάποιο βαθμό υπήρξε ο κληρονόμος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», σημείωσε.
«Πέρασαν 100 χρόνια από τότε που ο θρακικός, ο ποντιακός και ο μικρασιατικός ελληνισμός ξεριζώθηκε από τις προαιώνιες πατρίδες του και τις πατρογονικές εστίες του. Πέρασαν 100 χρόνια από τότε που έπαυσε οικτρά ένας πολιτισμός 30 αιώνων. Στη διαδρομή αυτών των αιώνων ο ελληνισμός της Θράκης, του Πόντου και της Μικράς Ασίας υπέστη επιδρομές και δηώσεις πολλών κατακτητών. Μαρτύρησε, τυραννίστηκε, δεινοπάθησε, κακοποιήθηκε αλλά δεν ξεριζώθηκε. Έμεινε εκεί στις πανάρχαιες εστίες του, υψώνοντας το ανάστημα του Λεωνίδα και του Παλαιολόγου και με καρτερία περίμενε την ανάσταση. Η οποία όμως τότε δεν ήρθε», συμπέρανε ο Χρ.Μιχαλόπουλος.
Η Ξανθιώτισσα Κατίνα Βέϊκου Σεραμέτη παράδειγμα προσωπικής μαρτυρίας με το βλέμμα του Ν. Σεργκενλίδη
Τελευταίος εισηγητής ήταν ο Νίκος Σεργκενλίδης, τον οποίο απασχόλησε το θέμα: «Κατίνα Βέικου-Σερεμέτη, Μνήμες από την Χαμένη Πατρίδα».
Μιλώντας και Θρακική Καταστροφή, υποστήριξε: «Εξαιτίας της Μικρασιατικής καταστροφής, αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από τις πατρίδες τους όχι μόνο οι κάτοικοι της Μικρασίας, αλλά και οι κάτοικοι της Ανατολικής Θράκης. Θα έπρεπε λοιπόν να μιλάμε και για Θρακική Καταστροφή».
«Φυσικά για το μεγάλο ζήτημα της Μικρασιατικής Καταστροφής και τον ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων έχουν μιλήσει και γράψει πολλές και σημαντικές προσωπικότητες από όλους τους χώρους. Ιδιαίτερη, ωστόσο αξία έχουν οι μαρτυρίες προσώπων που βίωσαν οι ίδιοι τα γεγονότα αυτά. Μια από τις προσωπικότητες αυτές υπήρξε και η Ξανθιώτισσα λογοτέχνης Κατίνα Βέϊκου Σεραμέτη, η οποία και κατά την ηλικία των 10 ετών περίπου αναγκάστηκε μαζί με την οικογένειά της να εγκαταλείψει την εστία της στους Επιβάτες της Ανατολικής Θράκης», είπε αναφερόμενος στην αξία μαρτυριών προσώπων που βίωσαν οι ίδιοι τα γεγονότα αυτά και δη στην Ξανθιώτισσα λογοτέχνη Κατίνα Βέϊκου Σεραμέτη.
Καταληκτικά, ο Ν. Σεργκενλίδης κάλεσε τους παρευρισκόμενους αξιοποιώντας την ενσυναίσθηση να φανταστούν το μέγεθος του πόνου που βίωσαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που συμμετείχαν στον ξεριζωμό.
